Europa Wschodnia
Rumunia jest jednym z państw, w którym odbywa się rywalizacja amerykańsko-chińska o wpływy gospodarcze w Europie Środkowo-Wschodniej (EŚW). Mimo rosnących wpływów Państwa Środka na świecie, jak i regionie środkowoeuropejskim, Rumunia bardziej stawia na zacieśnianie relacji z Amerykanami. Relacje rumuńsko-amerykańskie głównie opierają się na regularnie pogłębianej współpracy militarnej. Jednakże stosunki gospodarcze między Rumunią a USA również się rozwijają.
Współpraca między Rumunią a Stanami Zjednoczonymi koncentruje się przeważnie na sektorach gospodarki, które wymiernie wpływają na bezpieczeństwo Rumunii. Jednakże amerykańskie inicjatywy w innych sektorach gospodarczych również mają szansę się rozwinąć. W artykule poświęcono uwagę na omówienie korzyści i barier odnośnie do rozwoju dwustronnych stosunków (RO-US) w innych branżach gospodarczych niż te koncentrujące się na zasobach krytycznych (które są wiodące w relacjach ekonomicznych między Rumunią a USA).
Jednym z bardziej nieoczywistych aspektów trwającej już od 2014 roku rosyjskiej okupacji Półwyspu Krymskiego jest konieczność utrzymania na tym terenie niezbędnej infrastruktury oraz usług publicznych zaspokajających podstawowe potrzeby społeczeństwa. Związany z Ukrainą już od czasów sowieckich półwysep, posiada silnie zintegrowaną z tym krajem sieć infrastruktury. Po ogłoszeniu aneksji Kijów zastosował blokadę owych połączeń w celu zwiększenia presji na Moskwę. Z tego właśnie powodu jednym z pierwszych zadań administracji rosyjskiej na tym terenie było uniezależnienie Krymu od dostaw ukraińskiej energii i wody oraz integracja systemów ich dostarczania z rosyjskimi.
8-9 lipca w Sofii odbył się VI szczyt Inicjatywy Trójmorza (3SI-3 seas initiative). Projekt rozpoczęto w 2015 r. i obecnie obejmuje współpracą 12 państw UE z regionu Europy środkowo - wschodniej: Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Austria, Słowenia, Chorwacja, Rumunia i Bułgaria. Głównym celem 3SI jest rozwój infrastruktury energetycznej, transportowej i cyfrowej na obszarze państw Trójmorza oraz dalsza integracja państw regionu, szczególnie na osi północ - południe.
Jednak nie we wszystkich mediach i środowiskach projekt cieszy się dobrą sławą. Zarzucano mu silne nastawianie antyrosyjskie. W propagandzie Kremla 3SI występuję jako projekt amerykański realizowany przez Polskę, która miałaby spełniać dla USA rolę marionetkowego państwa. Głównym celem Inicjatywy nie jest rozwój gospodarczy i infrastrukturalny EŚW, ale wbicie klina w jedność UE, by nie pozwolić na zgodę i poprawne stosunki pomiędzy UE i Rosją[1]. Analizując przemówienia i dokumenty przedstawione na VI szczycie można ocenić prawdziwość tez Kremla.
Ostatnie 1.5 roku było szczególnym czasem dla 3SI. Epidemia covid-19 okazała się testem sprawności i solidarności państw w całej UE. Inicjatywie udało się zorganizować V szczyt w Tallinie w formie hybrydowej. Z politycznego punktu widzenia ogromne znaczenie miały wybory w USA i formowanie się nowej administracji Joe Bidena na początku 2021 r. Niepokój wywołała wiadomość z maja 2021 r. o cofnięciu amerykańskich sankcji na główną spółkę odpowiedzialną za projekt gazociągu Nord Stream 2. Pod znakiem zapytania stanął kształt stosunków transatlantyckich w regionie, a co za tym idzie stopień zaangażowania USA w 3SI. Wobec tego VI Szczyt Inicjatywy w Sofii można uznać za “stabilizujący” oraz “wyjaśniający” bardziej ambiwalentne aspekty projektu Trójmorza takie jak: zaangażowanie USA, miejsce 3SI w Unii Europejskiej i jej instytucjach oraz postawa najważniejszego gracza w regionie EŚW- Niemiec.
