Autorka: Dominika Bałazińska

TikToka nie trzeba przedstawiać chyba nikomu. Ta stosunkowo nowa aplikacja social mediów szybko zaskarbiła sobie sympatię pokolenia Gen Z i zrewolucjonizowała branżę mediów cyfrowych. Platforma ta opiera się na publikacji i konsumowaniu krótkich form wideo, które w przeważającej większości posiadają charakter rozrywkowy. Skąd więc zarzuty o potencjalnym zagrożeniu ze strony aplikacji dla suwerenności Stanów Zjednoczonych?

Geneza TikToka

TikTok stanowi pierwszą pierwotnie wyłącznie chińską aplikację, która przeszła do światowego mainstreamu i zawładnęła globalną społecznością. Przedsiębiorstwo ByteDance odpowiedzialne za stworzenie produktu ma swoje korzenie w Pekinie, a jego założyciele posiadają już na swoim koncie kilka aplikacji, które wykorzystują zaawansowane algorytmy rekomendacji. Za ich najbardziej dochodowy produkt uważa się TouTiao – platformę, która dopasowuje treści informacyjne do preferencji użytkowników. W 2016 roku na chiński rynek trafiła zaś ich nowa aplikacja, skierowana do młodszej widowni – Douyin, która później stała się TikTokiem.

Douyin nie był zupełną nowością dla chińskich obywateli, gdyż na rynku istniały podobne aplikacje oparte na formacie kilkunastosekundowych filmów (w tym m.in. Kuaishou, Miaopai, Shepin). Produkt spod wytwórni ByteDance wyróżniał się natomiast niezwykle intuicyjnym interfejsem, gdzie zastosowano formułę tzw. scrollowania, która nie wymagała od użytkownika kliknięcia w interesujące go treści. Intensywna kampania reklamowa i konfiguracja z istniejącymi komunikatorami pozwoliła Douyin odnieść narodowy sukces, a aplikacja rozszerzyła swoją działalność na inne państwa. Kluczowym momentem dla rozwoju platformy okazał się zakup amerykańskiego Music.ly i pełna fuzja pomiędzy aplikacjami w 2018 roku. 

Za granicami Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) Douyin funkcjonuje pod nazwą TikTok i zachowuje całkowicie odrębną bazę użytkowników. Co więcej, oba produkty znacząco od siebie odbiegają – Douyin słynie ze swojej wyraźnie ostrzejszej polityki regulacji treści, w tym funkcji rodzicielskiej. Tzw. “Youth Mode” obowiązuje dzieci do lat czternastu i ogranicza czas korzystania z aplikacji do 40 minut dziennie, promując przy tym treści edukacyjne. Ponadto, chińska wersja platformy blokuje wszelkie treści szerzące ideały niezgodne z Komunistyczną Partią Chin (np. chwalenie się konsumpcjonistycznym stylem życia) oraz jest silnie sprzężona z chińskimi platformami e-commerce.

Wojna handlowa a nowe technologie

Zacięta rywalizacja dwóch najsilniejszych mocarstw na globalnej scenie politycznej jest powszechnie znanym faktem i zdecydowanie wpływa na kształt międzynarodowego układu sił. Na ochłodzenie relacji pomiędzy państwami wpłynęło wiele czynników, ale wśród nich można wyróżnić ogromny wzrost gospodarczy Państwa Środka, różnice w systemach politycznych obu potęg oraz objęcie przez Xi Jinpinga roli przywódcy Chin, co wiązało się z przyjęciem ofensywnego i asertywnego modelu polityki zagranicznej. Punktem kulminacyjnym napięć pomiędzy stronami okazał się wybuch trwającej do dziś wojny handlowej w 2018 roku, kiedy to Trump wystosował szereg barier handlowych wobec ChRL.

W konflikcie istotną rolę odgrywa technologia – obecnie niezbędny komponent do utrzymania silnej i konkurencyjnej gospodarki oraz bezpieczeństwa narodowego. W trakcie wojny handlowej Waszyngton obarczył stronę chińską licznymi ograniczeniami w związku z rozwojem i importem technologii pochodzących z Chin. Biuro Przemysłu i Bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych stworzyło Entity List – listę podmiotów, dla których niezbędne jest uzyskanie licencji na wykorzystywanie amerykańskich komponentów (m.in. oprogramowania Google i Android, chipów czy procesorów). W 2020 na listę trafiło ponad 600 podmiotów pochodzenia chińskiego, w tym przedsiębiorstwa t.j. ZTE czy Huawei oskarżone już lata wcześniej za możliwość instalowania ukrytych funkcji służących szpiegostwu i sabotażowi. Pierwsze oficjalne kroki przeciwko TikTokowi podjęto w 2019, kiedy CFIUS objął medium śledztwem. Postawiono wtedy hipotezę, że platforma może być wykorzystywana do manipulowania odbiorcami, kreowania narracji sprzyjającej ChRL i narusza prywatność danych swoich użytkowników.

