3 grudnia 2024 roku o godzinie 22 lokalnego czasu Prezydent Korei Południowej Yoon Suk-yeol podczas swojego przemówienia ogłosił wprowadzenie stanu wojennego. Jego słowa zszokowały wszystkich Koreańczyków, w tym nawet partię rządzącą, z której wywodzi się Prezydent. Oficjalnym powodem  ogłoszenia tej decyzji miało być wzrastające zagrożenie ze strony Korei Północnej. Chociaż finalnie stan wojenny trwał w Korei Południowej tylko kilka godzin, wywołał ogromne poruszenie, a dalsze konsekwencje polityczne będziemy mogli obserwować w najbliższych tygodniach. 

Autor: Aleksandra Rozmus

Kim jest Yoon Suk-yeol?

Urodzony w 1960 roku w Seulu, Yoon Suk-yeol jest synem profesora ekonomii z Uniwersytetu Yonsei i byłej wykładowczyni na Ewha Womans University. Ukończył studia prawnicze na Narodowym Uniwersytecie Seulskim w 1988 roku. Yoon Suk-yeol został zwolniony z obowiązkowej służby wojskowej z powodu anizometropii (różnicy w wielkości źrenic). Po studiach rozpoczął karierę prawniczą jako prokurator. 

Bardzo szybko zainteresował się sprawami skorumpowanych urzędników i polityków. W 2016 roku prowadził dochodzenie w głośnej aferze korupcyjnej z udziałem ówczesnej prezydent Park Geun-hye i chebola Lee Jae-yong ówczesnego wiceprezesa Samsunga. Ta afera zakończyła się impeachmentem Pani Prezydent. W 2017 roku został szefem Centralnej Prokuratury Okręgowej w Seulu. W 2019 roku został powołany na stanowisko Prokuratora Generalnego, natomiast w 2021 roku zrezygnował z tej funkcji i ogłosił, że będzie startować w wyborach prezydenckich w 2022 roku. 

Jeszcze w szkole średniej wziął udział w procesie pozorowanym, gdzie sądzony był Chun Doo Hwan odpowiedzialny za przeprowadzenie zamachu stanu w grudniu 1979 roku. Ten koreański polityk i generał brutalnie stłumił także demonstracje antyrządowe w 1980 roku, które określa się mianem masakry w Gwangju. Yoon Suk-yeol wydał werdykt, który w tym procesie pozorowanym skazywał Chun Doo Hwana na karę śmierci. Wieść o tej sprawie rozniosła się po szkole młody, a Yoon Suk-yeol uciekł z domu i ukrywał się u krewnego w Gangneung przez trzy miesiące. 

Jest powód dlaczego warto wspomnieć właśnie o tej historii z życia urzędującego Prezydenta. To właśnie Chun Doo Hwan był odpowiedzialny za wprowadzenie stanu wojennego 17 maja 1980 roku. Ta decyzja generała była związana ze wspomnianymi wcześniej wydarzeniami w Gwangju. Do sytuacji z 3 grudnia 2024 roku, Chun Doo Hwan był ostatnią osobą, która wprowadziła stan wojenny w Korei Południowej. Jest to ciekawy splot wydarzeń, że Yoon tak surowo ocenił działania akurat tego generała w 1980 roku. Ponad 40 lat później miało się okazać, że Prezydent Yoon Suk-yeol będzie kolejną osobą właśnie po Chun Doo Hwanie, która wprowadzi stan wojenny. 

Prezydentura Yoon Suk-yeola

Yoon Suk-yeol został zaprzysiężony jako 20. Prezydent Republiki Korei 10 maja 2022 roku. Jako kandydat Partii Władzy Ludowej zwyciężył w wyborach, pokonując Lee Jae-myung z Partii Demokratycznej. Yoon Suk-yeol zdobył 48.56 procent wszystkich głosów podczas gdy jego opponent zdobył ich 47.86 procent. Taka mała różnica między kandydatami sprawiła, że w momencie obejmowania urzędu Prezydent nie miał poparcia większości Koreańczyków. 

10 kwietnia 2024 roku odbyły się wybory parlamentarne, które są często uważane za ewaluację urzędującego prezydenta. 2 lata po objęciu rządów poparcie Yoon Suk-yeol wyraźnie spadło i ten proces miał się tylko pogłębiać. Wybory wygrała Partia Demokratyczna zajmując 175 miejsc w Zgromadzeniu Narodowym. Partia Władzy Ludowej zdobyła już tylko 108 mandatów. Takie wyniki tylko potwierdziły dalsze trudności na linii Prezydent – Zgromadzenie Narodowe. 

