Wspieranie rządu Maduro przez Chiny w postaci znaczących pożyczek stało się istotnym elementem kształtującym współczesne relacje geopolityczne. Rozwój tych powiązań finansowych stanowi nie tylko wsparcie dla gospodarki Wenezueli, lecz również przyczynia się do wzrostu wpływów chińskich na arenie międzynarodowej szczególnie w krajach Ameryki Łacińskiej przyczyniając się do zmian geopolitycznych w regionie.

Autor: Mateusz Lewczuk

Współczesny świat przeżywa dynamiczne zmiany w strukturze sił geopolitycznych i gospodarczych. W ostatnich dekadach obserwujemy znaczące zmiany w dystrybucji potęgi światowej, co sprawia, że mówimy o przejściu z jednobiegunowości do wielobiegunowości. Nowy porządek światowy XXI wieku charakteryzuje się rosnącym znaczeniem aktorów, takich jak Brazylia, Chiny i Indie, które zdobywają względną siłę na arenie międzynarodowej. Tendencja do multipolaryzacji globalnego porządku nie koncentruje już mocy wyłącznie w Europie i Ameryce Północnej, ale obejmuje również Amerykę Łacińską, Afrykę i Azję. 

W ostatnich latach Chinom udało się umocnić swoją ekonomiczną obecność w Ameryce Łacińskiej, stając się ważnym graczem inwestycyjnym w tym regionie. Wenezuela odgrywa istotną rolę w kontekście rosnącego znaczenia Chin w Ameryce Łacińskiej. Chińskie inwestycje, szczególnie w sektorze surowców naturalnych, takich jak ropa naftowa, stanowią kluczowy element ich wzajemnych relacji. Inwestycje te nie tylko wpływają na gospodarkę Wenezueli, ale także przyczyniają się do umocnienia obecności chińskiej w regionie.

Pandemia a wzmacnianie wzajemnej współpracy

W trakcie pandemii COVID-19 Chiny prowadziły tzw. „dyplomację maseczkową i szczepionkową”. Chińskie firmy farmaceutyczne dostarczały szczepionki do Wenezueli w ramach ich globalnych działań mających na celu zapewnienie dostępu do szczepień dla krajów, które miały trudności z uzyskaniem wystarczającej liczby dawek. Szczepionki, takie jak Sinovac i Sinopharm, były przesyłane do Wenezueli, aby pomóc w rozpoczęciu procesu szczepień wśród tamtejszej populacji. 

Dyplomacja szczepionkowa i dostarczanie środków ochrony w kontekście Wenezueli miała istotne znaczenie nie tylko ze względu na aspekt zdrowotny, ale także polityczny. Pomoc ta mogła być postrzegana jako gest solidarności i poparcia przez kraje dostarczające te środki, co wpłynęło na relacje międzynarodowe i postrzeganie tych krajów w społeczności międzynarodowej.

Chińskie inwestycje

Ważnym obszarem są inwestycje w sektor surowców naturalnych. Chiny, będąc jednym z największych światowych importerów surowców, zainwestowały znaczne kwoty w sektory takie jak górnictwo, przemysł naftowy i gazowy, a także rolnictwo. To sprawia, że Ameryka Łacińska staje się kluczowym dostawcą surowców dla chińskiej gospodarki, co wpływa na regionalne bilanse handlowe. Chiny odgrywają istotną rolę w sektorze energetycznym Wenezueli. Chińskie firmy, takie jak China National Petroleum Corporation (CNPC) czy China Petrochemical Corporation (Sinopec), dokonały znaczących inwestycji w sektorze naftowym Wenezueli. Te inwestycje mają na celu zwiększenie wydobycia ropy naftowej, co korzystnie wpływa na jej gospodarkę, zwłaszcza w kontekście obecnego kryzysu gospodarczego w tym kraju. 

Wenezuela od dłuższego czasu opierała swoją gospodarkę głównie na dochodach z eksportu ropy naftowej. Gdy ceny ropy były wysokie, kraj czerpał z tego ogromne korzyści. Jednak brak dywersyfikacji gospodarki sprawił, że Wenezuela stała się bardzo podatna na spadki cen ropy, co mocno dotknęło kraj podczas globalnych zmian cen na światowym rynku.

Inwestycje infrastrukturalne

Chiny, poprzez Chiński Bank Rozwoju, zainwestowały miliardy dolarów w projekty infrastrukturalne, w tym budowę dróg, portów i elektrowni. Ta infrastrukturalna pomoc postrzegana jest przez rząd Maduro jako kluczowy element odbudowy kraju. Chińskie zaangażowanie nie tylko przyczynia się do rozwoju lokalnych społeczności, ale także zwiększa ich zdolność do efektywnego handlu międzynarodowego. Poprawa infrastruktury w Wenezueli może otworzyć nowe możliwości handlowe dla Chin. Efektywniejsze porty i drogi umożliwiają łatwiejszy eksport chińskich towarów do Wenezueli oraz innych krajów w regionie, co z kolei sprzyja chińskiemu sektorowi eksportowemu. Inwestycje w infrastrukturę portową umożliwiają Chińskiej Republice Ludowej łatwiejszy i bardziej efektywny transport ropy naftowej z Wenezueli do Chin, zwiększając tym samym bezpieczeństwo dostaw tego surowca.