Zarzuty wobec aplikacji

Jednym z głównych oskarżeń amerykańskiej administracji wobec TikToka jest manipulowanie przekazem informacyjnym w zgodzie z interesami i wartościami Chińskiej Republiki Ludowej. Nieuczciwa polityka dezinformacji jest szczególnie powszechna w reżimach autokratycznych, a już wcześniej udowodniono, że Chińska Partia Komunistyczna manipuluje treściami internetowymi w ramach social mediów. Liczne raporty wskazują na propagandową działalność TikToka, m.in. analiza Network Contagion Research Institute, według której chińska platforma tłumi treści niewygodne dla rządu ChRL. Tematy historyczne i polityczne ukazujące Pekin w negatywnym świetle są statystycznie niedoreprezentowane w porównaniu do innych mediów społecznościowych, a wyszukiwanie fraz takich jak “Tybet”, “Tajwan”, “Ujgur” czy “Plac Niebiańskiego Spokoju” skutkuje prezentacją treści pro-chińskich i marginalizujących krytykę wobec KPCh.

Niepokój budzą również podejrzenia wobec podległości teoretycznie niezależnego przedsiębiorstwa ByteDance wobec partii rządzącej w ChRL. Od 2005 roku chińskie prawo spółek zachęca prywatne biznesy do tworzenia w ich obrębie komórek Komunistycznej Partii Chin. Ciała te zajmują się działalnością ideologiczną i sprawdzają zgodność polityki firmy z celami partii. Od 2018 roku stworzenie takiej komórki stanowi warunek wejścia na giełdę. Komitet KPCh funkcjonuje w ByteDance od 2017 roku, a cztery lata później rząd chiński zagwarantował sobie miejsce w zarządzie spółki kupując 1% udziałów biznesu. 

Domniemany związek pomiędzy Komunistyczną Partią Chin a twórcami TikToka, jak również Ustawa o Wywiadzie Narodowym Chińskiej Republiki Ludowej z 2017 roku, zobowiązująca każde przedsiębiorstwo do współpracy z władzami Państwa Środka wywołały obawę o bezpieczeństwo danych samych użytkowników platformy i to, że bez większych problemów mogą zostać przekazane administracji publicznej amerykańskiego rywala. Jedna z większych kontrowersji, która poskutkowała utratą zaufania wobec wschodniego giganta miała miejsce w 2023 roku. Dotyczyła ona pojedynczych naruszeń pracowników ByteDance, którzy za pośrednictwem śledzenia lokalizacji TikToka szpiegowali amerykańskich dziennikarzy. Firma zwolniła winnych i wyraziła skruchę, jednak wydarzenie mocno wpłynęło na intensyfikację negatywnych odczuć wobec platformy.

Odpieranie zarzutów

Mimo wielokrotnych gróźb o całkowitym zablokowaniu chińskiego medium na terenie Stanów Zjednoczonych oraz faktycznego kilkugodzinnego zawieszenia działalności TikToka 19 stycznia bieżącego roku, aplikacja wciąż prężnie działa w USA, gdzie posiada największą bazę aktywnych użytkowników. Chociaż sytuacja jest dynamiczna, Waszyngtonowi brakuje jednoznacznych argumentów na poparcie swoich zarzutów, a Chiny postrzegają amerykańskie obawy jako element szerszej gry politycznej. 

By uspokoić niepokój obywateli Stanów Zjednoczonych, ByteDance zainicjowało Project Texas, którego głównym celem było przeniesienie wszystkich danych użytkowników z USA do amerykańskiej korporacji Oracle. Ponadto, TikTok utworzył odrębną jednostkę operacyjną formalnie niezależną od ByteDance – TikTok U.S. Data Security. Z punktu widzenia przedsiębiorstwa inicjatywy te stanowiły daleko idący kompromis, który nie został wystarczająco doceniony. Choć faktycznie niektóre niezależne instytucje badawcze przyznają, że gdyby chiński rząd zażądał danych od TikToka, ten nie mógłby się sprzeciwić, inne podkreślają znikome zagrożenie dla indywidualnych użytkowników porównywalne do innych platform social mediowych. 