Powody wprowadzenia stanu wojennego i polityczny kontekst sytuacji

Jego zwycięstwo w wyborach było historyczne, gdyż była to najmniejsza różnica, z jaką wygrał jakikolwiek kandytach w Korei Południowej w wyborach prezydenckich. Jednak taki wynik sprawiał, że ponad połowa Koreańczyków nie wspierała jego osoby już na początku jego kadencji. Co więcej, poparcie dla Prezydenta Yoon Suk-yeola zaczęło niemal od razu sukcesywnie spadać. 

Było to związane z jego kontrowersyjnymi poglądami i planami. Już w kampanii prezydenckiej w 2022 roku Yoon prowadził antyfeministyczną narrację oraz deklarował zlikwidowanie Ministerstwa Równości Płci i Rodziny. Ten konserwatywny polityk nie wierzy w równouprawnienie płci i twierdzi, że to właśnie feministki odpowiadają za przeraźliwie niski wskaźnik urodzeń w kraju. 

Prezydent Yoon taki słowami dociera do bardziej konserwatywnej części koreańskiego społeczeństwa. Jednakże równolegle mamy kolejną część Koreańczyków prezentujących zupełnie odmienne poglądy. Wybór Yoon Suk-yeola na prezydenta tylko pogłębił proces polaryzacji obywateli Korei Południowej. 

Wracając do wyników wyborów parlamentarnych w 2024 roku, należy jeszcze raz podkreślić, że Partia Demokratyczna zdobyła większość w parlamencie, co zapoczątkowało zaciekłą walkę pomiędzy Prezydentem a Zgromadzeniem Narodowym. Opozycja kontrolująca jednoizbowy parlament ostro sprzeciwiała się propozycjom Prezydenta i vice versa. 

Przejdźmy teraz do analizy wystąpienia Prezydenta z dnia 3 grudnia 2024 roku. Podczas przemowy Prezydent powiedział, że wprowadza stan wojenny, żeby obronić kraj przed zagrożeniami ze strony antypaństwowych ruchów, a także przed niebezpieczeństwami płynącymi ze strony komunistycznej Korei Północnej. Prezydent podkreślał także, że Zgromadzenie Narodowe od początku swojej kadencji blokowało gałąź sądowniczą w państwie oraz również wnioskowało o impeachment ponad 20 urzędników na wysokich stanowiskach. 

Prezydent oskarżył Zgromadzenie Narodowe, a w szególności opozycję posiadającą większość w parlamencie o sparaliżowanie działań rządu i blokowanie spraw dotyczących budżetu. Niemniej jednak Prezydent uzasadniał wprowadzenie stanu wojennego chęcią obrony państwa przed siłami komunistycznymi Korei Północnej i siłami antypaństwowymi, które wspierają Pjongjang. Wypowiedź Prezydenta była bardzo jasna i klarowna. Według Yoon Suk-yeola to właśnie opozycja ponosi winę za paraliż legislatury państwowej. 

Pod pretekstem obrony przed Koreą Północną Prezydent wprowadził stan wojenny,  który pozwalał wojsku na tymczasowe sprawowanie rządów oraz zabrania np. organizacji protestów czy jakichkolwiek innych działań politycznych. Aktualnie zagrożenie ze strony Korei Północnej nie jest takie duże i można się zastanawiać czy prawdziwym powodem wprowadzenia stanu wojennego nie była chęć kontrolowania politycznej opozycji i Zgromadzenia Narodowego.  

Przebieg wydarzeń podczas stanu wojennego

3 Grudnia

22:25   Prezydent Yoon w przemówieniu do narodu ogłasza wprowadzenie stanu wojennego

22:41   Lider Partii Władzy Ludowej Han Dong-hoon krytykuje decyzję Prezydenta

22:56   Lider opozycji Lee Jae-myung deklaruje, że wprowadzenie stanu wojennego jest niekonstytucyjne i wzywa do przybycia do Zgromadzenia Narodowego

23:04   Główne wejście do Zgromadzenia Narodowego zostaje zamknięte, a wejście dla parlamentarzystów zostaje zablokowane  

23:55  Partia Demokratyczna wzywa wszystkich swoich członków do zebrania się w budynku Zgromadzenia Narodowego

4 grudnia 

00:22  Wojsko blokuje wejście do budynku Parlamentu

00:45  Wojsko wymusza wejście do budynku Parlamentu i ścierają się z pracownikami Zgromadzenia 

01:01  Zgromadzenie Narodowe jednomyślnie przegłosowało rezolucję, która znosi stan wojenny. Głosowało 190 posłów z 300, wszyscy zebrani zagłosowali za

02:01  Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Woo ogłasza, że Minister Obrony i Prezydent zostali powiadomieni o decyzji Zgromadzenia

