Quadrilateral Security Dialogue, znany również jako QUAD, to nieformalny sojusz Indii, USA, Australii i Japonii. Po raz pierwszy powołany został na krótko do życia w 2007, a ponownie w 2017 roku w Manili (tzw. QUAD 2.0) podczas trwania szczytu grupy państw ASEAN. QUAD określany jest mianem azjatyckiego NATO. Przede wszystkim dlatego, że ma za zadanie utrzymanie Pax Americana w tym regionie. Jest to odpowiedź na coraz bardziej ekspansywną politykę Chin w Indo–Pacyfiku, w tym ogłoszenie Inicjatywy Pasa i Szlaku (ang. Belt & Road Initiative – BRI) oraz szybką rozbudowę Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. QUAD to również sygnał dla Chin, że Stany Zjednoczone nie rywalizują z nimi o przyszłość rosnącego na znaczeniu Indo-Pacyfiku samotnie.

A region ten jest wyjątkowy. Charakteryzuje się silnym poczuciem odrębności narodowej i bardzo nierównym stopniem rozwoju państw, a w stosunkach między nimi działają często nieudolne i mało efektywne instytucje, co prowadzi do bardzo gęstego występowania bilateralizmów. Bez zbytniego wdawania się w szczegóły warto zaznaczyć, że znaczenie strategiczne Indo-Pacyfiku wciąż wzrasta, wraz z powiększającym się i tak już największym na świecie morskim transportem dóbr przez tamtejsze korytarze strategiczne[1], ciągłym wzrostem PKB państw tam leżących, olbrzymią liczbą ludności itd[2].

Tło historyczne i charakterystyka

Nieprzypadkowo państwa tworzące QUAD mniej lub bardziej są państwami zaliczanymi do liberalnych demokracji jak również do grona państw prawa. Otóż, Indie i Japonia to jedne z najstarszych demokracji w Azji, a Stany Zjednoczone i Australia będąc krajami anglosaskimi, posiadają tradycję demokratyczną zakorzenioną w kulturze politycznej od wieków. Wszystkim czterem państwom, których poglądy na wiele istotnych spraw na arenie międzynarodowej pozostają bardzo zbliżone, zależy na tym, aby zachować pokój, stabilność w regionie i obecny status quo, co zbiega się też z obecną promocją idei wolnego i otwartego Indo-Pacyfiku (Free and Open Indo-Pacific - FOIP)[3]. Inną, równie ważną kwestią łączącą państwa QUADu jest percepcja zagrożenia ze strony Chińskiej Republiki Ludowej, jako siły rewizjonistycznej dla dotychczasowego jednobiegunowego ładu światowego. Ten zdominowany jest wprawdzie przez Stany Zjednoczone, jednak korzyści z niego czerpią wszystkie cztery kraje porozumienia. Dodatkowo, Indie i Japonia prowadzą z Chinami spory terytorialne od wielu dziesięcioleci[4], a Stany Zjednoczone od niemal już dziesięciu lat prowadzą pogłębiającą się rywalizację z Chinami o miano światowego mocarstwa. Postrzeganie Chin jako zagrożenia nie jest jednak jedynym powodem współpracy. Każde z państw pragnie stać się ważnym podmiotem na Indo-Pacyfiku oraz zapewnić sobie bezpieczeństwo strategiczne.

Artykuł skupia się na drugiej próbie stworzenia porozumienia mającej miejsce po 2017 roku, jednak niewątpliwie należy wspomnieć również o pierwszym podejściu do jego stworzenia i o przyczynie jego niepowodzenia. Otóż na szczycie ASEAN Regional Forum w Manili w 2007 roku miało miejsce spotkanie przedstawicieli wszystkich czterech państw i wkrótce po nim odbyły się pierwsze ćwiczenia morskie, w których zaangażowane były marynarki wojenne całej czwórki[5]. Dyplomatyczny protest Pekinu wobec tych manewrów spowodował, że nowo wybrany australijski premier wycofał Australię z tego przedsięwzięcia, za co zresztą był krytykowany przez swojego oponenta politycznego i następcę na fotelu premiera Australii – Tony’ego Abbotta[6]. Doprowadziło to do porzucenia projektu i skupieniu się na stosunkach dwu- oraz trójstronnych co ma kolosalny wpływ na obecny charakter QUADu, o czym będzie w dalszej części tekstu.