Odpowiedzi na te zagadnienia w pewnym stopniu udzielają wystąpienia Joe Bidena (w formie zdalnej) oraz prezydenta RFN Franka-Waltera Steinmeier’a. Prezydent USA: “Istnieje niesamowity potencjał dla zwiększenia współpracy i łączności między państwami grupy, który wzmocni bezpieczeństwo i dobrobyt regionu i szczerze mówiąc przyniesie korzyści całemu światu”. „Stany Zjednoczone będą waszym niezawodnym partnerem na każdym kroku. Podzielamy wasze zaangażowanie w kontynuację i poprawę integracji i wzajemnych powiązań regionalnych”, podkreślił Biden i zaznaczył, że inicjatywa może „jeszcze bardziej przybliżyć instytucje europejskie do osiągnięcia celu, jakim jest Europa cała, wolna i w pokoju”.
W podobnym duchu wypowiedział się prezydent RFN. W swoim wystąpieniu Frank-Walter Steinmeier wskazywał na potrzebę połączenia projektu Trójmorza z europejskimi inicjatywami takimi jak Green New Deal czy europejski Plan Odbudowy po pandemii. Zauważa również pozytywne zaangażowanie USA jako dalsze wzmacnianie więzi transatlantyckich[2](euractiv.pl). Na uwagę zasługują również wystąpienie Andrzeja Dudy. Prezydent Polski akcentował, że projekt wzmacnia “spójność Unii Europejskiej i wzbogaca relacje transatlantyckie”.
Deklaracja podpisana przez państwa członkowskie na koniec szczytu zawiera podsumowanie obecnych celów projektu, odzwierciedla ona również treść przemówień przedstawicieli państw trójmorza i jego strategicznych partnerów. Na szczególną uwagę zasługuje pkt. 3 deklaracji: za głównych partnerów inicjatywy uznano USA, RFN oraz Komisję Europejską. Zadeklarowano, że działanie Inicjatywy odbędzie się w pełnym porozumieniu z strategiczną agendą EU, planem odbudowy EU po COVID-19 (NextGenerationEU) oraz Partnerstwem Transatlantyckim. Pkt. 8 deklaracji zaznacza, że projekt działa w zgodności z celami Porozumienia Paryskiego, European Green New Deal oraz Sieciami Europejskimi (Trans-European Networks). Pkt. 9 pozostając w sferze ekologii oznajmia, że inwestycje w regionie trójmorza mają dążyć do osiągnięcia neutralności klimatycznej, również poprzez odnawialne źródła energii. Z deklaracji przenika poczucie silnego przywiązania do więzi Europejskich wewnątrz UE oraz relacji transatlantyckich (pkt. 24). Pkt. 19 jasno wskazuje na otwartość współpracy z partnerami spoza 3SI dzielących z jej członkami wspólne wartości demokratyczne oraz cele o orientacji europejskiej i transatlantyckiej.
Zarówno przemówienia reprezentantów państw Trójmorza i partnerów inicjatywy wskazują na silne dążenie, by 3SI było projektem uzupełniającym dla UE i nie funkcjonowało jako alternatywa bądź konkurent dla obecnych struktur. Co więcej wydaje się, że obecnie 3SI mimo dynamicznego rozwoju (blisko miliard euro w Funduszu Trójmorza i liczne projekty inwestycyjne) nie posiada wystarczających zdolności ekonomicznych czy wojskowych, by region Trójmorza mógł być traktowany jako spójny, podmiotowy, polityczny byt. Nawet wśród państw 3SI nie istnieje spójne stanowisko w stosunku do inicjatywy co można było zaobserwować na przykładzie postawy Zorana Milanovica - sceptyka projektu, prezydenta Chorwacji, państwa kluczowego dla powodzenia idei Trójmorza.