04:28  Prezydent Yoon ogłasza w przemówieniu, że zniesie stan wojenny po oficjalnej konsultacji rządu

05:03 Rząd uchyla dekret o stanie wojennym

Konsekwencje

Choć stan wojenny trwał tylko 6 godzin, to wzbudził wiele kontrowersji. Niemalże od razu po wieczornym wystąpieniu Prezydenta ludzie zaczęli wychodzić na ulice Seulu i rozpoczęły się demonstracje. Sytuacja rozwijała się dynamicznie przez całą noc, aby ostatecznie doprowadzić do zniesienia stanu wojennego. Pierwsze rezygnację ze sztabu prezydenta zostały ogłoszone już po godzinie 9 dnia 4 grudnia 2024 roku. 

Po południu tego dnia Partia Demokratyczna złożyła wniosek o impeachment Ministra Obrony Kim Yong-hyun, po czym minister sam podał się do dymisji. To właśnie on wziął na siebie odpowiedzialność za wprowadzenie stanu wojennego. Kilka dni później 7 grudnia Zgromadzenie Narodowe głosowało nad wnioskiem o impeachment Prezydenta Yoon. 

Partia Władzy Ludowej zbojkotowała to głosowanie i nie osiągnięto wymaganej liczby 200 głosów “za”, aby wniosek przeszedł. Jednakże później Prezydent Yoon został objęty zakazem wyjazdu z kraju. We wtorek 10 grudnia został powołany organ śledczy, który poprowadzi dochodzenie w sprawie wprowadzenia stanu wojennego. Będzie to współpraca Krajowego Biura Śledczego, Ministerstwa Obrony, a także Biura Śledczego ds. Korupcji dla Wysokich Urzędników. Yoon Suk-yeol może się spodziewać oskarżenia o bunt, wzniecenie powstania oraz ponadto o nadużycie władzy. 

Są to bardzo poważne zarzuty. Mimo nieudanej próby impeachment Prezydent pozostał u władzy, jednakże wszystko wskazywało na to, że to początek końca politycznej kariery Yoon Suk-yeola. W sobotę 14 grudnia Zgromadzenie Narodowe przegłosowało wniosek o impeachment Yoon Suk-yeola. 204 parlamentarzystów odpowiedziało się za, a 85 osób zagłosowało przeciw.  

Wieczorem tego dnia Prezydent został już oficjalnie zawieszony z wykonywania swoich obowiązków. Teraz jego sprawą zajmie się Trybunał Konstytucyjny, który ma 180 dni na podjęcie decyzji czy podtrzymuje wniosek parlamentu o impeachmencie Prezydenta czy nie. Do tego czasu premier Han Duck-soo będzie pełnił jego obowiązki. 

Źródła

[1] Office of the President, Republic of Korea. „Profile.”, https://eng.president.go.kr/profile/2024/12/10/laptop
[2] Yoon L. „South Korea: 20th Presidential Election Results 2022,” June 24, 2024, https://www.statista.com/statistics/1295612/south-korea-20th-presidential-election-results/2024/12/09/laptop
[3] Cha Victor, Jinwan Park, and Andy Lim. “South Korea’s 2024 General Election: Results and Implications.” Center for Strategic & International Studies, April 10, 2024, https://www.csis.org/analysis/south-koreas-2024-general-election-results-and-implications/2024/12/11/laptop
[4] Abril Guillermo and Inma Bonet Bailén. “Who is Yoon Suk Yeol, the leader behind the political crisis that has shaken South Korea?” El Pais English, December 4, 2024, https://english.elpais.com/international/2024-12-04/who-is-yoon-suk-yeol-the-leader-behind-the-political-crisis-that-has-shaken-south-korea.html/2024/12/10/laptop
[5] Chea Sarah. “Transcript: President Yoon SukYeol’s speech to declare emergency martial law.” Korea JoongAng Daily, December 4, 2023, https://koreajoongangdaily.joins.com/news/2024-12-04/national/politics/Transcript-President-Yoon-Suk-Yeols-speech-to-declare-emergency-martial-law-/2191990/2024/12/10/laptop
[6] Kim Je Heon (James), Andy Hong, Joo Young Kim, Jaehyoung Ju and Sheewon Min. „Ongoing: South Korea’s Political Turmoil – A Timeline.” Korea Economic Institute of America, December 11, 2024, https://keia.org/the-peninsula/ongoing-south-koreas-political-turmoil-a-timeline/2024/12/11/ laptop
[7] Lee Jung-joo. “Joint investigation team on Yoon launched.” The Korea Herald, December 11, 2024, https://www.koreaherald.com/view.php?ud=20241211050086/2024/12/11/laptop