Jednym z pierwszych przejawów chęci powrotu do czworokąta była koncepcja demokratycznego diamentu bezpieczeństwa autorstwa japońskiego premiera Shinzo Abe, którą przedstawił w grudniu 2012 roku[7]. Opierała się ona na podobnych założeniach co pierwszy QUAD, lecz pomysł ten wtedy nie zyskał większego poparcia. Jednak, już w 2013 roku ówczesny prezydent USA Barack Obama dokonał tzw. pivotu na Pacyfik stwierdzając, iż Stany Zjednoczone Ameryki są największym mocarstwem na Pacyfiku i mają zamiar nim pozostać[8]. Doprowadziło to do przeorientowania najważniejszych celów USA, które dostrzegło w Chinach potencjalnego, a teraz już wiemy, że realnego konkurenta w rywalizacji na arenie międzynarodowej oraz przerzucenia lwiej części amerykańskiej marynarki wojennej właśnie na zachodni Pacyfik.

W listopadzie 2009 roku Indie i Australia zostały partnerami strategicznymi po podpisaniu Wspólnej Deklaracji o Współpracy dot. Bezpieczeństwa. Zostało to również podstawą do późniejszej współpracy obu państw i wyniosło ich wzajemne stosunki w kwestiach politycznych i militarnych na niespotykaną dotąd skalę w ich wspólnej historii[9]. Władze australijskie pokusiły się nawet w swoich oświadczeniach o stwierdzenie, że Indie i Australia to naturalni partnerzy na Indo-Pacyfiku. Relacje obu państw jeszcze bardziej się poprawiły po 2014 roku wraz z objęciem rządów w Indiach przez Narendrę Modiego. W dużym stopniu przyczynił się do tego również ówczesny premier Australii Tony Abbott, który, tak jak i premier Japonii Abe, od początku swoich rządów starał się o budowę wzajemnych relacji z New Delhi. Wszystkie te zabiegi spowodowały, iż Modi uznał Australię za najważniejszego partnera Indii zaraz po USA i Japonii. Przyczynił się do tego również wydany white paper australijskiej polityki zagranicznej z 2017 w którym uznano Indie za security provider’a, czyli najważniejszego strażnika statusu quo Indo–Pacyfiku, co niewątpliwie musiało zwiększyć zaufanie indyjskiego premiera[10]. Dokument ten również potwierdzał silne skupienie się Australii na rozmowach trójstronnych z Japonią i USA oraz oddzielnie z Japonią i Indiami, co jest istotne w kontekście tego, jak współcześnie wyglądają rozmowy między członkami QUAD’u[11]. W dokumencie z 2016 roku dotyczącym obronności Australii stwierdzono, że bezpieczeństwo i stabilność tego regionu jest niezbędna do bezpiecznego funkcjonowania kraju, w czym spostrzeżono wspólny interes z Indiami[12]. Oba kraje wspólnie prowadzą coroczne spotkania na szczeblu ministerialnym, regularne ćwiczenia morskie (AUSINDEX) i wojskowe. Dodatkowo, w 2018 roku Australia zaprosiła Indie do ćwiczeń sił powietrznych, które odbywały się na jej terytorium[13]. Państwa współpracują również na polu technologii obronnych, antyterroryzmu, ochrony granic, przeciwdziałania klęskom żywiołowym, jak i prowadzą wspólnie trójstronne rozmowy z Indonezją[14].

Narendra Modi po zwycięstwie w wyborach parlamentarnych w 2014 roku i objęciu sterów w państwie zaczął prowadzić politykę zagraniczną Indii dużo odważniej. Zreformował już ponad dwudziestoletnią politykę Look East na Act East i wyznaczył nowe cele dla swojej polityki i bezpieczeństwa państwa skupiając się na wielokrotnie wspominanym już regionie Indo-Pacyfiku. Widać to m.in. w strategii z 2015 roku: Ensuring Secure Seas: Indian Maritime Security Strategy[15]. Jest to kompleksowe opracowanie indyjskich planów na przyszłość związanych z Indo-Pacyfikiem, które są bardzo ambitne. Strategia ta pokazuje, że interesy morskie Indii rozciągają się od cieśnin Indonezyjskich i cieśniny Malakka, przez cały ocean Indyjski i Zatokę Perską aż po cieśninę Bab-el-Mandeb i Kanał Sueski. Aby móc to zrealizować Modi skupił się na tworzeniu silnej indyjskiej marynarki wojennej, która mogłaby uczynić Indie jedną z największych potęg w basenie Oceanu Indyjskiego i całego Indo-Pacyfiku. To jednak nie wszystko. Modi, w przeciwieństwie do swoich poprzedników, zdaje sobie sprawę, że warto posiadać jak najszersze grono zaprzyjaźnionych krajów i poza stałą współpracą z członkami QUADu rozwija stosunki z Wietnamem, Indonezją, Singapurem, Tajlandią, a nawet niewielkimi państwami wyspiarskimi na Oceanie Indyjskim[16].

