4 czerwca Indie ogłosiły wyniki tegorocznych wyborów parlamentarnych, których rezultat okazał się zaskakujący – utrata samodzielnej większości w Niższej Izbie Parlamentu (Lok Sabha) zmusza partię Bharatiya Janata Party (BJP) do wspólnego podejmowania decyzji z koalicją National Democratic Alliance (NDA) – jak ta sytuacja wpłynie na najbliższe lata rządów Modiego?

Autorka: Natalie Jagło

Narendra Modi, premier Indii od 2014 roku oraz drugi w historii niepodległych Indii premier wybrany na trzecią kadencję z rzędu, wraz z partią BJP zdobył w tegorocznych wyborach 240 miejsc w parlamencie (do uzyskania samodzielnej większości partia potrzebowałaby minimum 272), co jest równoznaczne z utratą przewagi na scenie politycznej. Nawet 50-stopniowe upały w niektórych regionach Indii nie zatrzymały ponad 600 milionów wyborców przed oddaniem głosu w największych wyborach demokratycznych na świecie.

W poprzednich wyborach w 2019 roku BJP zdobyło 303 miejsca w parlamencie, zaś na 2024 rok Modi zapowiadał, że liczba ta wzrośnie do 370. Z kolei główny przeciwnik BJP – Indian National Congress (INC) – zdobył 99 miejsca, a cały blok koalicyjny I.N.D.I.A – 233, znacznie poprawiając swój wynik z poprzednich wyborów.  BJP odniosło zwycięstwo przede wszystkim w centralnych Indiach, gdzie dominują stany biedniejsze i bardziej zacofane, ale to właśnie tam wpływy hinduizmu są najsilniejsze. INC największe poparcie uzyskał w stanach takich jak Kerala, Tamil Nadu, Pendżab czy Uttar Pradeś, funkcjonujących jako obszary z wyższym poziomem wykształcenia mieszkańców (w Kerali poziom alfabetyzacji wynosi niemal 97%). Równocześnie w tych samych stanach BJP nie odniosło znaczącego sukcesu – partia pod przywództwem Modiego nie zdobyła chociażby ani jednego miejsca w Pendżabie czy w Tamil Nadu. W ten sposób wyborcy, pochodzący ze stanów o znacznie większym zróżnicowaniu religijnym (np. w Pendżabie dominującą religią jest nie hinduizm, a sikhizm) wyrazili swój sprzeciw wobec wizji BJP, które swoją politykę kształtowało w oparciu o tzw. hindutvę, czyli ideologię głoszącą kulturową słuszność uczynienia Indii hinduistyczną hegemonią, z pominięciem pozostałych, istotnych mniejszości religijnych. Według tej ideologii, inne wyznania czy ludy plemienne Indii stanowią zagrożenie dla kulturowej i cywilizacyjnej tożsamości Indii. 

Sam Modi kreuje swój wizerunek jako osoby obdarzonej wręcz boskimi mocami – przywódca narodu, który z niskiej klasy społecznej stał się liderem światowej potęgi, stanowił inspirację i wzór do naśladowania dla wielu młodych Indusów, którzy są największym elektoratem wyborczym. Mimo, że hinduizm jest dominującą religią w Indiach (wg. cenzusu z 2011 roku Hinduiści stanowią niemal 80% populacji Indii), to tegoroczne wybory wykazały, że naród skłania się bardziej w stronę ideologii “Jedność w różnorodności”. Czy taki obrót spraw i utrata poparcia przez BJP świadczy o tym, że Indusi zaczynają sprzeciwiać się nacjonalistycznej propagandzie?

Partia Modiego jest nie tylko oskarżana o politykę nacjonalistyczną, korupcję czy wykluczanie mniejszości etnicznych i religijnych, ale też o brak przejrzystości w rządzeniu państwem; ograniczona wolność słowa w mediach oraz aresztowania dziennikarzy to niestety norma współczesnych Indii. W rankingu wolności prasy, przygotowywanym przez Reporterów bez Granic, Indie zajęły 159. miejsce.

Dotychczasowa kampania partii bazowała głównie na wizji szybkiego wzrostu gospodarczego oraz kreowania tożsamości Indusów jako narodu hinduistycznego, powiązanego ściśle z hinduizmem. Jednakże na zaprzysiężeniu 9 czerwca w Delhi Modi podkreślał, iż istotnym punktem działania będzie wzmocnienie pozycji nie tylko osób najuboższych, lecz także klasy średniej.

