Germany is considered as the most important political and economic partner of Poland. Bilateral relations between these two countries are in a good shape, in spite of some moot points and areas of disagreement. Especially worrying are the tendencies visible not only in Germany, but in the whole Europe, i.e. gaining more and more popularity and support by the political parties and movements, which program is based on radicalism, populism and extreme right-wing ideology, often classified as nationalism[1]. In the perspective of the next 10 years it may lead to difficulties in dialogue, what in the worst scenario may turn into a diplomatic crisis caused by the lack of the common ground, which are democratic values.  

In the last German federal election held on 24 September 2017, the right-wing party AfD[2] made a significant success. Important to realize is that this is the first right-wing party since the World War II, which made it to the Bundestag[3]. AfD does not belong to the coalition in power created by CDU/CSU[4] and SPD[5], however its presence in the parliament will have an unquestionable influence on Germany’s foreign policy, without excluding an aggravation of tension between Germany and Poland, which may be caused i.a. by AfD’s positive attitude towards the Russian president Vladimir Putin and direct contacts that AfD leadership developed with powerful figures in Moscow. Consequently, among the AfD’s core pledges on foreign policy is to lift German sanctions on Russia and seek warmer relations with Putin[6].

The greatest challenge for Poland and Germany are different visions of the future of the European integration. Poland is against a two-speed Europe and does not approve of the solution supported by Germany and France, i.e. creation of a common budget for the Euro area under the authority of a so-called eurozone finance minister. PiS[7], Poland’s ruling party, worries that in a Europe of “concentric circles” the dominant Euro area countries will treat those on the outer tiers as second-class citizens[8].

In the bilateral relations, one of the most serious issues are demands of the Polish government concerning the post-World War II reparations[9]. Germany has firmly rejected Poland's claims, pointing to a 1953 decision by the country's then communist regime to relinquish demands for compensation[10]. A diplomatic offensive of Poland on that note might result in an adverse effect., i.e. a strong opposition of Germany, especially among the right and nationalist parties, which in the light of such events may grow even stronger.

Given these points, during the following 10 years the political relations between Poland and Germany may get worse, if the two states will remain stubborn without willing to find a compromise, which unfortunately may not satisfy the two sides of the conflict. First thing to remember is that a give-and-take approach is essential, if they want to maintain proper diplomatic relations in the next decade. Both Poland and Germany act in the international environment with emphasis on the European Union, which future actions and stability is conditioned on good collaboration between the member states. All interactions should be considered in a broader context because of their undeniable impact on the cohesion and smooth functioning of the European Union.

Żaneta Dela, MA

[1] How the Populist Right Is Redrawing the Map of Europe – Bloomberg https://www.bloomberg.com/graphics/2017-europe-populist-right (25-06-2018)

[2] Alternative for Germany (German: Alternative für Deutschland, AfD).

[3] What the Far Right’s Rise May Mean for Germany’s Future  - The New York Times https://www.nytimes.com/2017/09/26/world/europe/germany-far-right-election.html (25-06-2018)

[4] CDU/CSU, unofficially the Union parties (German: Unionsparteien) or Union, is the Christian democratic political alliance of two political parties in Germany, the Christian Democratic Union of Germany (CDU) and Christian Social Union in Bavaria (CSU).

[5] The Social Democratic Party of Germany (German: Sozialdemokratische Partei Deutschlands, SPD).

[6] German Elections 2017: How Russia Helped AfD’s Rise – Time http://time.com/4955503/germany-elections-2017-far-right-russia-angela-merkel (25-06-2018)

[7] Law and Justice (Polish: Prawo i Sprawiedliwość, PiS).

[8] 5 fronts in the coming eurozone battle – POLITICO https://www.politico.eu/article/emmanuel-macron-angela-merkel-eurozone-france-germany-5-fronts-in-the-coming-eurozone-battle (25-06-2018)

[9] Polish lawmaker: due reparations from Germany could stand at $850 billion  - Reuters https://www.reuters.com/article/us-poland-germany-reparations/polish-lawmaker-due-reparations-from-germany-could-stand-at-850-billion-idUSKCN1GE1NC (25-06-2018)

[10] Poland seeks to calm row with Germany over WWII war reparations – The Local  https://www.thelocal.de/20180117/poland-seeks-to-calm-row-with-germany-over-wwii-war-reparations (25-06-2018)

Angela Merkel wurde wieder zur Bundeskanzlerin Deutschlands. Ihre Partei, CDU, hat die Parlamentswahlen gewonnen und zusammen mit CSU und SPD die Große Koalition gebildet. Doch ist die Unterstützung für die Regierungskoalition im Vergleich zu vorherigen Jahren stark gesunken. Es gibt verschiedene Gründe dafür, aber als am wichtigsten scheint die Migrationskrise, die nach dem Ausbruch des Bürgerkriegs im Syrien im 2011 deutlich zugenommen hat[1]. Von Bedeutung sind auch die Schwierigkeiten, die CDU/CSU hatten, um eine Koalition zu bilden. Nachdem Martin Schulz, der Kanzlerkandidat der SPD, verlautbart hatte, dass seine Partei sich nicht mit der CDU/CSU übereinstimmen will, begannen die monatelangen Verhandlungen mit den restlichen Parteien[2]. Partei Merkels hat sich um die Vereinbarung mit FDP und den Grünen bemüht, um die so genannte Jamaika-Koalition zu bilden. Doch ist das nicht gelungen[3]. Zuletzt hat Schulz seine Meinung geändert und die CDU/CSU-SPD Koalition konnte wieder regieren[4].

Wegen der maßgeblichen Unterschieden, sowohl in den Wahlprogrammen als auch aus den ideologischen Gründen, war das Bündnis mit AfD überhaupt nicht berücksichtigt. Die rechte Oppositionspartei hat die Hürde zum Einzug in das Parlament überwunden. Dieser Fakt ist ein Beweis für die signifikante Änderung des Nationalgefühls. Die Deutschen hoffen auf die Umstellung der innen- und außen Politik des Staates[5]. 

Ich bin der Ansicht , dass der Einzug der AfD ins Parlament einen wesentlichen Einfluss auf die CDU/CSU haben wird. Die rechte Partei ist gegen der Politik der offenen Tür. AfD fördert  die Meinung, dass die Einwanderung wirkungsvoller kontrolliert werden soll. Sowohl die Flut der Migranten als auch wiederholenden Terroranschlage haben verursacht, dass viele deutschen Bürger sich für ihre Sicherheit mehr als vorher sorgen. Die Große Koalition ist gezwungen , die Ansichten der Oppositionspartei zu berücksichtigen. Sie werden nicht mehr in der Lage, ihre pro-Migranten Lösungen durchzusetzen. Vielmehr  muss die CDU/CSU ihrer Programm anpassen, wenn sie die folgenden Parlamentswahlen gewinnen will.