Jeszcze w 2014 roku, niedługo po objęciu władzy, premier Modi podniósł rangę stosunków z Japonią do Specjalnego Strategicznego i Globalnego Partnerstwa – jest to duży sukces również premiera Abe, który już od 2006 roku (tj. podczas swojej poprzedniej kadencji) pracował nad ciągłym wzmacnianiem stosunków japońsko-indyjskich[17] ^[18]. Warto podkreślić, że premierów Indii i Japonii, Narendrę Modiego oraz Shinzo Abe, łączą nie tylko wspólne interesy na arenie międzynarodowej i silna więź między ich państwami, ale także poglądy polityczne. Obaj są politykami konserwatywnymi i pronarodowymi próbującymi odbudować narodową dumę przy jednoczesnym podejściu pro-rynkowym i pro-biznesowym[19]. Indie i Japonia prowadzą współpracę strategiczną na wielu polach: co roku mają miejsce spotkania ministerialne (obrony narodowej i spraw zagranicznych) w formacie 2+2, obie marynarki wojenne prowadzą wspólne ćwiczenia od 2012 roku (JIMEX) i współpracują przy ochronie wybrzeży[20].

W 2015 r. Modi wraz z Barackiem Obamą podpisali dokument pt. Wspólna strategiczna wizja dla regionu Azji, Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego, który jest połączeniem polityki Look East Modiego z pivotem na Pacyfik Baracka Obamy z 2013 roku[21]. Już wcześniej, w 2010 roku Obama określił sojusz indyjsko-amerykański jednym z partnerstw definiującym XXI wiek[22]. W 2018 roku amerykańskie władze wydały dokument de facto potwierdzający, że QUAD jest jednym z najważniejszych narzędzi zabezpieczenia interesów Stanów Zjednoczonych oraz ich strategicznej pozycji na Indo-Pacyfiku. Dokument zatytułowany The Asia Reassurance Initiative Act powtarza to co już zostało napisane powyżej, iż Stany Zjednoczone wraz z Japonią, Indiami i Australią chcą promować w regionie Azji i Pacyfiku międzynarodowy porządek oparty na prawie międzynarodowym oraz zapewnić otwarty i wolny Indo-Pacyfik dla wszystkich państw[23]. W celu podkreślenia jak wielkie znaczenie Waszyngton przykłada nie tylko do samego Pacyfiku, ale również do Oceanu Indyjskiego, postanowiono przemianować Dowództwo USA na Pacyfiku (PACOM) na Dowództwo USA na Indo-Pacyfiku (INDOPACOM). Dodatkowo, regularnie mają miejsce spotkania trójstronne Indie – USA – Japonia, podczas których również odbywają się prace i rozmowy dotyczące współpracy w całym czworokącie w sprawie takich zagadnieniach jak bezpieczeństwo morskie, antyterroryzm, wspólny rozwój infrastruktury i łączności, czy nawet pomoc humanitarna[24]. Stało się to po tym, jak w 2015 roku do dwustronnego dialogu i ćwiczeń amerykańsko – indyjskich (Malabar) z powrotem i już na stałe dołączyła właśnie Japonia, tworząc tym samym kolejny trójkąt wewnątrz czworokąta. Z kolei najbardziej zaawansowaną współpracą wykazuje się trójporozumienie USA, Australii i Japonii, które również bazuje na umowie, której założeniem jest przeciwdziałanie chińskiemu projektowi Pasa i Szlaku[25]. Od niedawna istnieje także trójstronne porozumienie między Indiami, Australią i Japonią.

Jak można się domyślać najsilniejsze więzi w QUADzie łączą USA z Australią oraz oddzielnie z Japonią[26], ze względu na wspólną historię po II wojnie światowej. W australijskim Darwin położonym na północnym wybrzeżu kontynentu stacjonują amerykańskie siły Marines i mówi się o tym, że baza ta będzie rozbudowywana, aby móc obsługiwać całe siły amerykańskie na wschodnim Oceanie Indyjskim[27]. W samej tylko Japonii rozlokowane są natomiast aż 23 bazy niemal wszystkich rodzajów sił zbrojnych USA: piechoty, piechoty morskiej (Marines), marynarki wojennej oraz sił powietrznych. Państwa te łączy ponad 70 lat wojskowej, politycznej i ekonomicznej współpracy.

Nawiązując do tego co było wspomniane na początku tego artykułu, QUAD to jednak nie organizacja stworzona wzorem NATO. QUAD to porozumienie państw, w którym najważniejszą rolę pełnią prace na poziomie ministerstw, ćwiczenia wojskowe, wymiana informacji wywiadowczych, współpraca w rozwoju technologii obronnych itd. Spotkania na szczycie wydaje się, że są jedynie po to aby pokazać innym państwom, że porozumienie jest wciąż w mocy. Tak jak też zostało zaprezentowane, QUAD to obecnie przede wszystkim porozumienie 4 państw, które współpracują ze sobą przede wszystkim dwu- i trójstronnie najczęściej na stopie urzędowej, między ministeriami spraw zagranicznych lub obrony narodowej. I tak powinno się na ten dialog w chwili obecnej patrzeć.