Brak definitywnych dowodów na masowe szpiegostwo przeprowadzane przez stronę chińską świadczy o tym, że działania Waszyngtonu są motywowane raczej względami politycznymi. Należy pamiętać o kontrowersjach związanych z działaniem m.in. amerykańskiego Facebooka czy Google’a, które w przeszłości także oskarżano o masowe zbieranie danych, lecz nie usankcjonowano ich równie intensywnie. Sceptycy sugerują, że atak na produkt chińskiego przedsiębiorstwa to próba ochrony amerykańskich gigantów technologicznych, tracących na rzecz chińskiej konkurencji. W końcu TikTok mimo krótkiego stażu na rynku platform cyfrowych zarobił w 2024 roku więcej niż X czy Snapchat, jego format jest kopiowany przez najbardziej dochodowe aplikacje Mety (za pośrednictwem Facebook Shorts czy Instagram Reels), a samo ByteDance jest uznawane za drugi najbardziej dochodowy start-up na świecie.

Co dalej?

Z uwagi na dynamiczność procesów legislacyjnych, regulacja TikToka w Stanach Zjednoczonych wciąż pozostaje otwartą kwestią. Z jednej strony Donald Trump zaprzeczył, iż ma zamiar całkowicie zablokować aplikację. Niewątpliwie stanowi to kwestię istotną dla jego młodszych wyborców – w styczniu 2025 roku, kiedy perspektywa zamknięcia platformy w USA stała się realna, społeczność Gen Z zareagowała natychmiastowo. Użytkownicy TikToka stworzyli hashtag “TikTok refugee”, który stanowił społeczny manifest przeciwko zakazowi, żartobliwie nawiązujący do masowej migracji Amerykanów na inne media społecznościowe. Jest to jeden z niepodważalnych dowodów na determinację użytkowników aplikacji i swojego rodzaju wyjątkowości społeczności tworzonej w ramach platformy. Jeden ze scenariuszy zakłada, że TikTok wciąż będzie funkcjonował w Stanach Zjednoczonych, jednak przy zwiększonej transparentności i ukazaniu niepodważalnych dowodów, że ByteDance stanowi jednostkę zupełnie niezależną od chińskich władz. 

Z drugiej strony powyższe rozwiązanie kwestii medium wydaje się być problematyczne, zważając na stanowczość obecnego prezydenta USA w sprawach związanych z ChRL. Inną możliwością wydaje się być pełne zakazanie TikToka w Stanach Zjednoczonych. Mimo wszystko, tak ostateczne rozwiązanie z pewnością spotkałoby się z buntem ze strony społeczności korzystającej z tej aplikacji oraz mogłoby to wywołać duże kontrowersje w światowych mediach. Brak obecności TikToka w zachodnim mocarstwie na pewno wiązałby się z powstaniem kopii produktu ByteDance oraz prawdopodobnym rozszerzeniem blokady na inne państwa sojusznicze. W takim przypadku aplikacja prawdopodobnie utrzymałaby silną pozycję w krajach Globalnego Południa, co mogłoby skutkować istotną polaryzacją cyfrowego świata. 

Źródła:

[1] Bradshaw S., Howard P., The Global Disinformation Order: 2019 Global Inventory of Organised Social Media Manipulation, University of Oxford, 2019, https://digitalcommons.unl.edu/scholcom/207 [dostęp: 13.11.2025].
[2] Chaudry W., TikTok and the Geopolitics of Digital Dominance, The Geopolity, 2025, https://thegeopolity.com/2025/02/03/tiktok-and-the-geopolitics-of-digital-dominance/ [dostęp: 13.11.2025].
[3] Daum J., What China’s National Intelligence Law Says, And Why it Doesn’t Matter, China Law Translate, 2024, https://www.chinalawtranslate.com/what-the-national-intelligence-law-says-and-why-it-doesnt-matter/ [dostęp: 13.11.2025].
[4] Dilanian K., Is TikTok spreading Chinese propaganda? – NBC New York, NBC News, 2024, https://www.nbcnewyork.com/news/national-international/is-tiktok-spreading-chinese-propaganda/5800791/ [dostęp: 13.11.2025].
[5] Dilanian K., Shabad R., The DOJ and FBI are investigating TikTok over allegations that employees spied on journalists, NBC News, 2023, https://www.nbcnews.com/politics/justice-department/doj-fbi-are-investigating-tiktok-allegations-employees-spied-journalis-rcna75497 [dostęp: 13.11.2025].
[6] Finkelstein D., Yanovsky S., Zucker J., Jagdeep A., Vasko C., Jussim L, Information manipulation on TikTok and its relation to American users’ beliefs about China, „Frontiers in Social Psychology”, 2025, t. 2, https://www.frontiersin.org/journals/social-psychology/articles/10.3389/frsps.2024.1497434/full [dostęp: 13.11.2025].
[7] Fung B,, Lawmakers say TikTok is a national security threat, but evidence remains unclear, CNN, 2023, https://www.cnn.com/2023/03/21/tech/tiktok-national-security-concerns [dostęp: 13.11.2025].[8] Graziani T., How Douyin became China’s top short-wideo App in 500 days, WalkTheChat, 2018, https://walkthechat.com/douyin-became-chinas-top-short-wideo-app-500-days/ [dostęp: 13.11.2025].
[9] Jett J., Zhu J., China is banning „wealth-flaunting” behavior on social media, NBC News, 2024, https://www.nbcnews.com/news/world/china-banning-wealth-flaunting-behavior-social-media-rcna154240 [dostęp: 13.11.2025].
[10] Jing S., Xiaohongshu: the new home for “TikTok refugees”, TechNode, 2025, https://technode.com/2025/01/14/xiaohongshu-the-new-home-for-tiktok-refugees/ [dostęp: 13.11.2025].
[11] King G., Pan J., Roberts M. E., How the Chinese Government Fabricates Social Media Posts for Strategic Distraction, Not Engaged Argument, CyberIR@MIT Knowledge for Science, Policy, Practise, MIT, 2017, https://cyberir.mit.edu/site/how-chinese-government-fabricates-social-media-posts-strategic-distraction-not-engaged-argument/ [dostęp: 13.11.2025].
[12] Minges M., National Security and the TikTok Ban, School of International Service, American University, 2025, https://www.american.edu/sis/news/20250123-national-security-and-the-tik-tok-ban.cfm [dostęp: 13.11.2025].
[13] Perault M., Sacks S., Project Texas: The Details of TikTok’s Plan to Remain Operational in the United States, Lawfare, 2023, https://www.lawfaremedia.org/article/project-texas-the-details-of-tiktok-s-plan-to-remain-operational-in-the-united-states [dostęp: 13.11.2025].
[14] President of the United States Donald Trump, Executive Order 13942 — Addressing the Threat Posed by TikTok, and Taking Additional Steps To Address the National Emergency With Respect to the Information and Communications Technology and Services Supply Chain, 85 FR 48637, issued 11 August 2020.
[15] Razdan K., Xie K., Can Trump, avid TikTok user and China critic, save it from a US ban?, South China Morning Post, 2024, https://www.scmp.com/news/china/article/3287606/can-donald-trump-avid-tiktok-user-and-china-critic-save-platform-us-ban [dostęp: 21.07.2025].
[16] Rodriguez S., TikTok insiders say social media company is tightly controlled by Chinese parent ByteDance, CNBC, 2021, https://www.cnbc.com/2021/06/25/tiktok-insiders-say-chinese-parent-bytedance-in-control.html [dostęp: 13.11.2025].
[17] Swanson A. , Trump’s Trade War With China Is Officially Underway, The New York Times, 2018, https://www.nytimes.com/2018/07/05/business/china-us-trade-war-trump-tariffs.html [dostęp: 13.11.2025].
[18] Sørensen C.T. N., The Significance of Xi Jinping’s „Chinese Dream” for Chinese Foreign Policy: From „Tao Guang Yang Hui” to „Fen Fa You Wei”, „Journal of China and International Relations”, t. 3, nr 1,  https://journals.aau.dk/index.php/jcir/article/view/1146 [dostęp: 13.11.2025].