Die Migrationskrise ist keine einzige Herausforderung für Angela Merkel. Es gibt auch die Frage der Zukunft der Europäischen Union, die unbedingt reformiert werden muss. EU-Austritt  des Vereinigten Königreichs und die Brexit-Verhandlungen zwischen Großbritannien und der EU, in denen spielt Deutschland eine große Rolle, sind nur ein Beispiel. Auch die bilaterale Beziehungen zwischen Deutschland und Frankreich werden für die Kanzlerin sehr wichtig, weil sie die Zusammenarbeit im Bereich von der Wirtschafts- und Verteidigungspolitik verstärken möchte[6]. 

In der Innenpolitik Deutschlands hat die Kanzlerin auch einige Probleme zu lösen, zum Beispiel alarmierend niedrige Geburtenrate. Deutschland ist eine Wirtschaftsmacht, aber es wird nicht dauern, wenn es keine neue Arbeitskraft gefunden wird. Sie muss auch nach den Folgen der Energiewende denken - nicht nur für den Umweltschutz, sondern auch für die Wirtschaft.

Um es zusammenzufassen, die folgenden vier Jahren werden für Merkel nicht einfach. Obwohl Deutschland ökonomisch stark ist, hat es viele Schwierigkeiten zu bekämpfen. Die Kanzlerin ist bewusst, dass wenn die CDU/CSU ihren Bild nicht erfrischen wird, wird sie ihre Wähler für die rechte Parteien wie AfD verlieren[7]. Auch auf der internationalen Ebene gibt es viele Herausforderungen, weil Deutschland eine wichtige Rolle in den internationalen Beziehungen spielt. Merkel fühlt sich für den Migrantenkrise in Europa schuldig, deshalb wird sie versuchen, die Situation zu beruhigen. Ob es ihr gelingen wird, ist aber andere Frage. 

Żaneta Dela, MA

[1] Soundtrack der Großen Koalition: Solidarität hat keine Sprache mehr – Carta http://www.carta.info/85384/soundtrack-der-grossen-koalition-solidaritaet-hat-keine-sprache-mehr (23-05-2018)

[2] Große Koalition: Schulz schimpfte laut: Was sich in den Verhandlungen abspielte – Politik – Tagesspiel  https://www.tagesspiegel.de/politik/grosse-koalition-schulz-schimpfte-laut-was-sich-in-den-verhandlungen-abspielte/20943894.html (23-05-2018)

[3] Jamaika-Koalition gescheitert – Politik – Süddeutsche.de http://www.sueddeutsche.de/politik/sondierung-fdp-bricht-jamaika-sondierungen-ab-1.3755800 (23-05-2018)

[4] Neue GroKo: Die Koalition der großen Verunsicherung  - WELT https://www.welt.de/debatte/kommentare/article173290445/Neue-GroKo-Die-Koalition-der-grossen-Verunsicherung.html (23-05-2018)

[5] Rechtsruck. Was die Ankunft der AfD für die Sozialdemokratie bedeutet  - Berliner Republik http://www.b-republik.de/aktuelle-ausgabe/rechtsruck-was-die-ankunft-der-afd-fuer-die-sozialdemokratie-bedeutet (23-05-2018)

[6] Merkel bei Macron: "Wir sind bereit" – ZEIT ONLINE https://www.zeit.de/politik/ausland/2018-03/angela-merkel-emmanuel-macron-europaeische-union (23-05-2018)

[7] Merkel macht ein Versprechen, das sie aus 3 Gründen gar nicht halten kann – The Huffington Post  https://www.huffingtonpost.de/2017/09/24/merkel-afd-waehler-zueruc_n_18090350.html (23-05-2018)

Już 24 czerwca w Turcji odbędą się przyśpieszone wybory prezydenckie i parlamentarne. Zgodnie z marzeniem urzędującego prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana, kraj ostatecznie przyjmie system prezydencki. O tym, jaką rolę odegrają w wyborach tureccy Kurdowie, zapytałem SeherAkçınar Bayar, byłą posłankę prokurdyjskiejDemokratycznej Partii Ludów (HDP).

Filip Majtyka: Spotykamy się w Diyarbakır, głównym kurdyjskim ośrodku w Turcji. Trzy lata temu na wiecu HDP, zaledwie dwa dni przed wyborami parlamentarnymi, miał tu miejsce zamach terrorystyczny. Co się właściwie stało 5 czerwca 2015 r.?

Seher Akçınar Bayar: W eksplozji zginęło wówczas kilka osób. Śledztwo w tej sprawie trwa do dziś, wciąż jednak bez rezultatów. Choć sprawcy już wówczas byli dobrze znani, próbowano zatuszować wyniki tego śledztwa. Lecz właściwie Kurdowie spodziewali się tego. Tu, w Kurdystanie, sprawcy ataków zwykle unikają pociągnięcia do odpowiedzialności.

Oczywiście nie był to przypadek, że do ataku doszło tuż przed wyborami. Stało się to w trakcie turecko-kurdyjskiego procesu pokojowego. W momencie, gdy HDP promowała swoją wizję lepszej Turcji. W chwili, gdy tak wiele można było jeszcze uczynić dla tureckiej demokracji.

Wówczas stało się oczywiste, że proces pokojowy wspierają Kurdowie, a nie rząd. Uważamy, że zamach z 5 czerwca nie był wyłącznie atakiem wymierzonym w HDP, lecz deklaracją zerwania procesu pokojowego.

Według mnie, jeśli miałby on być wznowiony, najważniejszym warunkiem jest ujawnienie sprawców zbrodni.

Mimo atmosfery strachu, 7 czerwca 2015 r. Kurdowie poszli do urn wyborczych. Był to historyczny moment – po raz pierwszy legalna partia skupiająca się na ich interesach – HDP – weszła do parlamentu, z Panią jako posłanką z miasta Erzurum. Co ten dzień oznaczał dla Kurdów i dla Pani?

Kurdowie po raz pierwszy poczuli, że żyją w swoim kraju. To było kluczowe: poczucie przynależności, które rozkwitło pierwszy raz. Rozmawiając z wyborcami, postrzegałam to wydarzenie jako wielki powrót Kurdów i ich ziem do nich samych. Następnego dnia rano Kurdowie obudzili się w zupełnie nowej Turcji.

7 czerwca miał również inne znaczenie: wszyscy spodziewali się, że odkąd Kurdowie postanowili wystartować w wyborach jako partia, nie zdołają pobić 10-procentowego progu wyborczego. Mimo to, wyrazili swoją wolę: chcemy pokoju dla tego kraju, chcemy uciszyć karabiny, chcemy rozwiązać nasze problemy w parlamencie. Mimo ryzyka porażki, chcieliśmy iść do wyborów, by dać na to dowód. I następnego ranka mieliśmy nadzieję, że prawdziwe rozwiązanie jest możliwe, czuliśmy siłę, by tego dokonać w parlamencie.