Indyjskie spojrzenie na problem

Wszystko to powoduje, że Indie są nie tylko geograficznie ale i politycznie najdalszym partnerem w tym czworokącie i nie przypadkiem to właśnie ten kraj uważany jest za najsłabsze ogniwo sojuszu. Nie powodują tego wyłącznie powyższe czynniki. Indie bezpośrednio sąsiadują z Chinami, co więcej mają z nimi konflikt graniczny, który od czasu do czasu jest przez jedną ze stron odgrzewany. Zagrożenie dla New Delhi stanowią również co raz częściej pojawiające się na wodach Oceanu Indyjskiego okręty Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej oraz tzw. chiński Sznur Pereł, który niejako „otacza” Indie, co bezpośrednio zagraża interesom strategicznym i bezpieczeństwu tego państwa[28]. Chińskie porty w pakistańskim Gwadarze czy na Sri Lance podejrzewa się o podwójne przeznaczenie (cywilne i wojskowe), a nawet o to, że mogą się tam znajdować ukryte porty dla chińskich łodzi podwodnych. Żeby tego było mało, Pakistan który jest największym oponentem Indii na arenie międzynarodowej i z którym Indie regularnie prowadzą potyczki na spornych terenach[29] jest najbliższym sojusznikiem Chin, w którym też Pekin nieustannie inwestuje przy okazji budowania BRI[30]. Indie obawiają się również chińskiego wsparcia dla Pakistanu w wielodziesięcioletnim konflikcie o Kaszmir. Suma zagrożeń które przez wiele lat narastały osiągnęła masę krytyczną w 2017 roku, kiedy to Indie dały się ostatecznie namówić pozostałym krajom do powrotu do formuły QUAD’u.

Jednakże, New Delhi pozostaje krajem który zdaje się, pomimo obecności w sojuszu, wciąż zachowywać dystans i nie angażować się aż tak jak oczekiwaliby tego partnerzy. Ma to swoje odzwierciedlenie np. w zaniżaniu rangi spotkań przedstawicieli wszystkich państw, czy sprzeciwie Indii w transformacji ćwiczeń Malabar w manewry całego QUAD’u. Pomimo, że Japonia jest ich regularnym członkiem i właściwie są one najlepszym przedstawieniem całego sojuszu to właśnie Indie są przeciwne włączaniu w nie Australii. Ma to kilka przyczyn. Po pierwsze, Hindusi wciąż nie są pewni przyszłej polityki Darwin i obawiają się, że Australia znajduje się pod zbyt dużym wpływem Pekinu, co mogłoby zagrażać trwałości sojuszu i bezpieczeństwu Indii w przypadku ich zbyt dużego zaangażowania się, co miało już miejsce wcześniej, w 2007 roku. Po drugie, Indie, pomimo coraz odważniejszej polityki względem Chin wciąż obawiają się jasnej deklaracji, iż znajdują się w przeciwnym do nich obozie i że zdecydowanie nie odpowiada im kierunek chińskiej ekspansji zagranicznej. Mimo tych obaw, to właśnie Indie były krajem, który jako jeden z pierwszych podniósł głos (nawet jeśli niezbyt stanowczy) odnośnie tworzenia przez Chiny Inicjatywy Pasa i Szlaku[31]. Póki co Indie starają się raczej podkreślać wagę współpracy z USA, Japonią i Australią oraz ideę wolnego i otwartego Indo-Pacyfiku, niż bezpośrednio nawiązywać do rywalizacji z Chinami. Wydaje się, że lekarstwem na to będzie czas i niezmuszanie Indii do zdecydowanych deklaracji, ponieważ widać, że nie czują się pewnie w roli państwa otoczonego przez nieprzyjazne mu środowisko.

Quadrilateral Security Dialogue niesie dodatkowo ze sobą wiele wymiernych korzyści dla Indii, które również je kuszą, jeśli New Delhi chce myśleć perspektywicznie o swojej światowej pozycji. Współpraca z państwami o tak wysoko rozwiniętej technologii sprzyja państwu słabiej rozwiniętemu, które ma możliwość nauki, wymiany informacji, czy kupna tychże technologii. Tym samym Indie stają przed możliwością skokowego rozwoju ich przemysłu zbrojeniowego oraz armii. Po drugie, współpraca na Indo-Pacyfiku z innymi państwami daje Indiom dodatkowe uszy i oczy pozwalające lepiej orientować się w tym co dzieje się na tak wielkim akwenie jakim jest Ocean Indyjski. Po trzecie, taki sojusz pozwala Indiom stawać w uprzywilejowanej pozycji w wypadku konfliktu z Chinami, bądź Pakistanem. Jest to szczególnie ważne mając na względzie zarówno aspiracje chińskie na przyszłość jak i stosunki chińsko-pakistańskie. Dlatego tak ważne dla Indii jest utrzymanie Zatoki Bengalskiej i przynajmniej wybrzeży Indii pod kontrolą ich marynarki wojennej, co z pewnością będzie dużo łatwiejsze z pomocą innych, sojuszniczych państw[32].