Najlepiej obecną pozycję i znaczenie 3SI oddaje postawa Niemiec. Prezydent RFN w swoim wystąpieniu chwalił inicjatywę i dostrzegał jej potencjał w obszarze dalszej europejskiej integracji (w 2020 r. niemiecka wymiana handlowa z samą tylko V4 stanowi 12.8% całego niemieckiego handlu, dla porównania z Chinami wynosiła ona 9.5%)[3]. Jednocześnie niedługo po szczycie całą EŚW obiegła informacja o porozumieniu Berlina-USA w sprawie NS2. Prezydent USA oficjalnie podtrzymał swoją decyzję o nienakładaniu sankcji na rosyjską spółkę odpowiedzialną za budowę gazociągu. W porozumieniu wspomniano co prawda o statusie bezpieczeństwa Ukrainy, w żaden sposób jednak nie poruszono kwestii bezpieczeństwa energetycznego państw takich jak Polska czy Rumunia. Na podstawie takiej polityki Berlina i Waszyngtonu należy stwierdzić, że 3SI jest dla dwóch mocarstw projektem, który wspierany będzie tak długo jak przysłuży się gospodarczemu rozwojowi EŚW i integracji państw Inicjatywy. 3SI powinno zmierzać do głębszej integracji ze strukturami unijnych instytucji. Berlin nie widzi go jako zagrożenie dla swoich wpływów w regionie, a USA nie poświęcą dobrych relacji z niemieckim partnerem na korzyść któregokolwiek z państw Inicjatywy.
Ostatnie wydarzenia: VI Szczyt Inicjatywy Trójmorza oraz spotkania Merkel-Biden pokazują, że dotychczasowa propaganda Kremla wokół 3SI była fałszywa. Trójmorze nie jest i nie wydaje się nawet aspirować do bycia projektem mającym na celu utworzenie antyrosyjskiego bloku zarządzanego przez USA. Dobre stosunki z Berlinem dla obecnej administracji w Waszyngtonie znaczą więcej niż projekt rozpoczęty jeszcze za kadencji poprzedniego prezydenta. Można jednak mieć nadzieję, że 3SI jest już w wystarczająco zaawansowanej fazie rozwoju, by nie zostać przedwcześnie zakończoną porażką i pozytywnie wpłynie na dalszy rozwój regionu EŚW.
Autor: Mikołaj Ciepliński
Źródła:
- https://prezydent.pl/aktualnosci/wizyty-zagraniczne/art,408,szczyt-inicjatywy-trojmorza-w-sofii-prezydent-duda.html
- https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wizyty-zagraniczne/art,409,6-szczytu-inicjatywy-trojmorza.html
- https://pism.pl/publikacje/Niemcy_wobec_Inicjatywy_Trojmorza
- https://www.euractiv.pl/section/polityka-regionalna/news/niemcy-usa-biden-steinmeier-inicjatywa-trojmorze-szczyt-bulgaria-sofia/
[1]https://euvsdisinfo.eu/report/the-three-seas-initiative-is-a-pro-american-anti-russian-and-eurosceptic-bloc-of-countries
[2] https://www.euractiv.pl/section/polityka-regionalna/news/niemcy-usa-biden-steinmeier-inicjatywa-trojmorze-szczyt-bulgaria-sofia/
[3] https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8130089,niemcy-gospodarka-wspolpraca-grupa-wyszehradzka-chiny.html
W 1851 r. po raz pierwszy ujrzała światło dzienne książka autorstwa Edwarda Sheperda Creasy’ego poświęcona decydującym bitwom w dziejach świata,. Lata później, pozycja ta została zaktualizowana m.in. o bitwę warszawską, w związku z którą spis ten jest Polakom skądinąd znany. Na owej liście znalazła się także bitwa pod Połtawą – pogrom niezwyciężonego dotąd króla Szwecji Karola XII na ukraińskich równinach, zwiastujący wzrost potęgi Rosji. Niemal trzysta lat temu rozpaczliwa obrona Skandynawów, zapoczątkowana wspomnianą batalią, dobiegła końca. Zawarty 10 września 1721 roku w fińskim miasteczku Nystad pokój spychał Szwecję z piedestału europejskich mocarstw, sytuując nań nowe Rosyjskie Imperium.