Pożyczki

Chińska współpraca objawia się w postaci znaczących inwestycji w infrastrukturę, dostaw ropy naftowej w zamian za kredyty oraz umowy handlowe które zdają się umacniać pozycję Wenezueli na arenie międzynarodowej. Od 2005 roku Chiny Ameryce Łacińskiej przeznaczyły ponad 140 miliardów dolarów pożyczek, z czego połowa trafiła do Wenezueli. Pożyczki te były niezwykle istotne dla Wenezueli, szczególnie w okresie, gdy kraj ten borykał się z trudnościami gospodarczymi, ucieczką 7,3 mln Wenezuelczyków (20% populacji), inflacją, spadkiem produkcji ropy naftowej i blokadami międzynarodowymi. Niezależnie od kontrowersji związanych z tymi pożyczkami, dla Wenezueli stanowią one krytyczne wsparcie w utrzymaniu bieżących operacji gospodarczych i społecznych. W obliczu napięć międzynarodowych oraz wewnętrznych wyzwań, pożyczki chińskie są filarem stabilności, na którym opiera się funkcjonowanie rządu Maduro. Jednakże, ze względu na warunki i zobowiązania związane z tymi pożyczkami, Wenezuela znajduje się pod presją zewnętrzną, co może stanowić zarówno szansę, jak i ryzyko dla jej długoterminowej stabilności gospodarczej i politycznej.

https://www.statista.com/statistics/370918/gross-domestic-product-gdp-growth-rate-in-venezuela/

W 2021 roku Wenezuela po raz pierwszy od 7 lat osiągnęła wzrost gospodarczy. Istotnym czynnikiem tego wzrostu była pomoc ze strony Chin, załamanie popytu na import, zwiększenie wydobycia ropy naftowej.

Podsumowanie

W Stosunki Wenezueli z Chinami były elementem szerszej strategii dyplomatycznej, co wpłynęło na układ sił w Ameryce Łacińskiej. Wzrost chińskiego wpływu na ten obszar może kształtować nowe relacje w regionie, odnosząc się do tradycyjnych wpływów światowych mocarstw. Stany Zjednoczone przez długi czas miały duży wpływ na Amerykę Łacińską, zarówno pod względem polityki, jak i gospodarki. Inwestycje Chin mają potencjał zmiany krajobrazu gospodarczego i politycznego. Ich wpływ obejmuje nie tylko rozwój ekonomiczny, ale także dyplomatyczny i geopolityczny. Chiny inwestują w Amerykę Łacińską ze względu na swoje interesy z perspektywy długoterminowej. Region ten jest ciekawy ze względu na bogactwo surowcowe, możliwość eksportu i nawiązywania sojuszy dyplomatycznych np. dotyczących Tajwanu. 

Obserwujemy z zaciekawieniem przyszłość, szczególnie z perspektywy przyszłorocznych wyborów, wprowadzenia przez rząd Maduro częściowej dolaryzacji, która ma załagodzić skutki hiperinflacji. Wenezuela, kiedyś uznawana za najbogatsze państwo w regionie ze względu na posiadane ogromne zasoby ropy naftowej, obecnie boryka się z konsekwencjami nieudanej polityki, która spowodowała największe załamania gospodarcze. Mimo trudności, Rząd Maduro robi wszystko by odbudować swoją pozycję na arenie międzynarodowej przy pomocy największego gracza w tym regionie – Chin.

Źródła:

[1]China en América Latina y el Caribe: escenarios estratégicos subregionales, http://biblioteca.clacso.edu.ar/Costa_Rica/flacso-cr/20170706043211/pdf_1272.pdf
[2]Maal Alhimdi, Conservatives call on Liberals to stop payments to Chinese infrastructure bank, https://www.ctvnews.ca/politics/conservatives-call-on-liberals-to-stop-payments-to-chinese-infrastructure-bank-1.5360647
[3] Carlos H. Brandt S. y Carlos Eduardo Piña, Las relaciones Venezuela-China: entre la cooperación y la dependencia, https://library.fes.de/pdf-files/bueros/caracas/16668.pdf
[4] Francisco Monaldi, China puede ayudar a reconstruir Venezuela. Hé aquí como, https://www.americasquarterly.org/content/china-en-venezuela
[5] Marcin Kaczmarczyk, Kryzys w Wenezueli – jak kraj pełen ropy został całkowitym bankrutem, https://portaltechnologiczny.pl/2019/01/27/kryzys-w-wenezueli-jak-kraj-pelen-ropy-zostal-calkowitym-bankrutem
[6]Aleksandra Dydak, Boliwariańska Republika Wenezueli w obliczu kryzysu społecznego, gospodarczego i politycznego, https://mises.pl/wp-content/uploads/2013/03/Zapalowicz_Wenezuela-Hugo-Chaveza.pdf.
[7]Katarzyna Gruszko, Rola i miejsce Chin oraz USA w nowym ładzie globalnym, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/10704/1/K_Gruszko_Rola_i_miejsce_Chin_oraz_USA_w_nowym_ladzie_globalnym.pdf
[8]Fabiola Zerpa, Venezuela Is Now More Than 50% Dollarized, Study Finds., https://bloomberg.com/news/articles/2019-11-05/venezuela-is-now-more-than-50-dollarized-study-finds
[9]Miguel Ángel Martínez Meucci, La necesidad de romper patrones en las negociaciones por Venezuela, https://dialogopolitico.org/debates/la-necesidad-de-romper-patrones-en-las-negociaciones-por-venezuela/
[10]Makarena Vidal Liy, China y Venezuela: una relación basada en la deuda, https://elpais.com/internacional/2019/01/25/actualidad/1548438622_696886.html