To właśnie najubożsi mieszkańcy Półwyspu Indyjskiego, mimo osiągnięcia przez Indie pozycji piątej gospodarki na świecie czy zakończonej sukcesem misji lądowania na księżycu Chandrayaan-3, nie odczuli znacznej poprawy swojego bytu. Dodatkowo, ideologia religijna negatywnie wpłynęła na narrację partii, skłaniając mniejszość muzułmańską (liczącą ponad 200 milionów osób) na zwrócenie się w stronę Kongresu.

Zgodnie z powyborczą ankietą przeprowadzoną przez Centre for the Study of Developing Societies (CSDS), 57% osób, które głosowało na kandydatów opozycji, jako powód swojego wyboru podało rosnące ceny i bezrobocie.

Z jednej strony rządy koalicyjne sprawią, że rozwój i reformy w kraju mogą ulec spowolnieniu – z drugiej strony liczna reprezentacja koalicji I.N.D.I.A może czuwać na straży demokracji i utrzymania sekularności państwa. Ze względu na okazane niezadowolenie wyborców z dotychczasowej polityki ideologicznej państwa jest prawdopodobne, że partia skieruje swoje działania w stronę reform wewnętrznych kraju w celu poprawy jakości życia mieszkańców i uzyskania ich poparcia w kolejnych wyborach w 2028 roku. 

Modi rządził w sposób odgórny w oparciu o bezwzględną większość BJP od czasów, gdy był głównym ministrem Gudźaratu od 2001 roku. Przetrwanie obecnego rządu będzie zatem zależeć od tego, czy sam Modi może (i czy zechce) zmienić swój styl polityczny.

Istotnym aspektem funkcjonowania oraz rozwoju kraju jest jego pozycja na arenie międzynarodowe.; Mimo, że polityka zagraniczna BJP oraz INC nie różni się znacząco między sobą, to jednak ostatnia wizyta Modiego w Moskwie w dniach 8-9 lipca nie została pozytywnie odebrana chociażby przez Wołodymyra Zełenskiego, premiera Ukrainy. Podczas spotkania z Władimirem Putinem Narendra Modi jako lider jednej z czołowych gospodarek w skali świata stwierdził, że Indie są gotowe zaoferować wszelką pomoc w ustanowieniu pokoju na Ukrainie. Zełeński odniósł się do sytuacji następująco: “To ogromne rozczarowanie i druzgocący cios dla wysiłków na rzecz pokoju; widzieć w takim dniu w Moskwie przywódcę największej demokracji świata wymieniającego uściski z najbardziej krwawym zbrodniarza świata.” Z kolei rosyjska telewizja państwowa zacytowała słowa Modiego, mówiąc, że wojna „nie jest rozwiązaniem”.

W trakcie spotkania z Władimirem Putinem podpisano kilkanaście dokumentów dotyczących kooperacji m.in. w sferach edukacji, mediów, klimatu i przemysłu stoczniowego oraz współpracy gospodarczej, handlowej i inwestycyjnej na rosyjskim Dalekim Wschodzie i w strefie arktycznej.

Jak podaje strona Ambasady Indii w Moskwie, “Stosunki dwustronne (tj. Indii i Rosji – przyp. autorki) pozostają silne i stabilne od ponad 75 lat.  Partnerstwo indyjsko-rosyjskie jest jednym z najbardziej stabilnych wśród głównych relacji na świecie we współczesnej erze, ze wspólnym zaangażowaniem na rzecz wielobiegunowego świata i nadal wykracza poza tradycyjne obszary współpracy wojskowej, nuklearnej i kosmicznej. [..] Coraz większe znaczenie dla dwustronnej współpracy ma również kilka inicjatyw w zakresie łączności, w szczególności Międzynarodowy Korytarz Transportowy Północ-Południe i Wschodni Korytarz Morski Chennai-Władywostok. […]”. Wpis pochodzi z czerwca bieżącego roku i wyraźnie podkreśla, że wojna w Ukrainie nie sprawiła i nie sprawi, iż Indie zerwą współpracę z Rosją.

Mimo, że od początku wybuchu wojny w Ukrainie Indie zajmowały neutralne stanowisko, to jednak skorzystały z m.in. embargo na rosyjski gaz, które nabywały po niższych cenach. Utrzymywanie dobrych stosunków z mocarstwami takimi jak Rosja i USA, a także ze znaczącymi gospodarczo krajami europejskimi leży w interesie Indii. 