Minęły cztery miesiące od momentu, gdy prezydent Wołodymyr Zeleński zdecydował się na wstrząśnięcie polityczną szachownicą w kraju poprzez nałożenie sankcji na głównego oligarchę Putina na Ukrainie, Wiktora Medwedczuka. Wówczas komentatorzy zakładali, że mamy do czynienia raczej z jednorazowym zrywem, aniżeli początkiem dłuższego i konsekwentnego procesu. O ile opinia ta, dalej może okazać się prawdziwa, to jednak władza zdecydowała się na kolejny odważny krok – do ukraińskiego parlamentu wpłynął prezydencki projekt ustawy “o statusie oligarchy”, który głowa państwa z entuzjazmem przedstawia jako nowy etap dla reform państwa. Jak jest naprawdę?
Inicjatywa Trójmorza jest jednym z największych projektów geopolitycznych w naszej części świata. Obejmuje współpracą 12 państw Unii Europejskiej w regionie Bałtyku, Adriatyku i Morza Czarnego. Są wśród nich: Litwa, Łotwa, Estonia, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Austria, Słowenia, Chorwacja, Rumunia oraz Bułgaria. Obszar tych państw stanowi ⅓ obszaru Unii Europejskiej i mieszka na nim 112 mln ludzi ponad 20 proc. wszystkich obywateli UE), z PKB na poziomie ok. 2 tys. mld euro (niecałe 10 proc. PKB UE). Elementem łączącym kraje regionu jest szybki wzrost gospodarczy, wyższy niż w Europe Zachodniej. Jednocześnie Trójmorze odróżnia się od państw rozwijających się wyższym poziomem stabilności społecznej i politycznej czyniąc ten region dogodnym miejscem dla inwestorów.
Kiedy ukraińska Rada Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony drugiego lutego postanowiła nałożyć sankcje na posła Tarasa Kozaka doprowadzając do zamknięcia imperium medialnego Wiktora Medwedczuka nikt nawet w najśmielszych prognozach nie przewidywał, że stworzy to efekt wielkiej kuli śnieżnej, która ostatecznie niemal całkowicie zneutralizuje najważniejszego człowieka Władimira Putina na Ukrainie. A jednak! Czy jest to jednak zjawisko trwałe? Czy może był to incydent, który zostanie błyskawicznie pogrzebany przez pozostałych przedstawicieli tzw. “wielkiego biznesu”?
Bułgarię i Rosję wiążą ze sobą dawne wydarzenia historyczne i kilka wspólnych elementów. Mogłoby się wydawać, że relacje między tymi krajami są na dość dobrym poziomie. Niestety ostatnie wydarzenia mocno temu zaprzeczają. Przypomnijmy, że w kwietniu bieżącego roku Ministerstwo Spraw Zagranicznych Bułgarii wydaliło rosyjskich dyplomatów oskarżając ich o szpiegostwo i złamanie postanowień konwencji wiedeńskiej. Rosyjskie MSZ zaprzeczyło i w odpowiedzi wydaliło bułgarskich dyplomatów.
ROSJA
Kwiecień w Rosji skoncentrowany był wokół wielu zawirowań w sferze dyplomatycznej, spowodowanych w dużej mierze działaniami Federacji na granicy rosyjsko-ukraińskiej.
Polska
Marzec był kolejnym miesiącem pełnym zmian personalnych w szeregach największych polskich partii. Jako pierwsza posła straciła Koalicja Obywatelska. 2 marca Tomasz Zimoch ogłosił że odszedł z klubu parlamentarnego i zostanie posłem niezależnym. Swoją decyzję uzasadnił przemianą, jaka według niego zaszła od wyborów: „Koalicja miała być szerokim ruchem, także obywatelskim. Od pewnego czasu odnosiłem wrażenie, że koalicja staje się partyjnym ramieniem w sejmie. Dlatego zdecydowałem się na opuszczenie klubu”. Tomasz Zimoch, podobnie jak Joanna Mucha i Paulina Hennig-Kloska, które również opuściły Koalicję Obywatelską, dołączył do Koła Parlamentarnego Polska 2050.
Bułgaria
23 lutego w Warszawie miało miejsce uroczyste otwarcie bułgarskiego przedstawicielstwa urzędu turystycznego. Wzięli w nim udział: wiceminister rozwoju Andrzej Gut-Mostowy, wicepremier Bułgarii Marina Nikolowa i prezes Polskiej Organizacji Turystycznej Rafał Szlachta. Wicepremier Bułgarii podkreślała, że Polska to jeden z 10 najważniejszych rynków źródłowych w turystyce kraju. Oba państwa liczą na pogłębienie współpracy i ożywienie ruchu turystycznego wraz ze stopniowym zwalczaniem pandemii.