Wyłania nam się z tego obraz Indii, jako z jednej strony państwa mogącego być najsłabszym ogniwem w przypadku ugięcia się podczas konfliktu z Chinami, z drugiej jednak strony jeśli New Delhi zależy na prowadzeniu wielkiej gry na światowej szachownicy, to tym samym QUAD staje się dla nich niemal niezbędny w nadchodzących czasach do równoważenia polityki i ekspansji Chińskiej Republiki Ludowej[33].

Autor: Jarosław Walkowicz

[1] https://www.aph.gov.au/About_Parliament/Parliamentary_Departments/Parliamentary_Library/pubs/BriefingBook44p/IndoPacific, dostęp: 7.09.2019

[2] K. Gawlikowski, Kraje Azji Południowo-Wschodniej w epoce dramatycznych przemian, ”Azja Wschodnia na przełomie XX i XXI w. Studia i szkice.”, red: K. Gawlikowski, M. Ławacz

[3] https://www.policyforum.net/the-free-and-open-indo-pacific-strategy-a-way-forward, dostęp: 7.09.2019

[4] Odpowiednio o: przygraniczne tereny wielkości około 4 tyś. m² w Himalajach oraz wyspy Diaoyu/Senkaku na Morzu Południowochińskim

[5] Oryginalnie były to ćwiczenia amerykańsko-indyjskie o nazwie Malabar, do których jednak zaproszono Australię, Japonię, a także Singapur. Po raz pierwszy też przeprowadzono je poza Oceanem Indyjskim, u wybrzeży japońskiej wyspy Okinawa (http://sainiksamachar.nic.in/englisharchives/2007/sep15-07/h1.htm, dostęp: 7.09.2019)

[6] H. Le Thu, “Introdution”, Quad 2.0: New perspectives for the revived concept. Views from The Strategist, red. Huong Le Thu, Australian Strategic Policy Institute

[7] https://www.eastasiaforum.org/2013/02/15/japans-democratic-security-diamond, dostęp: 7.09.2019

[8] http://www.instytutobywatelski.pl/22320/komentarze/obama-stawia-na-azje, dostęp: 7.09.2019

[9] D. Brewster, “Constructing an Indo-Pacific Partnership: Modi’s Egagement with Australia”, Modi And The World: (Re)constructing Indian Foreign Policy, red. S. Sinderpal, 2017, s.30 - 35

[10] Rozdz. 3. “A stable and prosperous Indo–Pacific”, 2017 Australian Foreign Policy White Paper, 40-41

[11] H. Le Thu, “Introdution”, Quad 2.0: New perspectives for the revived concept. Views from The Strategist, red. Huong Le Thu, Australian Strategic Policy Institute

[12] 2016 Australian Defence White Paper

[13] https://thediplomat.com/2018/07/indias-air-force-to-participate-in-australias-pitch-black-air-combat-exercise, dostęp: 7.09.2019

[14] D. Lang, The not-quite-quadrilateral. Australia, Japan and India, Australian Strategic Policy Institute, 2015

[15] J. Zajączkowski; Indyjska strategia równoważenia w regionie Azji i Pacyfiku po 2014 r. w: 2018/19 Rocznik Strategiczny, s. 392

[16] D. Brewster, India and Australia: Creating New Strategic Geometries in the Indo-Pacific, “The Indo-Pacific Axis: Peace and Prosperity or Conflict?”, red: S. Chandra, B. Ghoshal, 2018

[17] Już w 2006 roku podpisano wspólne oświadczenie dotyczące indyjsko – japońskiej współpracy na arenie międzynarodowej

[18] D. Lang, The not-quite-quadrilateral. Australia, Japan and India, Australian Strategic Policy Institute, 2015

[19] ibidem.

[20] ibidem.

[21] ibidem.

