Czym jest Trójkąt Weimarski? Trójkąt Weimarski, czyli Komitet Wspierania Współpracy Francusko-Niemiecko-Polskiej został utworzony w 1991 roku przez ministrów spraw zagranicznych trzech państw europejskich, a dokładniej – Polski, Francji i Niemiec. Ma długą historię, lecz od czasu jego powstania towarzyszące mu cele i wartości pozostają niezmienne. Mowa tu oczywiście o rozwoju, dialogu oraz wielopoziomowej kooperacji między państwami.

Autorka: Oliwia Strzębała

Gwoli przypomnienia, działalność Trójkąta Weimarskiego skupia się wokół organizowania szczytów z udziałem przywódców państw członkowskich oraz corocznych spotkań na szczeblu ministrów spraw zagranicznych.

W ostatnim czasie wokół Komitetu zrobiło się głośno. 15 marca 2024 roku w Berlinie miał miejsce kolejny, dosyć wyjątkowy szczyt w ramach tego aliansu. Wzbudził on wiele emocji ze względu na wydarzenia w Ukrainie związane z rosyjską agresją i ostatnie napięcia pomiędzy prezydentem Francji i kanclerzem Niemiec.

Szczyt został zwołany w trybie pilnym z inicjatywy Polski i co ciekawe, nie był on planowany. Donald Tusk ogłosił go natychmiast po wspólnym spotkaniu w Waszyngtonie z prezydentem Polski, Andrzejem Dudą oraz prezydentem Stanów Zjednoczonych, Joe Bidenem. Celem szczytu miało być potwierdzenie zbieżności stanowisk w sprawie dalszych działań związanych z wojną w Ukrainie, przyspieszenie realizacji zapowiadanych inicjatyw m.in. zwiększenia dostaw amunicji do Ukrainy oraz złagodzenie napięć między prezydentem Francji, Emmanuelem Macronem i kanclerzem Niemiec, Olafem Scholzem, wyraźnie zaognionych po konferencji w Paryżu, dotyczącej wsparcia dla Ukrainy, która miała miejsce 26 lutego 2024 roku.

Niemcy do słów Macrona o niewykluczaniu możliwości wysłania jednostek wojskowych z państw europejskich na Ukrainę odniosły się zdecydowanie negatywnie „ze względu na obawy związane z eskalacją konfliktu”. Odmowa dostarczenia Ukrainie rakiet dalekiego zasięgu Taurus przez Niemcy także nie obeszła się bez krytyki ze strony sojuszników i przyczyniła się do spiętrzenia całej sytuacji. Kanclerz Niemiec podkreślił w obliczu tej sytuacji, iż Niemcy są największym europejskim darczyńcą pomocy finansowej i wojskowej dla Ukrainy, której wartość znacząco przewyższa dotychczasowy wkład Francji. Powstałe napięcie wzbudziło obawy na arenie międzynarodowej, w szczególności ze strony Polski.

Jak już wspomniano, decyzję o zwołaniu Trójkąta Weimarskiego miał podjąć Donald Tusk po spotkaniu z prezydentem USA Joe Bidenem.Premier Polski w rozmowie z TVP Info podkreślił, iż Stany Zjednoczone zadeklarowały gotowość pomocy Polsce w ramach artykułu 5 Traktatu Północnoatlantyckiego. Poinformował, iż wraz z Joe Bidenem rozmawiali między innymi o sposobach mobilizacji państw europejskich do pomocy Ukrainie. Zadeklarował, iż wspólnie z prezydentem Stanów Zjednoczonych reprezentują pogląd, iż najlepszym rozwiązaniem byłoby zmotywowanie krajów, które jeszcze tego nie robią do przeznaczenia 2% PKB na obronność. Zdaniem Donalda Tuska Paryż, Berlin i Warszawa mają w chwili obecnej moc, aby zmobilizować całą Europę. Uważa on, iż aktualna sytuacja, pomimo iż jest trudna, nadaje szansę na rewitalizację Trójkąta Weimarskiego i uzyskania przez Polskę realnego wpływu na decyzje podejmowane w Europie.