Kurdowie przesłali następującą wiadomość: możemy budować pokój bez chwytania za broń, możemy rozmawiać o demokratyzacji Turcji w jej obecnych granicach. Bez szukania rozwiązań poza nimi. Możemy żyć w zgodzie z rządem Turcji i wszystkimi jej obywatelami, o ile będziemy traktowani równo.

Jednak dziś poczucie przynależności zniknęło. Rankiem 8 czerwca je czuliśmy. Dziś już nie.

Jeśli chodzi o mnie, wyjaśnię to tak: 4 czerwca organizowaliśmy wiec w Erzurum. Tuż przed nim, jeden z naszych obywateli spłonął żywcem, gdy podpalono autobus z symbolami HDP. Kurdowie pytali mnie: czy my w ogóle możemy zrobić wiec na Placu Republiki? To ścisłe centrum Erzurum. Kurdowie zwykle organizowali swoje demonstracje na małym placyku na obrzeżach miasta. Wówczas właśnie to było ważne, ważniejsze nawet niż sam wybór posła: pokazanie się na Placu Republiki.

I tak, dzięki organizacji tego wiecu, w wyborach zwyciężyłam jako jedynka. Byłam bardzo szczęśliwa, gdyż to dowiodło istnienia Kurdów w ogóle. Ja dotrzymałam obietnicy, a Kurdowie poczuli się częścią Erzurum.

Kurdowie nie są monolitem. Czego oczekują od tureckiej polityki?

Oczywiście, Kurdowie pochodzą z różnych środowisk. Są jednostki religijne, lewicowcy, liberałowie i inni, z różnymi poglądami na to, jak rozwiązać kwestię kurdyjską. Nawet religijni Kurdowie mogą powiedzieć „rozwiązaniem będą kroki demokratyczne”, by później twierdzić „nie, to niemożliwe, jeśli mamy to rozwiązać, to tylko zbrojnie; musimy wyrysować nowe granice”.

Niektórzy lewicowcy i socjaldemokraci widzą rozwiązanie w pogodzeniu się z Turcją. Inni – wierzą w rewolucję. Więc cokolwiek myśli o nas świat, Kurdowie nie są zgodni co do tego, gdzie leży rozwiązanie. W tej kwestii są pośród nich głębokie podziały.

Jeśli już muszę ich sklasyfikować, to widzę dwie główne grupy. Jedna wciąż spotyka się z łamaniem ich praw przez rząd, a druga jest w stanie żyć stosunkowo wygodnie. Większość tych uciskanych jest potencjalną opozycją – tak, jak HDP, stawiają na opozycyjną retorykę. Ci, którzy nie mają problemów z tureckim państwem, mogą nawet zajmować pozycje rządowe. Jeśli oni – klasa średnia – spoglądają wówczas na problemy  Kurdów z perspektywy własnej siły i potencjału – postrzegają je wyłącznie jako kwestie ekonomiczne. Lecz nawet wówczas, będącna uprzywilejowanej pozycji, popierają partie opozycyjne, apelujące o poszanowanie praw człowieka, demokracji, wolności.

Jednak część Kurdów głosuje na Partię Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) i Erdoğana. Dlaczego? Teraz też go poprą? 

Podstawowym powodem jest tu religia. Jak dla wielu innych ludów Bliskiego Wschodu, ta kwestia jest dla Kurdów bardzo ważna. AKP przyciąga wyborców religijnych, konserwatywnych.

Wielu wierzących w rozwiązanie pokojowe, było także rozczarowanych postawą HDP, gdy doszło do stawiania barykad [podczas buntu w miastach na wschodzie Turcji w 2015 r. – red.].

Jednak nie sądzę, by dziś AKP skorzystała z tych odczuć. Nie chodzi wyłącznie o kwestię kurdyjską, ale też o załamanie się tureckiej gospodarki i kroki rządu AKP, które utrudniają ludziom życie. Duża część Kurdów, która poparła Erdoğana w ostatnich dwóch-trzech turach wyborów, dziś w kluczowym głosowaniu powie „nie”. Rośnie sprzeciw wobec niego.

Ale najważniejszym powodem utrzymującego się poparcia dla niego jest brak prawdziwej opozycji. Brak silnego kontrkandydata zdusza opozycję. Kemal Kılıçdaroğlu i jego Republikańska Partia Ludowa (CHP) to skostniała struktura, a nie poważny rywal dla Erdoğana.

Takim silnym przeciwnikiem byłby Selahattin Demirtaş. To on był najmocniej prześladowany i do dziś przebywa w więzieniu. Gdyby wybory były wolne, kandydatury jego i HDP byłyby realną alternatywą, z ich promocją praw człowieka, demokracji, reform gospodarki. Widać to było w sondażach: nawet wśród części twardego elektoratu MHP [Partii Ruchu Narodowego – red.] można było dostrzec aplauz dla Demirtaşa. Tak samo w gronie wyborców AKP.

Wszystko sprowadza się do narzędzi represji, jakie posiada AKP. A wraz z ogłoszeniem stanu wyjątkowego po próbie puczu z 15 lipca 2016 r., te represje weszły w nową fazę. Stąd nie ma dziś innej opcji. Wywierana jest silna presja na tureckie media. Jakby tego było mało, państwo próbuje nas edukować aresztowaniami, ludzie nie mogą dotrzeć do swoich liderów politycznych. Możemy się za nich co najwyżej modlić.

Jedyną silną amunicją AKP jest islam. Jednak ludzie dostrzegają to i w normalnych warunkach byliby w stanie zwrócić się w inną stronę. Teraz jednak nie ma do tego klimatu. Nie ma wolnej prasy, nie ma podstawowych wolności obywatelskich, nie możemy wyrazić się w otwarty sposób. W tej chwili nie ma dla nas możliwości, by odpowiedzieć na jego argumenty.

Kurdowie z niepokojem obserwują tureckie operacje militarne w Syrii, zwłaszcza „Gałązkę oliwną” w kurdyjskim regionie Afrin. Jak te wydarzenia wpłynęły na Kurdów w Turcji?

Operacja w Afrinie, tak jak wcześniej oblężenie Kobane [2014-15 – red.], pozwoliły odrodzić się kurdyjskiej tożsamości. Jest jednak pewna różnica – Kobane miało miejsce w trakcie procesu pokojowego, a Afrin już po jego załamaniu, podczas stanu wyjątkowego, kiedy rządzono na podstawie dekretów. Dlatego Afrin nie mógł wydobyć odpowiedniej odpowiedzi od Kurdów.