W niedzielę 17 stycznia zatrzymano czołowego przedstawiciela rosyjskiej opozycji, a następnego dnia pozytywnie rozpatrzono wniosek o zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Aleksiej Nawalny przyleciał z Niemiec, gdzie znajdował się od czasu podjęcia próby jego otrucia w sierpniu, na moskiewskie lotnisko Szeremietiewo.
Wybory parlamentarne
W dniach 11 i 25 października 2020 r. odbyły się wybory parlamentarne. W drugiej turze zwyciężyli reprezentanci konserwatywnego ugrupowania Związek Ojczyzny – Chrześcijańscy Demokraci (TS-LKD), na którego czele stoi Gabrielius Landsbergis. Partia uzyskała 24,8% głosów. Drugie miejsce uzyskał Litewski Związek Chłopów i Zielonych – LVŽS, czyli ugrupowanie rządzące dotychczas. Ingrida Šimonytė została wybrana na premiera nowego rządu litewskiego. W grudniu, po długich negocjacjach między nowym premierem a prezydentem udało się zatwierdzić skład nowego rządu. Šimonytė podkreśla pielęgnowanie obrazu wielokulturowej Litwy. Priorytetami będą m.in. reorganizacja gospodarki kraju, kwestia wolnej Białorusi, pomoc w dążeniu do odzyskania terenów okupowanych przez Rosję, a także polityka skupiająca się na wspieraniu praworządności w Unii Europejskiej.
25 lat po Dayton
W tym roku Bośni i Hercegowina obchodziła rocznice porozumienia wynegocjowanego w Dayton, które zakończyło wojnę domową. Porozumienie zostało podpisane 14 grudnia 1995 roku w Paryżu i między innymi ustanowiło nową konstytucję Bośni i Hercegowiny oraz regulowało podział polityczno-administracyjny państwa na dwie części: Federację Bośni i Hercegowiny i Republikę Serbską oraz autonomię dystryktu Brčko. Układ z Dayton ustalał również kwestię Bośni i Hercegowiny jako strefy nadzorowanej przez siły Paktu Północnoatlantyckiego IFOR (Implementation Force), a później SFOR (Stabilization Force). Dodatkowo, ustanowiono urząd Wysokiego Przedstawiciela dla Bośni i Hercegowiny.
Negocjacje akcesyjne Albanii z Unią Europejską
Pomimo wcześniejszego sprzeciwu Francji z 2019 roku, wobec polityki rozszerzania Unii Europejskiej, 26 marca 2020 roku Radzie Europejskiej udało się wypracować konsensus i została zatwierdzona decyzja o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Albanią i Macedonią Północną. Tirana jest zobowiązana wypełnić 15 fundamentalnych warunków w tym wprowadzenie reform w sądownictwie, zmiana ordynacji wyborczej zgodnie z zaleceniami OBWE, utworzenie instytucji do walki z korupcją i przestępczością zorganizowaną, nowelizacja ustawy medialnej oraz zapobieżenie składania bezpodstawnych wniosków o azyl w państwach UE przez obywateli Albanii. Jednocześnie Minister Albanii Edi Rama zaprzeczył istnieniu unijnych warunków.
Strategiczna współpraca z Turcją
16 października 2020 r. w Kijowie doszło do spotkania prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego z przywódcą Turcji Recepem Erdoganem.
Oba państwa łączy obawa przed zwiększającymi się wpływami Rosji w regionie Morza Czarnego i Stepu Pontyjskiego. Impulsem była m.in. aneksja Krymu w 2014 r., a także rozwijające się interesy Rosji i Turcji wobec wojny domowej w Libii. Od tego czasu Turcję i Ukrainę łączy współpraca militarna. Przykładem może być rok 2019, gdy Ukraina nabyła tureckie drony bojowe “Bayraktar TB2”.
Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/diplo/domains/diplomacy.pl/public_html/templates/moviedom/html/com_k2/default/category.php on line 209
Wszelkie prawa zastrzeżone © przez Forum Młodych Dyplomatów.