[22] B. Obama, Remarks by the President to the joint session of the Indian Parliament in New Delhi, India, 8 November 2010, https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2010/11/08/remarks-president-joint-session-indian-parliament-new-delhi-india, dostęp: 7.09.2019

[23] H. Le Thu, “Introdution”, Quad 2.0: New perspectives for the revived concept. Views from The Strategist, red. Huong Le Thu, Australian Strategic Policy Institute

[24] https://mea.gov.in/press-releases.htm?dtl/29744/IndiaJapanUS+Trilateral+Meeting, dostęp: 7.09.2019

[25] https://www.telegraph.co.uk/news/2018/07/31/us-japan-australia-sign-infrastructure-agreement-counter-chinas, dostęp: 7.09.2019

[26] https://www.state.gov/u-s-relations-with-japan, dostęp: 7.09.2019

[27] http://www.konflikty.pl/aktualnosci/wiadomosci/usa-rozbudowy-baz-australii, dostęp: 7.09.2019

[28] http://www.polska-azja.pl/analiza-cspa-13-morski-jedwabny-szlak, dostęp: 7.09.2019

[29] https://www.cfr.org/interactive/global-conflict-tracker/conflict/conflict-between-india-and-pakistan, dostęp: 7.09.2019

[30] J. Barker Gale, A. Shearer, The Quadrilateral Security Dialogue and the Maritime Silk Road Initiative, CSIS Briefs, 2018

[31] J. Smith, India and the Quad: weak link or keystone?, Quad 2.0: New perspectives for the revived concept. Views from The Strategist, red. Huong Le Thu, Australian Strategic Policy Institute

[32] L. Lee, India has the most to lose if it doesn’t embrace the Quad, Quad 2.0: New perspectives for the revived concept. Views from The Strategist, red. Huong Le Thu, Australian Strategic Policy Institute

[33] https://www.policyforum.net/the-free-and-open-indo-pacific-strategy-a-way-forward, dostęp: 7.09.2019

Chiny

Protesty w Hongkongu trwają już siódmy tydzień i nic nie wskazuje na to, by sytuacja miała poprawić
się w najbliższym czasie. Przeciwnie - napięcie wydaje się rosnąć. Protestujący po raz pierwszy na
ulice wyszli w czerwcu. Mówiono wówczas o ostatniej szansie na wygranie walki o Hongkong, która
zaczęła się w 2014 roku. 1 lipca demonstranci dostali się do budynku parlamentu, gdzie na ścianach
pisali hasła o wycofaniu ustawy ekstradycyjnej, a ustawę zasadniczą darto na kawałki, a już 24
godziny później, w nocy pod tym samym gmachem policja użyła gazu łzawiącego przeciwko
protestującym. Również nocą 21 lipca manifestanci zostali zaatakowani przez ubranych na biało
mężczyzn, którzy pojawili się na stacji metra Yuen Long uzbrojeni w drewniane i metalowe kije.
Uważa się, że są to członkowie triad, tradycyjnych zorganizowanych grup przestępczych,
podejrzanych o kolaborację z władzą popieraną przez Pekin. Rannych zostało 45 osób, a jedna jest w
stanie krytycznym.
Władze oskarżane są o zainicjowanie ataku, policja natomiast o opieszałość i zlekceważenie wydarzeń
z Yuen Long. Służby, pracownicy szkół oraz innych placówek apelowali do władz o wzmożenie
wysiłków w poszukiwaniu sprawców ataku z 21 lipca.
Poza społecznymi konsekwencjami sporów protestujących z władzą (socjologowie obawiają się nawet
wzrostu liczby samobójstw w tym regionie), ostatnie wydarzenia były również ciosem ekonomicznym
dla miasta. Zamkniętych było wiele sklepów, galerie handlowe oraz punkty firmy Apple.
Przyszłość miasta w dalszym ciągu stoi pod znakiem zapytania, jednak protestujący nie planują
rezygnować z walki.

Źródła:
https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/hongkong-moze-ucierpiec-ekonomicznie-w-wyniku-agresj
i-zwolennikow-pekinu/9w93tzd
https://www.theguardian.com/world/2019/jul/25/hong-kong-protesters-defy-police-ban-gang-attack
https://edition.cnn.com/2019/07/21/asia/hong-kong-deaths-suicide-dark-intl-hnk/index.html

Wizyta ministra spraw zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej w Warszawie