Jeśli chodzi o umiejscowienie czasowe operacji w Afrinie, Erdoğan widzi to w bardzo prosty sposób: jeśli w Turcji pojawia się nacjonalistyczna retoryka, daje to potencjał; jeśli on mógłby ją wykorzystać, by zyskać poparcie, zrobi to. To nie przypadek, że wkroczył do Afrinu w tym momencie. Z wielu powodów to nie był dobry czas na interwencję: napięte stosunki z innymi krajami, ich podejrzliwość… Ale z perspektywy polityki wewnętrznej, 15 lipca był iskrą. Kraj doświadczył próby przewrotu, wówczas zrodziła się nacjonalistyczna retoryka.

Erdoğan zrozumiał, że operacja militarnago wzmocni. Jednocześnie należało się spodziewać negatywnej reakcji Kurdów. Ostatnio Turcja zamknęła w Afrinie wiele szkół. Armia weszła na tereny, gdzie językiem ojczystym jest kurdyjski i pozbawiła dzieci możliwości edukacji w ich języku. To wywołało ogromny sprzeciw Kurdów.

Lecz tureckie społeczeństwo było zadowolone. Nacjonalistyczny dyskurs osiągnął sukces. Z kolei wśród Kurdów spowodowało to kolejny raz wzrost poczucia odrębnej tożsamości. Powodem były kroki AKP i z pewnością zobaczymy to przy urnach wyborczych.

Jakiego rezultatu może się zatem spodziewać HDP? Jakie są szanse jedynego kurdyjskiego kandydata – Selahattina Demirtaşa – w wyścigu o fotel prezydencki?

HDP spróbuje przynajmniej powtórzyć sukces z 7 czerwca 2015 r. [13,12% – red.].

Naszą największą przeszkodą są obecnie aresztowania sporej części naszych posłów i innych aktywnych członków partii, zasłużonych w wyborach 7 czerwca i 1 listopada 2015 r. Niemal wszyscy do dziś przebywają w więzieniach, mamy kłopoty kadrowe. Aresztowano naszych burmistrzów, zarządców prowincjonalnych i regionalnych, a później zastąpiono ich urzędnikami mianowanymi przez rząd. To wywołało najsilniejszy opór i HDP również przyjęła zdecydowaną postawę. Dlatego nie sądzę, by partia miała jakikolwiek problem z przekroczeniem progu wyborczego.

Głos na Demirtaşa będzie głosem rozsądnym. Jestem przekonana, że mimo obecnych okoliczności i braku możliwości prowadzenia normalnej kampanii, nie powinien uzyskać mniej niż 15%. Gdyby mógł działać aktywnie choć miesiąc, wynik byłby znacznie wyższy – jego, jak HDP.

Dlaczego tak ważne jest, by Kurdowie znaleźli się w tureckim parlamencie?

Kurdowie chcą rozwiązać kwestię kurdyjską w procedurach parlamentarnych, a nie zbrojnie. Zbyt wielu z nich już zginęło, nie chcą już umierać. Do rozwiązania potrzebna jest przestrzeń parlamentarna, dlatego jest to tak istotne.

HDP pozostaje poza dwoma głównymi blokami – prorządowym Sojuszem Ludu z rządząca AKP oraz opozycyjnym, egzotycznym Sojuszem Narodu, skupiającym zarówno zwolenników laickiego państwa, nacjonalistów, demokratów, jak i konserwatystów islamskich. Kurdowie zaś stanowią ok. 20% wszystkich wyborców. Kto przesądzi o losie Turcji?

Zdecydowanie, w drugiej turze to Kurdowie będą czynnikiem przesądzającym. Kandydat z poparciem Kurdów zostanie prezydentem.

Ostatni sondaż ośrodka Mediar wskazuje, że Erdoğan może liczyć w wyborach prezydenckich na 47,96% głosów i przewiduje jego konfrontację w drugiej turze z kandydatem Republikańskiej Partii Ludowej (CHP) Muharrememİnce (29,88%). Jeśli ten scenariusz się sprawdzi, kogo powinni poprzeć Kurdowie?

Z pewnością İnce.

Biorąc pod uwagę ostatnie kroki rządu, jak relokację lokali wyborczych uzasadnianą „troską o bezpieczeństwo”, co można powiedzieć o uczciwości zbliżających się wyborów?

Jestem absolutnie przekonana, że 24 czerwca nie będziemy mieli wolnych wyborów.

Nawet poprzednio, podczas procesu pokojowego, ingerowano w proces wyborczy, fałszowano głosy w urnach. Tak się stało 7 czerwca i 1 listopada 2015 r., jak też oczywiście podczas referendum w kwietniu 2017 r. podczas stanu wyjątkowego.

W rzeczywistości prezydenckich dekretów z mocą obowiązującego prawa, w kraju całkowicie kontrolowanym przez AKP z niesamodzielnym sądownictwem dyrygowanym przez rząd, jest to po prostu niemożliwe, by wybory były przejrzyste.

Co więc może zrobić HDP? Podjęliśmy własne kroki, obmyśliliśmy na przykład system transportu, który będzie przewoził wyborców z obszarów wiejskich do lokali wyborczych. Mimo to, wybory nie będą uczciwe.

Wszystkie grupy opozycyjne, w tym HDP, podjęły wspólne wysiłki, by zabezpieczyć proces wyborczy. Czy mimo przeciwności, wierzy Pani w zwycięstwo obozu przeciwnego Erdoğanowi?

Wierzę.

Dziękuję za rozmowę.

Seher Akçınar Bayar (ur. 1982 w prow.Adıyaman) – socjolożka, działaczka na rzecz praw człowieka, była posłanka w tureckim parlamencie z ramienia prokurdyjskiej Demokratycznej Partii Ludów (HDP). 7 czerwca 2015 r. jako pierwsza kobieta w mieście Erzurum otrzymała mandat poselski.

Wstąpiła na Uniwersytet Dicle w Diyarbakır w 1998 r. Po roku usunięto ją z uczelni w ramach czystek po tzw. postmodernistycznym puczu(28 lutego 1997 r.). Po 10 latach powróciła na uczelnię i ukończyła studia.

Obecnie toczy się w jej sprawie postępowanie karne „za szerzenie propagandy terrorystycznej” za jej wypowiedzi nt. Partii Pracujących Kurdystanu (PKK) w czasie pełnienia mandatu poselskiego HDP.

Wywiad przeprowadził: Filip Majtyka

We wtorek 12 czerwca doszło do historycznego porozumienia pomiędzy premierem Macedonii Zoranem Zaevem a szefem rządu Grecji Aleksisem Tsiprasem w sprawie nazwy Macedonii. Ateny zdecydowały się uznać Macedonię jako „Republikę Macedonii Północnej”. Media społecznościowe zaczęły wrzeć, a politycy i władze państw zaczęły słać gratulacje dla obydwu państw. Porozumienie jest bowiem zwieńczeniem 27 letniego sporu pomiędzy dwoma państwami, która ma otworzyć drogę Macedonii do struktur NATO. Jednak, czy rzeczywiście porozumienie jest możliwe do zrealizowania i poprawy stosunków z pomiędzy państwami?