Po szczycie przywódcy zadeklarowali działania na rzecz zwiększenia własnej produkcji sprzętu wojskowego m.in. poprzez współpracę z partnerami w Ukrainie. W ramach formatu „Ramstein”, czyli Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy, regularnie koordynującej pomoc wojskową dla Ukrainy ma zostać utworzona nowa koalicja zdolności w zakresie artylerii rakietowej dalekiego zasięgu. Wzmacniane ma być także unijne wsparcie w ramach Europejskiego Instrumentu na Rzecz Pokoju, który otrzymał w tym roku 5 miliardów euro na dalsze wsparcie wojskowe Ukrainy oraz wzmocnienie misji szkoleniowej Unii Europejskiej. Zapowiedziane zostało wykorzystanie tzw. nadzwyczajnych zysków z zamrożonych w Europie rosyjskich aktywów na finansowe wsparcie zakupu broni dla ukraińskich sił zbrojnych. Poruszona została również kwestia handlu z Ukrainą i wsparcie dla Mołdawii.

Jakie realne perspektywy zapewnia nam szczyt w Berlinie?

Działania zbrojne Rosji wobec Ukrainy, a także emocje związane z potencjalnym zaangażowaniem Stanów Zjednoczonych zmieniły wcześniej panującą dynamikę i skłoniły państwa Trójkąta do ścisłej współpracy. Nie ulega dłużej wątpliwościom, iż absolutnym priorytetem jest europejskie bezpieczeństwo, które przy potencjalnym sukcesie Rosji zostać znacząco zagrożone – z tego względu udzielenie maksymalnego wsparcia Ukrainie staje się sprawą kluczową. Wszystkie państwa szczytu osiągnęły w tej kwestii porozumienie.

Agresja Rosji na Ukrainę to nie tylko wojna, ale zburzenie całego postzimnowojennego świata jaki dotąd znaliśmy, naruszenie układu sił i przede wszystkim atak na Europę oraz jej stabilność. Wsparcie dla naszego sąsiada nabiera w kontekście tej wojny nowej rangi oraz formatu. W trakcie spotkania berlińskiego, przywódcy zapowiedzieli organizację kolejnego szczytu, który odbędzie się w Polsce już na początku tego lata. Możnaby wnioskować, iż oznacza to nowe otwarcie w relacjach trójstronnych. Warto w tym miejscu także wspomnieć, iż w lutym 2024 roku odbyło się spotkanie ministrów spraw zagranicznych Trójkąta, podczas którego Niemcy zadeklarowały szczególną chęć wzmocnienia współpracy zbrojeniowej, europejskiej obronności oraz wzmocnienia finansowego i wojskowego dla Ukrainy, unijnej polityki sankcji wobec Rosji, działania na rzecz ich obchodzenia, walki z cyberatakami czy rosyjską dezinformacją. Zapowiedziany został także program weimarski oparty na ostrzeganiu i reagowaniu w sytuacjach manipulacji informacjami i ingerencji zagranicznej. Format weimarski może stać się dodatkowo platformą wsparcia dla rozszerzenia Unii Europejskiej czy innych płaszczyzn wzmacniających suwerenność europejską.

W trakcie szczytu zostały wyciągnięte określone wnioski oraz postulaty, emocje między liderami Niemiec i Francji nieco się ostudziły. Wsparcie dla Ukrainy zostało zadeklarowane przez wszystkie państwa jako niezbędnik w kontekście stabilnej Europy. Cały Komitet zyskał w tej sytuacji nowe perspektywy i dał Polsce szansę na wzmocnienie swojej pozycji na arenie międzynarodowej. Szczyt zdecydowanie wyznaczył pewien kierunek dalszego działania, następne ruchy na scenie globalnej dopiero zweryfikują czy będziemy mogli nazywać go sukcesem.