W dniach 8-9 lipca miała miejsce wizyta ministra Wang Li w Warszawie. W ramach wizyty szef
chińskiej dyplomacji spotkał się z prezydentem Andrzejem Dudą i ze swoim polskim
odpowiednikiem, ministrem Jackiem Czaputowiczem. Po czterech latach przerwy odbyło się również
II posiedzenie Polsko-Chińskiego Komitetu Międzyrządowego. W posiedzeniu uczestniczyli
przedstawiciele 15 ministerstw i instytucji państwowych z obu stron, w tym ministrowie właściwi ds.
gospodarczych, rolnych, finansowych i transportu. Ministrowie odbyli też spotkanie dwustronne.
Pierwsze posiedzenie tego Komitetu miało miejsce w 2015 roku w Pekinie.
Podczas spotkania doszło m.in. do przekazania decyzji o przyznaniu polskiemu przewoźnikowi LOT
dodatkowych par slotów na lotniskach w Pekinie. Dzięki temu już niedługo samoloty LOT-u będą
latać siedem razy w tygodniu na trasie Warszawa-Pekin. Minister Wang Li deklarował również, że
Chiny są gotowe importować z Polski "więcej towarów dobrej jakości, które odpowiadają potrzebom
chińskiego społeczeństwa" oraz wzywał do pogłębienia współpracy polsko-chińskiej poprzez
inwestycje w Inicjatywę Pasa i Szlaku. "Musimy przywiązywać dużą wagę do współpracy w ramach
formatu 17+1. Siedem lat temu w Warszawie zgromadzili się przywódcy z Chin i krajów Europy
Środkowo-Wschodniej, co dało początek temu formatowi współpracy regionalnej (...)Chiny i Polska
jako inicjatorzy tego formatu i największe kraje w tym mechanizmie powinny przewodzić tej
współpracy".
Wizyta miała wyjątkowy charakter, również ze względu na 70. rocznicę nawiązania polsko- chińskich
stosunków dyplomatycznych. Samo miejsce spotkania także nie było przypadkowe, ponieważ 60 lat
temu właśnie w Łazienkach dyplomaci amerykańscy (pod kierownictwem ówczesnego ambasadora
USA w Polsce Waltera Stoessela) rozpoczęli cykl spotkań z przedstawicielami Pekinu. Celem było
wprowadzenie stosunków amerykańsko-chińskich na nowy poziom i nawiązanie kontaktów z
administracją przewodniczącego Mao Zedonga.

Źródła:
https://businessinsider.com.pl/polityka/polski-msz-o-wizycie-chinskiego-ministra-w-polsce/c0
egnrv
https://www.msz.gov.pl/pl/p/pekin_cn_a_pl/aktualnosci/wizyta_ministra_spraw_zagranicznyc
h_chinskiej_republiki_ludowej_w_warszawie

Australia

W środę 24 lipca na Uniwersytecie w Queensland (University of Queensland) rozpoczęły się
protesty studentów, którzy chcą zamknięcia działającego na tej uczelni Instytutu Konfucjusza
(Confucius Institute).
Sprzeciw studentów przeciwko obcym wpływom na australijskich uczelniach został
zapoczątkowany po podpisaniu porozumienia pomiędzy uniwersytetem a sponsorowanym przez
Chiny Instytutem Konfucjusza. Porozumienie to zakłada, że władze w Pekinie mają wpływ na
kierunek działalności nowo powstałej jednostki. Instytuty Konfucjusza powstały również na innych
australijskich uczelniach: Uniwersytecie Griffitha, Uniwersytecie La Trobe oraz Uniwersytecie
Karola Darwina.
Podczas środowego protestu doszło do brutalnych starć demonstrantów z pro-chińskimi
studentami usiłującymi przerwać protest, co zwróciło światową uwagę na sytuację australijskich
uniwersytetów. Sytuację zaogniło oświadczenie Chińskiego Konsulatu w Brisbane, który poparł próbę
zakłócenia demonstracji. Zdecydowanie sprzeciwiła się temu minister spraw zagranicznych Australii,
Marise Payne, oświadczając, że zachowanie pro-chińskiej grupy ingerowało w wolność słowa i
wypowiedzi, które przysługuje protestującym studentom.
Tydzień później protestujący pojawili się z hasłami takimi jak “Instytut Konfucjański jest
przykrywką dla centrum propagandy” ("Confucius Institute is code for propaganda centre" ). Na tym
pokojowym proteście pojawiło się 70 osób na spodziewanych 500.
Jedna ze studentek pochodząca z Hongkongu zalecała pozostałym studentom, aby zakrywali
podczas protestów swoje twarze, ona sama przyznała zaś, że chociaż popiera swoich kolegów, nie
dołączy do nich w obawie, że “zniknie” po powrocie do kraju. Również inni studenci przyznają, że
boją się reagować, nawet poprzez pisanie komentarzy w mediach społecznościowych.
Instytuty Konfucjańskie działają na wybranych australijskich uczelniach z ramienia Hanbanu,
czyli części Chińskiego Ministerstwa Edukacji. Zadaniem Hanbanu i podległych mu instytutów jest
propagowanie języka chińskiego i chińskiej kultury poza granicami kraju. Pomimo protestów uczelnie
nie zamierzają zrezygnować ze współpracy ze stroną chińską i likwidować Instytutów.