Jednym z wyzwań dla Macedonii jest zmiana nazwy w konstytucji, do której Socjaldemokratyczna Unia Macedonii, czyli partia Zaeva, potrzebuje większości w Zgromadzeniu Republiki Macedonii.[1] Czy zdoła przekonać partie albańskie, które w tamtym roku stworzyły platformę? Jak zachowa się opozycja z partią VMRO-DPMNE na czele, która przez ostatnie 10 lat rządów była przeciwna ustępstwom w sprawie nazwy? Warto zaznaczyć, że niedługo po ogłoszeniu porozumienia prezydent Ǵorge Ivanov skrytykował Zaeva, że tak ważne kwestie dla Macedonii były załatwiane przez telefon, zapowiedział także, że nie podpisze dokumentu zmieniającego nazwę państwa.

Ponadto, obecny premier będzie musiał przekonać do zmiany społeczeństwo macedońskie. Na wrzesień Zoran Zaev zapowiedział referendum w tej sprawie, jednak trzeba zadać ważne pytanie, czy Macedończycy są gotowi na zmianę tak ważnego emblematu tożsamości jakim jest nazwa państwa i narodu? Zmiany będą widoczne w paszportach, dowodach tożsamości, praktycznie na każdym kroku. Nie każdy jest gotowy na takie poświęcenie. Już przy pierwszej próbie rozmów negocjacyjnych pomiędzy dwoma państwami w Davos, w Macedonii powstała duża grupa sprzeciwiająca się pertraktacjom. W mediach społecznościowych pojawił się hasztag #ournameismacedonia, organizowano protesty i wieszano plakaty informacyjne. Społeczeństwo jest znacznie podzielone, jedni są przekonani, że porozumienie z Grecją to jedyna droga do rozwoju Macedonii, drudzy odwołują się do trudnej historii swojego państwa, które wywalczyło swoją niepodległość i tożsamość.

Jednak porozumienie to nie tylko wyzwanie dla Macedonii, lecz także dla rządu Aleksisa Tsiprasa (Koalicja Radykalnej Lewicy - Syriza). Premier Grecji zapowiedział, że porozumienie zostanie przedłożone greckiemu parlamentowi do podpisania. Już podczas wstępnych negocjacji i deklaracji obydwu państw Grecka opozycja (Narodowa Demokracja) ostro atakowała premiera. Zarzucano Tsiprasowi, że oddaje część greckiej tożsamości narodowej.

Premier Grecji także będzie musiał przekonać społeczeństwo do porozumienia z Macedonią. W styczniu doszło już do pierwszych demonstracji przeciwko rozmową z Macedonią, następnie 4 lutego miał miejsce protest w Atenach, w którym, według mediów, wzięło udział setki tysięcy obywateli oraz nie tak dawno, w środę 6 czerwca w 24 greckich miastach doszło do protestów przeciwko porozumieniu z Macedonią w sprawie nazwy. Społeczeństwo sprzeciwia się negocjacjom i nie chce by w nazwie widniała „Macedonia”. Jest to temat, którym żyją Grecy i wydaje się odwracać uwagę od ekonomiczno - politycznych problemów w państwie.

Porozumienie pomiędzy Grecją i Macedonią jest niebywale historycznym i pozytywnym wydarzeniem, jednak przed obydwoma państwami stoi długa lista wyzwań, z którymi będą musiały się zmierzyć. Obserwujmy więc wydarzenia i wyciągajmy wnioski.

 Autor:

Zuzanna Hanna Sielska

[1]  Jednoizbowy parlament macedoński.

W niedziele 3 czerwca 2018 odbyły się wybory do Zgromadzenia Narodowego Słowenii. W wyborach startowało 26 ugrupowań z czego 10 dostało miejsce w Zgromadzeniu Narodowym. Frekwencja wyniosła 52,01%.

W Słoweńskim Parlamencie wybieranych jest 90 przedstawicieli, a głosy liczy się metodą D’Hondta z uwzględnieniem progu wyborczego na poziomie 4%.

W wyborach najwięcej mandatów zyskała Słoweńska Partia Demokratyczna – SDS z wynikiem 25 mandatów w Zgromadzeniu Narodowym. Jej liderem jest Janez Janša, były premier Słowenii w latach 2004-2008 i 2013-2014. Janša jest sojusznikiem premiera Węgier Viktora Orbana i przeciwnikiem imigracji.

Drugie miejsce zdobyła centrolewicowa Lista Marjana Šareca uzyskując 13 mandatów. Jej lider jest byłym dziennikarzem, satyrykiem i burmistrzem miasta Kamnik.

Socjaldemokraci i Paria Nowoczesnego Centrum zdobyli po 10 mandatów, następnie ugrupowanie Lewica  - 9 mandatów, Nowa Słowenia – Chrześcijańscy Demokraci – 7 mandatów, Partia Alenki Bratušek – 5 mandatów, Demokratyczna Partia Emerytów Słowenii – 5 mandatów, Słoweńska Partia Narodowa – 4 oraz Mniejszość Narodowa Włochów i Węgrów uzyskało 2 mandaty.

Wybory odbyły się przedtwerminowo po tym jak premier Miro Cerar podał się do dymisji z powodu orzeczenia Sądu Najwyższego, który unieważnił wyniki referendum w sprawie kontrowersyjnej i promowanej przez Rząd inwestycji kolejowej. Jego Partia Nowoczesnego Centrum w wyborach uzyskała jedynie 9,75 % głosów (10 mandatów).

Chociaż Partia Janeza Janša zdobyła największą ilość mandatów to większość partii nie chce tworzyć z prawicowym SDS koalicji, dlatego też Šareca liczy, że to on stanie na czele szerokiej koalicji, która utworzy Rząd w Słowenii.

Autor: 

Zuzanna Halina Sielska

Źródła:

M. Novak, Anti-immigration party wins Slovenia election, Reuters, Available at: https://www.reuters.com/article/us-slovenia-election/anti-immigration-party-wins-slovenia-elections-idUSKCN1IY0V1 (accessed: 03.06.2018).

Republika Slovenia, Državna volilna komisja, Available at: http://volitve.gov.si/dz2018/#/rezultati (accessed: 03.06.2018).

Yugoslav Underground, Janez Jansa wins Slovenian Elections, Available at: https://yugoslavunderground.weebly.com/home/janez-jansa-wins-slovenian-elections (accessed: 04.06.2018).

