Współczesna era cyfrowa nie byłaby możliwa bez kluczowych komponentów, jakimi są półprzewodniki. Prawdziwą siłą napędową rewolucji technologicznej stały się te małe, lecz niezwykle istotne elementy, które dominują w każdym aspekcie naszego życia. Od smartfonów i samochodów po zaawansowane platformy wojskowe — półprzewodniki są nieodłączną częścią naszej codzienności. W trakcie pandemii Covid-19 oraz zamknięcia gospodarek Azji Północno-Wschodniej doświadczyliśmy, jak ważną rolę odgrywają półprzewodniki w dzisiejszej globalnej ekonomii.

Autor: Michał Malak

Przerwy w dostawach tych czołowych komponentów wywołały kryzysy w różnych sektorach, wykazując bezpośrednią zależność między produkcją półprzewodników a funkcjonowaniem całych gałęzi przemysłu. Półprzewodniki są fundamentalnymi komponentami w procesorach, układach graficznych (GPU) i innych zaawansowanych układach scalonych, które są niezbędne do działania technologii AI. AI wykorzystuje intensywne obliczeniowo algorytmy do analizy danych i podejmowania decyzji, co wymaga ogromnej mocy obliczeniowej, którą zapewniają zaawansowane układy półprzewodnikowe.

Kluczowy dla produkcji półprzewodników jest Tajwan, który odgrywa dominującą rolę na światowej scenie. Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) dzięki dalekowzrocznej inwestycji ze strony rządu i społeczności naukowej Tajwanu w latach 80. dzisiaj jest liderem w tej dziedzinie, a wysoki poziom zaawansowania technologicznego oraz efektywna produkcja sprawiają, że Tajwan jest niekwestionowanym centrum produkcji półprzewodników odpowiadającym za ponad 50% produkcji wszystkich półprzewodników na świecie i ponad 90% produkcji tych najbardziej zaawansowanych. Koncepcja „Krzemowej Tarczy” odnosi się do zależności Chin od Tajwanu w kontekście produkcji półprzewodników oraz strategii bezpieczeństwa ekonomicznego. Chiny, jako jedno z największych państw producentów i konsumentów półprzewodników, są silnie zależne od importu tych komponentów, głównie z Tajwanu.

W 2020 Chiny importowały urządzenia półprzewodnikowe o wartości 350 miliardów dolarów — dwa razy więcej niż import ropy za tamten rok. W 2021 Chińska produkcja wzrosła o 33%, ale import też wzrósł o 23,6% do 432 miliardów dolarów. Chiny są w stanie wyprodukować tylko około 6% półprzewodników, jakie potrzebują do swojego przemysłu. I polegają w większości na TSMC na pokrycie 70% deficytu swojej produkcji. Z tego 10% TSMC produkuje w Chinach w fabrykach w Szanghaju i Nankin, a pozostałe 60% produkuje w Tajwanie. Ta nierównowaga powoduje, że Chiny są zmuszone polegać głównie na dostawach z Tajwanu, aby zaspokoić swoje potrzeby, a TSMC odgrywa tu arcyważną rolę.

Krzemowa Tracza symbolizuje strategiczną zależność Chin od Tajwanu w zakresie półprzewodników. Bezpośredni atak na Tajwan miałby katastrofalne skutki dla chińskiej gospodarki, ponieważ naruszyłby łańcuch dostaw półprzewodników, na których opiera się wiele zaawansowanych sektorów przemysłowych w Chinach. Ta zależność stawia Tajwan w strategicznie dobrej pozycji, co sprawia, że tajwański przemysł półprzewodników jest nazywany „tajwańskim silicon shield” – tarczą chroniącą przed ewentualnymi agresywnymi działaniami z zewnątrz. W ten sposób koncepcja Krzemowej Traczy ilustruje, jak zależność gospodarcza między Chinami a Tajwanem ma istotne konsekwencje dla stabilności regionalnej strategii bezpieczeństwa narodowego. Konflikt zbrojny w Cieśninie Tajwańskiej nie dotknąłby wyłącznie Chin i Tajwanu, a cały świat, ze względu na rolę tajwańskich chipów dla globalnego przemysłu. W słowach sekretarza stanu Stanów Zjednoczonych Antony’ego Blinkena: „kryzys między Chinami a Tajwanem dotknąłby dosłownie każde państwo na ziemi”.

Zależność USA i reszty świata od urządzeń półprzewodnikowych z Tajwanu jest fundamentalnym czynnikiem, który wpływa na ich trwałe zainteresowanie zapewnieniem bezpieczeństwa Tajwanowi. To nie tylko kwestia ekonomiczna, ale także strategiczna i geopolityczna. USA, jako hegemon globalny, ma interes w utrzymaniu stabilności na arenie międzynarodowej, a inwazja Chin na Tajwan miałaby potencjalnie katastrofalne skutki dla globalnej produkcji półprzewodników i gospodarki światowej. Raport opublikowany przez Bloomberga wskazuje na plany Pentagonu dotyczące ewentualnego bombardowania fabryk TSMC w przypadku chińskiej inwazji na Tajwan, co ilustruje jak, poważnie Stany Zjednoczone traktują tę kwestię. Zniszczenie fabryk TSMC miałoby na celu uniemożliwienie Chinom przejęcia tej kluczowej technologii półprzewodnikowej i zapobieżenie dominacji Chin w dziedzinie zaawansowanych technologii.