Źródła:
https://www.canberratimes.com.au/story/6303480/identification-fears-at-qld-china-protests/?cs=14231
https://www.sbs.com.au/news/queensland-university-students-protest-china-funded-education
https://www.theguardian.com/australia-news/2019/jul/24/china-hong-kong-students-clash-university-
queensland

Korea Północna

W środę 31 lipca po raz kolejny na niebie pojawiły się pociski wystrzelone z okolic
Wonsanu. był to drugi wystrzał w przeciągu siedmiu dni. Poprzedni nastąpił w środę 24 lipca
i był pierwszym od czasu czerwcowego spotkania Donalda Trumpa z Kim Dzong-unem.
Władze Korei Południowej stwierdziły, że były to pociski innego rodzaju od tych, które
wcześniej były używane do ćwiczeń.
Podejrzewa się, że wystrzały są związane z kolejnymi protestami Pyongyangu przeciwko
corocznym wspólnym ćwiczeniom militarnym USA i Korei Południowej, zaplanowanym na
początek sierpnia. Oba państwa nie zgodziły się na ich odwołanie, pomimo wyraźnego
protestu ze strony Korei Północnej.
Według analityków, władze w Pyongyangu mogą planować wystrzelenie kolejnych próbnych
pocisków. Pojawiają się nawet głosy, że może to wpływać na rozmowy denuklearyzacyjne i
jest “próbą siły” pomiędzy USA a Koreą Północną. Jest to uprawdopodobnione również
przez fakt, że pomimo dużych nadziei co do poprawy relacji pomiędzy państwami, nie został
zaplanowany żaden kolejny szczyt.
Wręcz przeciwnie, pomimo obietnic i sankcji Korea Północna wydaje się kontynuować testy
nowej broni. W zeszłym tygodniu pokazała również nową łódź podwodną, która według
szacunków południowokoreańskich ekspertów może przenosić do trzech pocisków
balistycznych.

Źródło:
https://www.bbc.com/news/uk-49173514?intlink_from_url=https://www.bbc.com/news/worl
d/asia&link_location=live-reporting-story

Korea/Japonia

Na początku lipca tego roku Japonia uznała Republikę Korei za niewiarygodnego partnera
handlowego i zdecydowała o wprowadzeniu ograniczeń na eksport do Korei Południowej kluczowych
komponentów wykorzystywanych w produkcji m.in. wyświetlaczy OLED i półprzewodników -
poliamidów, polimerów i fluorowodoru. Oficjalnym powodem decyzji Japończyków ma być obawa,
że Seul nie jest w stanie zagwarantować bezpieczeństwa swojego handlu zagranicznego. Japonia
twierdzi, iż eksportowane do Korei Południowej substancje wykorzystywane do produkcji urządzeń
elektronicznych (w tym poliamidy i fluorowodór, na których produkcję Tokio posiada faktyczny
monopol) mogą trafiać także na Północ, do reżimu Kim Dzong Una, gdzie mogą zostać użyte np. do
produkcji broni chemicznej.
Odpowiedzią Korei jest stwierdzenie, że te obostrzenia stanowią odwet za wyroki koreańskich sądów
zobowiązujące japońskie koncerny do wypłaty odszkodowań dla osób wykorzystywanych do
przymusowej pracy w latach 1910-1945. Japonia uważa te zobowiązania za spłacone kwotą 300
milionów USD w ramach porozumienia normalizacyjnego z Koreą z 1965 roku , dlatego obie strony
nie mogą dojść w tej kwestii do porozumienia.
Ten konflikt doprowadził do sytuacji, w której oba kraje balansują na granicy wojny handlowej
połączonej ze wzmożonym bojkotem konsumenckim. W koreańskich sklepach zaczęto oznaczać
towary krajowej produkcji państwowymi flagami, błyskawicznie pojawiły się japońskie flagi
promienistego słońca (znienawidzone jako symbol kojarzony z wojenną agresją, obecnie
wykorzystywane są przez japońską marynarkę) przekreślane i opatrywane informacją, że japońskich
produktów w danym miejscu się ani nie sprzedaje, ani nie kupuje. W wyniku takich działań ucierpiała
w Japonii sprzedaż piwa oraz turystyka. Krytycy sankcji wobec Korei twierdzą również, że mogą one
doprowadzić do destabilizacji światowego handlu półprzewodnikami.
Do 2 sierpnia Japonia ma zdecydować, czy Seul pozostanie na prestiżowej “białej liście” 27 państw
traktowanych przez Tokio jako zaufani partnerzy handlowi. Jednak rosnące napięcie i wypowiedzi
członków japońskiego rządu wskazują, że konflikt nie zostanie zażegnany z dnia na dzień.

Źródła:
https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/wojna-handlowa-japonia-korea-poludniowa-w-tle-reparacj
e-wojenne/e32vwnz
https://thediplomat.com/2019/07/japan-korea-trade-war-starts-to-bite/

Autorka: Anna Pyrek