18 maja otwarto 19-kilometrowy most przez Cieśninę Kerczeńską, który łączy Rosję z anektowanym Półwyspem Krymskim. Początek mostu znajduje się na Półwyspie Tamańskim w rosyjskim Kraju Krasnodarskim, a jego koniec na Krymie. Składa się on z dwóch części: samochodowej i kolejowej, która zostanie oddana do użytkowania w grudniu 2019 r. Budowę mostu rozpoczęto w 2016 roku. Fenomenem tej przeprawy jest fakt, iż została ona zbudowana na sejsmicznym terenie, który charakteryzuje się niełatwymi warunkami geologicznymi oraz słabymi gruntami. Według ekspertów zadanie to należało do naprawdę wymagających.

Most został otwarty przez prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira Putina. Jednym z elementów oficjalnego otwarcia był przejazd rosyjskiej głowy państwa ciężarówką Kamaz przez całą nowo otwartą trasę. Swoje przemówienie Putin rozpoczął od stwierdzenia, że jest to historyczne wydarzenie, ponieważ ludzie od lat marzyli, aby powstał taki most. Podkreślił, że to udało się właśnie teraz, dzięki trudowi i talentowi wszystkich, tych którzy nad nim pracowali. Według niego obiekt ten spowodował, że Krym i Sewastopol stał się silniejszym i jeszcze bardziej przybliżył ich do Rosji. Zapewnił, że most to tylko początek rozwoju gospodarczego całego kraju łącznie z Krymem i, że w planach są dalsze budowy mostów, dróg, lotnisk oraz portów. Działania te mają sprawić, że życie ludzi stanie się lepsze.

Przemówienie to doskonale pokazuje, że rosyjska strona uważa, że most połączy Rosję z Krymem. Jednak nie wszyscy podzielają ten pogląd. Rzecznik Sojuszu Północnoatlantyckiego Piers Cazalet w swoim komunikacie stanowczo oświadczył, że Półwysep Krymski to terytorium Ukrainy, a budowa mostu bez jej zgody nie tylko narusza jej suwerenność i integralność terytorialną, ale także prawo do żeglugi na ukraińskich wodach terytorialnych. Rzecznik NATO te działania uznał za lekceważenie przez Federację Rosyjską istniejącego prawa międzynarodowego. W swoim oświadczeniu oznajmił również, że Sojusz silnie stoi za Ukrainą. Na temat budowy mostu wypowiedziała się także Rzeczniczka Departamentu Stanu USA, zapowiadając, że sankcje wobec Rosji będą funkcjonować do momentu kiedy federacja nie zwróci Krymu Ukrainie.

Budowę mostu bez zgody Ukrainy potępiły też państwa Unii Europejskiej między innymi Polska. W oświadczeniu polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych można przeczytać, że tzw. most krymski jest jawnym naruszeniem prawa międzynarodowego, ponieważ działania te zostały podjęte bez wyrażenia aprobaty przez Ukrainę i wbrew stanowisku Zgromadzenia Narodowego ONZ. Według oceny MSZ otwarcie przeprawy utrudnia osiągniecie porozumienia w stosunkach rosyjsko-ukraińskich oraz pokazuje, że mimo zapewnień administracji rosyjskiej, celem Federacji Rosyjskiej nie jest pokojowe rozwiązanie konfliktu. W oświadczeniu znalazło się też wezwanie „do powstrzymania się od dalszego naruszania integralności terytorialnej i niezależności Ukrainy”. Jednocześnie przypomniano o tym, że tzw. „referendum niepodległościowe” na Krymie nie zostało uznane przez społeczność międzynarodową.

Oczywiście nie zabrakło też oświadczenia MSZ Ukrainy, w którym wyrażono protest odnośnie otwarcia mostu przez Cieśninę Kerczeńską, uznając je za nielegalne. Powołując się na Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 1982 roku oraz dwustronne zobowiązania wobec Ukrainy, uznano tworzenie jakichkolwiek obiektów wbrew Ukrainie na jej terytorium za łamanie zasad prawa międzynarodowego. Zapowiedziano pracę nad sankcjami wobec osób fizycznych i prawnych, które były zaangażowane w budowę mostu.

Budowa przeprawy przez Rosję można uznać za próbę legitymizacji aneksji Krymu. Poprzez politykę faktów dokonanych, Federacja Rosyjska stara się przekonać innych do tego, że dalsza dyskusja na ten temat powinna być już zakończona, a Półwysep Krymski przynależy do jej granic. Jednak Ukraina, państwa NATO i Unii Europejskiej nie odpuszczają i nawołują do przestrzegania nienaruszalności integralności terytorialnej republiki. Mimo tego, że most łączy ze sobą dwa terytoria, to na pewno przyczynia się do podziałów wśród społeczności międzynarodowej.

Autor: Agata Rydzewska

Bibliografia:

Wójtowicz P., Most Krymski otwarty https://inzynieria.com/wpis-branzy/wiadomosci/6/52401,most-krymski-otwarty [dostęp: 23.05.2018]

Przemówienie Władimira Putina https://www.youtube.com/watch?v=QStrYq8mWcc [dostęp: 23.05.2018]

NATO i USA potępiają "most Putina" https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/nato-i-usa-potepiaja-most-laczacy-krym-z-rosja,837692.html [dostęp: 23.05.2018]

Oświadczenie MSZ w związku z otwarciem mostu na Krym https://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/oswiadczenie_msz_w_zwiazku_z_otwarciem_mostu_na_krym [dostęp: 23.05.2018]

Oświadczenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy w związku z nielegalnym otwarciem mostu przez Cieśninę Kerczeńską

http://poland.mfa.gov.ua/pl/press-center/comments/8849-zajava-mzs-ukrajini-u-zvjazku-iz-protipravnim-vidkrittyam-rosijeju-mostu-cherez-kerchensyku-protoku [dostęp: 23.05.2018]

A number of nuclear tests conducted by North Korea has changed from 3 to 6 during the past two years. There also have been more missile tests carried out in 2017 than ever before in the history of North Korea[1]. Therefore, it is not surprising that international community started to worry about the security and stability of the current status quo. As the situation is getting worse, some of the international actors – including superpowers like the United States – start to consider a more emphatic approach, without excluding a military pre-emptive action. In my opinion it is not the wisest idea. The world history reveals that pre-emptive action against autocratic regime could bring dangerous instability – not to mention about possession of a nuclear weapon. That is the reason why I am convinced that it would only make things worse and escalate tensions between North Korea, its neighbors and the rest of the world. I believe that word leaders should consider diplomacy as the most effective tool to solve the current issue. Coordinated recall of diplomatic representatives, as well as other types of punishment, i.e. more effective arms embargoes or stronger economic sanctions – also could be considered.