[19] Stelter B.,  Pellish A., TikTok shuts down in the United States hours ahead of a ban, CNN, 2025, https://www.cnn.com/2025/01/18/business/trump-tiktok-ban [dostęp: 13.11.2025].
[20] Tafradzhiyski N., Snapchat Revenue and Usage Statistics (2025), Business of Apps, 2025, https://www.businessofapps.com/data/snapchat-statistics/ [dostęp: 13.11.2025].
[21] Tafradzhiyski N., TikTok Revenue and Usage Statistics (2025), Business of Apps, 2025, https://www.businessofapps.com/data/tik-tok-statistics/ [dostęp: 13.11.2025].
[22] Tafradzhiyski N., Twitter Revenue and Usage Statistics (2025), Business of Apps, 2025, https://www.businessofapps.com/data/twitter-statistics/ [dostęp: 13.11.2025].
[23] Ting D., Everything you need to know about ByteDance, the company behind TikTok, Digiday, 2019, https://digiday.com/media/everything-you-need-to-know-about-bytedance-the-company-behind-tiktok/ [dostęp: 13.11.2025].
[24] von Carnap K., Private Enterprise under Xiconomics: How Party Cells and Golden Shares Work – and What Europe Should Do, China Observers, 2025, https://chinaobservers.eu/private-enterprise-under-xiconomics-how-party-cells-and-golden-shares-work-and-what-europe-should-do/ [dostęp: 13.11.2025].
[25] Wang E., Alper  A., Yang Y., Roumeliotis G., Exclusive: U.S. opens national security investigation into TikTok – sources, Reuters, 2019, https://www.reuters.com/article/technology/exclusive-us-opens-national-security-investigation-into-tiktok-sources-idUSKBN1XB4IJ/ [dostęp: 13.11.2025].
[26] Whalen J., Chinese government acquires stake in domestic unit of TikTok owner ByteDance in another sign of tech crackdown, The Washington Post, 2021, https://www.washingtonpost.com/technology/2021/08/17/chinese-government-bytedance-tiktok/ [dostęp: 13.11.2025]
[27] U.S. Department of Commerce, Bureau of Industry and Security, Press Release: Seven Entity List Additions, 23 August 2022, https://web.archive.org/web/20221111030017/https://www.bis.doc.gov/index.php/documents/about-bis/newsroom/press-releases/3121-2022-08-23-press-release-seven-entity-list-additions/file [dostęp: 13.11.2025].
[28] Yang Y., ‘If you like Chinese, we kiss kiss’: China netizens welcome ‘TikTok refugees’, South China Morning Post, 2025, https://www.scmp.com/news/people-culture/trending-china/article/3294845/if-you-chinese-we-kiss-kiss-china-netizens-playfully-welcome-tiktok-refugees [dostęp: 21.07.2025].
[29] Yi J., Wang M., Shaheer N., Li S., Liang C., TikTok’s Rise to Global Markets, Harvard Business Publishing Education, 2019, https://hbsp.harvard.edu/product/W19666-PDF-ENG [dostęp: 13.11.2025].
[30] Advertising on TouTiao: Biggest China News and Information App, OctoPlus, https://www.octoplusmedia.com/toutiao-ads-china-news-app-marketing/ [dostęp: 13.11.2025].
[31] China: Children given daily time limit on Douyin – its version of TikTok, BBC News, 2021, https://www.bbc.com/news/technology-58625934 [dostęp: 13.11.2025].
[32] Chinese Communist Party Cells in Private Companies: Though Not Yet Universal, Increasingly Situated to Play Greater Roles in Corporate Governance, Sayari, 2021, https://sayari.com/resources/chinese-communist-party-cells-in-private-companies-though-not-yet-universal-increasingly-situated-to-play-greater-roles-in-corporate-governance/ [dostęp: 13.11.2025].
[33] Inwigilacja prowadzona przez Facebooka i Google’a to bezprecedensowe zagrożenie dla praw człowieka – raport Amnesty International, Amnesty International, https://www.amnesty.org.pl/inwigilacja-prowadzona-przez-facebooka-i-googlea-to-bezprecedensowe-zagrozenie-dla-praw-czlowieka-raport-amnesty-international/ [dostęp: 13.11.2025].
[34] TikTok Facts: How we secure personal information and store data, TikTok, https://newsroom.tiktok.com/en-us/tiktok-facts-how-we-secure-personal-information-and-store-data [dostęp: 13.11.2025].
[35] What’s the Difference between Douyin and TikTok? Aren’t they the same?, Kathryn Read – International Sales and Marketing, https://kathrynread.com/whats-the-difference-between-douyin-and-tiktok-arent-they-the-same/ [dostęp: 13.11.2025].
[36] Unicorn Companies 2025: Global List, Stats & Valuation Insights, Founders Forum Group, 2025, https://ff.co/unicorn-companies-2025/ [dostęp: 13.11.2025].