Czy Indie mają potencjał, by stać się liderem Globalnego Południa i zepchnąć z piedestału Chiny? W kontekście relacji indyjsko-chińskich Chiny nie postrzegają Indii jako konkurencji ze względu na zróżnicowanie w wielu aspektach; od ustroju politycznego po skalę rozwoju gospodarczego. Obecnie chińskie PKB pięciokrotnie przekracza indyjskie, choć szacuje się, że Indie w przyszłym roku prześcigną Japonię i staną się czwartą gospodarką na świecie. Należy jednak pamiętać o tym, iż wzrost gospodarczy w Indiach nie odpowiada poprawie poziomu modernizacji kraju; z tego względu przed Indiami jeszcze długa droga, by w oczach Chin stać się istotnym rywalem.

Zwycięskie trzeci raz z rzędu wybory pokazują, iż elektorat Modiego nadal jest silny; jednakże spadek poparcia jest wyraźnym ostrzeżeniem dla BJP, iż Indusi, szczególnie z niższych klas domagają się poprawy warunków życia poprzez m.in. redukcję bezrobocia oraz odejścia od intensywnej, nacjonalistycznej polityki. Zwiększony nacisk na modernizację gospodarki i infrastruktury może sprawić, że Indie mają szansę stać się w przyszłości znaczącym mocarstwem na arenie międzynarodowej w wielu dziedzinach.

Źródła:

[1] Drury, F. “India Election Results 2024: Allies Back Modi for Third Term after Setback.” www.bbc.com,  (www.bbc.com/news/articles/c4nnj56v02vo.)  05.06.2024 
[2] “Narendra Modi Takes Oath as India’s Prime Minister.” www.bbc.com, (www.bbc.com/news/articles/c3ggnm7r75yo.) 07.06.2024
[3] Kugiel, P. “Wyniki Wyborów Parlamentarnych w Indiach.” Pism.pl, (www.pism.pl/publikacje/wyniki-wyborow-parlamentarnych-w-indiach.) 05.06.2024
[4] Ethirajan, A. “Modi in Russia: Indian PM’s Balancing Act as He Meets Putin.” www.bbc.com (www.bbc.com/news/articles/cpd91pe5r9go.) 09.07.2024
[5] Kumar, D., Yadav, R. “CSDS-Lokniti post-poll survey: Despite discontent NDA given another chance,” The Hindu
(https://www.thehindu.com/news/national/csds-lokniti-post-poll-survey-despite-discontent-nda-given-another-chance/article68255095.ece) 06.06.2024
[6] Ito, T. “India Returns to Coalition Politics: What Will Change under the National Democratic Alliance?” International Information Network Analysis | SPF (www.spf.org/iina/en/articles/toru_ito_07.html) 18.06.2024.
[7] Embassy of India, Moscow . Indianembassy-Moscow.gov.in, (indianembassy-moscow.gov.in/bilateral-relations-india-russia.php.) Czerwiec 2024 
[8] Instytut Boyma “Ważna zmiana we władzach mocarstwa. Premier sprowokował muzułmanów i stracił“ WNP.PL
(https://www.wnp.pl/rynki-zagraniczne/wazna-zmiana-we-wladzach-mocarstwa-premier-sprowokowal-muzulmanow-i-stracil,843734.html) 10.06.2024
[9] Pandey, N., Arnimesh, S. “Consensus key to run govt, Modi says at NDA meet. Naidu, Nitish bat for ‘regional aspirations,’The Print
(https://theprint.in/elections/consensus-key-to-run-govt-modi-says-at-nda-meet-naidu-nitish-bat-for-regional-aspirations/2121238/) 07.06.2024
[10] Renik, K. “Indie i Chiny – Rywalizacja Potęg?” Kultura Liberalna, (kulturaliberalna.pl/2024/06/04/indie-i-chiny-rywalizacja-poteg/.) 03.06.2024
[11] Zalewski, K. “Największa, ale czy demokracja? Indyjska potęga i nasze dylematy.” KrytykaPolityczna.pl
(krytykapolityczna.pl/swiat/indie-modi-demokracja-kaszmir-muzulmanie/) 23.02.2023 
[12] Renik, K. “RENIK: Wybory w Indiach: Modi wygrał, ale stracił większość.” Kultura Liberalna
(kulturaliberalna.pl/2024/06/06/renik-wybory-w-indiach-modi-wygral-ale-stracil-wiekszosc/.) 06.06.2024
[13] Reporters without borders. “Index | RSF.” Rsf.org, 2024 (rsf.org/en/index.)