Some of the arguments presented in the public discourse speak for strengthening the means of deterrence. However, considering the latest actions of Kim Jong-un, we should restrain ourselves from violent response. First and foremost, despite the most recent nuclear test, we cannot ignore the fact that the foreign policy of North Korea is going through a process of visible changes. The most significant evidence of it was the arrival of Kim Jong-un’s sister in South Korea during the Winter Olympics in February this year. She was the first immediate family member of North Korea's ruling dynasty to set foot in South Korea’s soil. During the games, Kim Yo-jong invited South Korean president to Pyongyang[2]. In a meantime the leaders of North and South Korea agreed on removing all nuclear weapons from the Korean Peninsula and, within the year, pursue talks with the United States to declare an official end to the Korean War, which ravaged the peninsula from 1950 to 1953[3].

Secondly, we cannot ignore the first foreign trip – held in secret – of Kim Jong-un and his wife to China in the late March. They travelled by an armored train in the same way as Kim’s deceased father did years ago. Even though North Korea did not want to confirm this visit, according to the later reports from China, we know that the unofficial meeting took place[4]. Kim Jong-un and Chinese President Xi Jinping met again at the beginning of May. Kim was quoted as telling Xi that North Korea remains committed to denuclearization and has no need to possess nuclear weapons if a "relevant party" drops its "hostile policy and security threats" against it – a clear reference to the United States[5].

The most surprising evidence of the transformation of North Korea’s foreign policy is an upcoming Donald Trump - Kim Jong-un summit, which will hopefully become an important step towards rapprochement. It is too soon yet for any declarations, however the Pyongyang’s invitation shows clearly that North Korea is finally ready to talk and negotiate. Such an optimistic scenario was unthinkable just a few months ago. The summit was set up on June 12 in Singapore, however is open to doubt, because – repeating after president Trump – the United States sanctions would only be lifted after Kim gives up his nuclear arsenal. The White House insisted that hard-hitting economic sanctions would remain on the country unless Kim attended the meeting. As the response to that and to the annual jointly military maneuvers of the United States and South Korea, North Korea threatened to not attend the meeting[6].

In conclusion, international environment should strive for reconciliation rather than conflict and take all the necessary action to prevent further increase in violence. Any demonstration of military force could result in the most serious crisis since Cuban Missile Crisis of 1962, which almost caused the World War III. To avoid such a black scenario, South Korea, China, the United States and other stakeholders should put more effort into trying out all diplomatic means available before even thinking about military mobilization.

Żaneta Dela, MA

[1] List of nuclear weapons tests of North Korea – Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_nucl ear_weapons_tests_of_North_Korea (21-05-2018)

[2] Winter Olympics: Kim Jong-un calls for further reconciliation – BBC News http://www.bbc.com/news/world-asia-43040619 (21-05-2018)

[3] North and South Korea Set Bold Goals: A Final Peace and No Nuclear Arms – The New York Times https://www.nytimes.com/2018/04/27/world/asia/north-korea-south-kim-jong-un.html (21-05-2018)

[4] Why Kim Jong Un made a secret trip to China – CNN https://edition.cnn.com/2018/03/27/asia/why-kim-jong-un-would-make-secret-trip-to-china-intl/index.html (21-05-2018)

[5] North Korea's Kim Jong Un meets China's president ahead of Trump summit - Chicago Tribune http://www.chicagotribune.com/news/nationworld/ct-xi-kim-north-korea-china-meeting-20180508-story.html (21-05-2018)

[6] Donald Trump uncertain if Kim Jong-un meeting will happen as US warns sanctions will remain without summit – The Telegraph https://www.telegraph.co.uk/news/2018/05/16/donald-trump-uncertain-kim-jong-un-meeting-will-happen-us-warns (21-05-2018)

„Oni (opozycja) mają tylko jeden cel – zniszczyć Recepa Tayyipa Erdoğana. Jeśli nasz naród któregoś dnia powie ‘tamam’, to z pewnością odsuniemy się na bok” – takie słowa prezydent Turcji skierował 8 maja do parlamentarzystów[1]. Chciał w ten sposób ośmieszyć dość chaotyczną kampanię partii opozycyjnych przed zbliżającymi się wyborami prezydenckimi i parlamentarnymi.

Prezydent daje oręż opozycji

Tureckie słowo tamam oznacza ‘dobrze, w porządku, okej’, ale i ‘wystarczy, dość, koniec’. 

Najwyraźniej Erdoğan nieopatrznie dał swoim przeciwnikom dokładnie to, czego im brakowało – mocnego, wyrazistego hasła wyborczego, łączącego Turków ponad podziałami. Zupełnie niespodziewanie hasztag #TAMAM stał się hitem Internetu, osiągając ponad 2 mln tweetów w 24 godziny.

Podchwyciły go też środowiska i z prawa, i z lewa, jak nacjonalistyczna Dobra Partia (İyi Parti, İP) czy prokurdyjska Demokratyczna Partia Ludowa (Halkların Demokratik Partisi, HDP).  Kandydat z laickiej Republikańskiej Partii Ludowej (Cumhuriyet Halk Partisi, CHP) wykorzystał go w swoim haśle wyborczym Artık tamam (‘Już dość’), a konserwatywna religijnie Partia Szczęścia (Saadet Partisi) tweetowała Tamam inşallah (‘Dość, jak Bóg da’)[2].

Hasło tamam na banerach i koszulkach mogliśmy zaobserwować w Ankarze 19 maja przy okazji obchodów Dnia Atatürka, będącego też zgodnie z jego wolą Świętem Młodzieży i Sportu. Marsz upamiętniający twórcę republiki i „ojca Turków”, zorganizowany przez młodzieżówkę CHP przerodził się w wielotysięczny wiec poparcia dla tej partii oraz protest wobec prezydenta. Był też mocnym akcentem rozpoczynającym na dobre wyścig o fotel prezydencki, którego finał już 24 czerwca.

Mustafa Kemal (Atatürk) - ojciec narodu

Marsz odbył się pod hasłem „Młodzi maszerują do zwycięstwa”. Nic nie było przypadkowe. Święto Młodzieży i Sportu upamiętnia lądowanie Mustafy Kemala w Samsunie (19 maja 1919 roku). Otrzymał on od sułtana rozkaz rozwiązania tureckich sił zbrojnych, nie wykonał go, a postanowił walczyć przeciwko zachodniej okupacji i podległemu jej rządowi w Stambule na czele z sułtanem. Lądowanie w Samsunie uważa się za początek tureckiej wojny o niepodległość, a w jej następstwie proklamowania  Republiki Turcji (1923). Mustafa Kemal został wybrany jej pierwszym prezydentem i sprawował tą funkcję aż do swojej śmierci w 1938 roku.