Dla USA niebezpieczeństwo utraty dostępu do tajwańskich półprzewodników oznaczałoby nie tylko poważne zakłócenie własnej gospodarki, ale także osłabienie ich pozycji jako światowego lidera technologicznego. Kontrola nad zaawansowaną produkcją półprzewodników jest niezbędna dla utrzymania przewagi konkurencyjnej w dziedzinie technologii, a utrata dostępu do tych komponentów mogłaby zahamować innowacje i rozwój w wielu sektorach gospodarki amerykańskiej.

Rywalizacja między Chinami a USA o technologię półprzewodników stwarza nowe wyzwania dla przemysłu półprzewodnikowego na Tajwanie. Narzucone przez USA sankcje doprowadziły do zwiększenia inwestycji przez Pekin w produkcję urządzeń półprzewodnikowych w Chinach. Pomimo tego, chińskie inwestycje w tej dziedzinie były dotąd ograniczone, a Chiny borykają się z niedoborem wykwalifikowanych pracowników.

Amerykański CHIPS and Science Act to ustawa, która zakłada inwestycje w krajową produkcję półprzewodników i stanowi kolejne wyzwanie dla Tajwanu. Inwestycje te idą w przeciwnym kierunku do dotychczasowego trendu, który zakładał dominację Tajwanu jako kluczowego producenta półprzewodników. Decyzja o budowie fabryki TSMC w Arizonie staje się centralną częścią tej strategii, co zwiększa konkurencję dla Tajwanu. Stany Zjednoczone, mimo swojej zaawansowanej technologii, nadal nie mają kultury ani doświadczenia w produkcji półprzewodników na taką skalę jak Tajwan. Jednakże długotrwałe inwestycje w krajową produkcję mają na celu zmianę tej sytuacji. Należy jednak zauważyć, że proces rozbudowy infrastruktury i zdobycie odpowiednich umiejętności technicznych może potrwać wiele lat, zanim zostaną osiągnięte zadowalające rezultaty.

Te działania ze strony Chin i USA mogą stanowić zagrożenie dla pozycji Tajwanu w globalnej produkcji półprzewodników. Rosnąca konkurencja, zarówno zewnętrzna, jak i wewnętrzna, wymagać będzie od Tajwanu dalszego rozwoju i innowacji, aby zachować swoją pozycję jako lidera w tej dziedzinie. Jednakże, w obliczu tych wyzwań, Tajwan może również wykorzystać swoje doświadczenie, know-how i zaawansowaną technologię, aby przetrwać i nadal odgrywać istotną rolę w globalnym przemyśle półprzewodnikowym.

W związku z wyżej opisaną zaciekłą rywalizacją technologiczną między Chinami i USA zrozumiałe staje się zmartwienie wyrażane w wielu zachodnich publikacjach, takich jak Foreign Policy, dotyczące potencjalnych chińskich aspiracji wobec zajęcia Tajwanu w celu przejęcia najbardziej zaawansowanej technologii produkcji półprzewodników.

Półprzewodniki są kluczowym komponentem w wielu zaawansowanych systemach wojskowych, komunikacyjnych czy infrastrukturalnych. Przejęcie kontroli nad produkcją półprzewodników na Tajwanie mogłoby dać ChRL możliwość kontroli nad dostawami i wpłynięcia na strategię bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych i innych państw.

Jednakże istnieje kilka czynników, które sprawiają, że scenariusz chińskiej inwazji na Tajwan w celu przejęcia produkcji półprzewodników jest mało prawdopodobny. Po pierwsze, potencjalne katastrofalne skutki dla chińskiej gospodarki i stabilności globalnej sprawiają, że taka agresywna akcja byłaby ryzykowna i zniwelowałaby jakiekolwiek korzyści, jakie kontrola nad Tajwanem mogłaby przynieść Chinom. Po drugie, nawet w przypadku zajęcia Tajwanu, chińskie władze mogą napotkać trudności w wykorzystaniu zdobytych tajwańskich fabryk, ponieważ większość z produkowanych tam najmiększych (najbardziej zaawansowanych) półprzewodników jest projektowana przez przodujące amerykańskie firmy w dziedzinie półprzewodników: Apple, Google, Intel, AMD, Qualcomm i Nvidia.

W kontekście rosnących napięć międzynarodowych i coraz bardziej złożonej dynamiki geopolitycznej, obawy dotyczące ewentualnej chińskiej inwazji na Tajwan są zrozumiałe. Jednakże analiza czynników ekonomicznych sugeruje, że takie działanie byłoby obarczone znacznym ryzykiem i mogłoby przynieść więcej strat niż korzyści. Motywacje polityczne wydają się bardziej prawdopodobnym czynnikiem potencjalnej chińskiej agresji na Tajwan niż aspiracje ekonomiczne. Niemniej jednak, w obliczu tego potencjalnego zagrożenia, ważne jest, aby społeczność międzynarodowa utrzymywała czujność i podejmowała działania mające na celu zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa w regionie Azji-Pacyfiku.