Również nieprzypadkowo sobotni marsz zorganizowała właśnie Republikańska Partia Ludowa, czyli ugrupowanie założone przez nikogo innego, jak tylko Mustafę Kemala. CHP zostało założone 9 września 1923 roku i rządziło do 1950 roku (do 1946 roku praktycznie w ustroju jednopartyjnym). 20 kwietnia 1931 roku został sformułowany program partii znany jako sześć podstawowych i niezmiennych zasad rozwoju Republiki Turcji. Pierwszy artykuł manifestu mówi, że CHP jest partią narodową, republikańską, ludową, świecką, kierującą się etycznymi zasadami oraz rewolucyjną. Obecnie CHP często w swojej polityce odchodzi od programu założyciela, jednak często się na niego powołuje i w dalszym ciągu nazywana jest „Partią Kemalistowską”.

Ankara mówi „tamam!”

Marsz ruszył ze skrzyżowania bulwarów Atatürka i Gazi Mustafy Kemala (sic!) w kierunku Anıtkabiru, czyli... Mauzoleum Atatürka. To ścisłe centrum Ankary i zarazem jej najbardziej liberalna dzielnica – Çankaya – tradycyjnie popierająca kemalistów. W wyborach w 2015 r. CHP otrzymała tu 55,9% głosów wobec zaledwie 22,4% AK Parti Erdoğana. Tu też kontrowersyjne konstytucyjne referendum z 2017 r., zmieniające system rządów na prezydencki, otrzymało aż 78,3% głosów na „nie”[3].

Nie dziwi zatem, że uczestnicy marszu na przemian skandowali hasła “Prawda, prawo, sprawiedliwość!”, “Jesteśmy żołnierzami Mustafy Kemala!” i śpiewali tzw. Marsz Izmirski z czasów wojny z Grekami, który w zeszłorocznym referendum stał się hymnem obozu na „nie”. Bohater dnia – którego obecny prezydent chce wymazać z historii – choć zmarł niemal 80 lat temu, wciąż jest żywym symbolem fundamentów laickiej republiki powstałej na gruzach Imperium Osmańskiego. Tym samym młodzi ludzie, w dniu jego (i swojego) święta, dali wyraźny sygnał władzy, że nie zgadzają się na odwrót Turcji od Zachodu, na religijną retorykę i neoosmańskie aspiracje nazywanego prześmiewczo padişahem (‘sułtanem’) Tayyipa Erdoğana.

Wszyscy za Jerozolimę

Turecki prezydent konsekwentnie zaś buduje swój wizerunek obrońcy wszystkich muzułmanów właśnie na wzór osmańskich sułtanów – i jednocześnie kalifów. Widać to dziś bardzo wyraźnie w dobie kryzysu związanego z przeniesieniem ambasady amerykańskiej do Jerozolimy i ogromnej liczby ofiar wśród Palestyńczyków protestujących na granicy Strefy Gazy. Mimo ogromnych podziałów w społeczeństwie tureckim w kwestii religijności, wściekłość na Stany Zjednoczone i Izrael jest wśród Turków powszechna.

Erdoğan zręcznie wykorzystuje te nastroje, jak i rotacyjne przewodnictwo Turcji w Organizacji Współpracy Islamskiej, by kreować się na lidera muzułmańskiej ummy zarówno na użytek zewnętrzny, jak i wewnętrzny. W wielu miastach Turcji odbywają się protesty przeciw wydarzeniom w Strefie Gazy, nazywanym tu „ludobójstwem”, zajmujące dużą część czasu antenowego.

Największe takie zgromadzenie miało miejsce 18 maja w Stambule i zgromadziło co najmniej kilkadziesiąt tysięcy osób oraz wielu zagranicznych gości. Dziennik Sabah tak cytuje relacje jego uczestników: „Erdoğan jest ojcem muzułmanów. Będziemy go bronić. Dobrze, że jest jeszcze Turcja”; „Jesteśmy gotowi zostać męczennikami za sprawę Jerozolimy. Będziemy szli ścieżką Erdoğana”; „Oprócz Turcji nie ma nikogo, kto broniłby Palestyny”[4]. Należy podkreślić, że trwa także ramadan – miesiąc postu wśród muzułmanów – i prezydent nie unika okazji, by pokazać się publicznie podczas wieczornego iftaru, czyli łamania postu i modlitwy.

Ostatnia prosta do wyborów

Zacięta kampania wyborcza trwa cały czas, w dużym stopniu (z powodu zagarnięcia prawie całego czasu antenowego przez partię rządzącą) walka wyborcza przeniosła się do mediów społecznościwych. Najbardziej aktywna na twitterze i instagramie jest Dobra Partia. AKP tym razem wystartowała jakby ospale; gdy opozycja już zbierała podpisy, wrzucała posty, zdjęcia i filmiki, partia rządząca jakby zapomniała trochę o kampanii.

To wszystko ma miejsce w cieniu problemów ekonomicznych, z jakimi boryka się kraj znad Bosforu. Lira leci na łeb na szyję, od dłuższego czasu za 1 euro należy zapłacić ponad 5 TL, a za 1 dolara ponad 4 TL. Turcja wycofała złoto z Banku Światowego - podobno dlatego, że nie chce go trzymać w państwie, które udzieliło schronienia pewnemu panu na „G”, jednak trudno nie łączyć tego z opłakanym stanem gospodarki. Zagraniczni inwestorzy się wycofują, prezydent jest zaciekłym przeciwnikiem podniesienia stóp procentowych, a do tego podczas ostatniej wizyty w Sarajewie obiecał wybudować autostradę Belgrad-Sarajewo. Chyba nikt nie ma wątpliwości, że ma to służyć zdobyciu głosów Turków mieszkających na tych obszarach (oraz wszystkich tych, którzy przyjechali do Bośni z całej Europy, bo jedynie to państwo zgodziło się na przedwyborcze spotkanie). Pozostaje tylko pytanie, czy Turcję na to stać?

Nie ulega wątpliwości, że „przyszło nam żyć w ciekawych czasach”. Turcja jest krajem nieprzewidywalnym. Tutaj ludzie mają gorącą krew, co czuć również podczas kampanii wyborczej, tutaj walczy się na całego i o wszystko. Tylko czego w Turcji jest aktualnie więcej: zmęczenia i złości, czy dumy z pozornie silnego kraju? Na to pytanie odpowiedzą zbliżające się wybory.

Filip Majtyka

Karolina Wanda Olszowska

[1] https://www.sozcu.com.tr/2018/gundem/mecliste-tamam-polemigi-2397227/

[2] https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/05/turkey-best-opposition-motto-provided-by-erdogan.html

[3] https://secim.haberler.com/2015/cankaya-secim-sonuclari/

[4] https://www.sabah.com.tr/gundem/2018/05/19/erdogana-sahip-cikacagiz

Zapraszamy do zapoznania się z najnowszymi wydarzeniami w Europie Wschodniej.