„Oni (opozycja) mają tylko jeden cel – zniszczyć Recepa Tayyipa Erdoğana. Jeśli nasz naród któregoś dnia powie ‘tamam’, to z pewnością odsuniemy się na bok” – takie słowa prezydent Turcji skierował 8 maja do parlamentarzystów[1]. Chciał w ten sposób ośmieszyć dość chaotyczną kampanię partii opozycyjnych przed zbliżającymi się wyborami prezydenckimi i parlamentarnymi.

Prezydent daje oręż opozycji

Tureckie słowo tamam oznacza ‘dobrze, w porządku, okej’, ale i ‘wystarczy, dość, koniec’. 

Najwyraźniej Erdoğan nieopatrznie dał swoim przeciwnikom dokładnie to, czego im brakowało – mocnego, wyrazistego hasła wyborczego, łączącego Turków ponad podziałami. Zupełnie niespodziewanie hasztag #TAMAM stał się hitem Internetu, osiągając ponad 2 mln tweetów w 24 godziny.

Podchwyciły go też środowiska i z prawa, i z lewa, jak nacjonalistyczna Dobra Partia (İyi Parti, İP) czy prokurdyjska Demokratyczna Partia Ludowa (Halkların Demokratik Partisi, HDP).  Kandydat z laickiej Republikańskiej Partii Ludowej (Cumhuriyet Halk Partisi, CHP) wykorzystał go w swoim haśle wyborczym Artık tamam (‘Już dość’), a konserwatywna religijnie Partia Szczęścia (Saadet Partisi) tweetowała Tamam inşallah (‘Dość, jak Bóg da’)[2].

Hasło tamam na banerach i koszulkach mogliśmy zaobserwować w Ankarze 19 maja przy okazji obchodów Dnia Atatürka, będącego też zgodnie z jego wolą Świętem Młodzieży i Sportu. Marsz upamiętniający twórcę republiki i „ojca Turków”, zorganizowany przez młodzieżówkę CHP przerodził się w wielotysięczny wiec poparcia dla tej partii oraz protest wobec prezydenta. Był też mocnym akcentem rozpoczynającym na dobre wyścig o fotel prezydencki, którego finał już 24 czerwca.

Mustafa Kemal (Atatürk) - ojciec narodu

Marsz odbył się pod hasłem „Młodzi maszerują do zwycięstwa”. Nic nie było przypadkowe. Święto Młodzieży i Sportu upamiętnia lądowanie Mustafy Kemala w Samsunie (19 maja 1919 roku). Otrzymał on od sułtana rozkaz rozwiązania tureckich sił zbrojnych, nie wykonał go, a postanowił walczyć przeciwko zachodniej okupacji i podległemu jej rządowi w Stambule na czele z sułtanem. Lądowanie w Samsunie uważa się za początek tureckiej wojny o niepodległość, a w jej następstwie proklamowania  Republiki Turcji (1923). Mustafa Kemal został wybrany jej pierwszym prezydentem i sprawował tą funkcję aż do swojej śmierci w 1938 roku.

Również nieprzypadkowo sobotni marsz zorganizowała właśnie Republikańska Partia Ludowa, czyli ugrupowanie założone przez nikogo innego, jak tylko Mustafę Kemala. CHP zostało założone 9 września 1923 roku i rządziło do 1950 roku (do 1946 roku praktycznie w ustroju jednopartyjnym). 20 kwietnia 1931 roku został sformułowany program partii znany jako sześć podstawowych i niezmiennych zasad rozwoju Republiki Turcji. Pierwszy artykuł manifestu mówi, że CHP jest partią narodową, republikańską, ludową, świecką, kierującą się etycznymi zasadami oraz rewolucyjną. Obecnie CHP często w swojej polityce odchodzi od programu założyciela, jednak często się na niego powołuje i w dalszym ciągu nazywana jest „Partią Kemalistowską”.

Ankara mówi „tamam!”

Marsz ruszył ze skrzyżowania bulwarów Atatürka i Gazi Mustafy Kemala (sic!) w kierunku Anıtkabiru, czyli... Mauzoleum Atatürka. To ścisłe centrum Ankary i zarazem jej najbardziej liberalna dzielnica – Çankaya – tradycyjnie popierająca kemalistów. W wyborach w 2015 r. CHP otrzymała tu 55,9% głosów wobec zaledwie 22,4% AK Parti Erdoğana. Tu też kontrowersyjne konstytucyjne referendum z 2017 r., zmieniające system rządów na prezydencki, otrzymało aż 78,3% głosów na „nie”[3].

Nie dziwi zatem, że uczestnicy marszu na przemian skandowali hasła “Prawda, prawo, sprawiedliwość!”, “Jesteśmy żołnierzami Mustafy Kemala!” i śpiewali tzw. Marsz Izmirski z czasów wojny z Grekami, który w zeszłorocznym referendum stał się hymnem obozu na „nie”. Bohater dnia – którego obecny prezydent chce wymazać z historii – choć zmarł niemal 80 lat temu, wciąż jest żywym symbolem fundamentów laickiej republiki powstałej na gruzach Imperium Osmańskiego. Tym samym młodzi ludzie, w dniu jego (i swojego) święta, dali wyraźny sygnał władzy, że nie zgadzają się na odwrót Turcji od Zachodu, na religijną retorykę i neoosmańskie aspiracje nazywanego prześmiewczo padişahem (‘sułtanem’) Tayyipa Erdoğana.

Wszyscy za Jerozolimę

Turecki prezydent konsekwentnie zaś buduje swój wizerunek obrońcy wszystkich muzułmanów właśnie na wzór osmańskich sułtanów – i jednocześnie kalifów. Widać to dziś bardzo wyraźnie w dobie kryzysu związanego z przeniesieniem ambasady amerykańskiej do Jerozolimy i ogromnej liczby ofiar wśród Palestyńczyków protestujących na granicy Strefy Gazy. Mimo ogromnych podziałów w społeczeństwie tureckim w kwestii religijności, wściekłość na Stany Zjednoczone i Izrael jest wśród Turków powszechna.

Erdoğan zręcznie wykorzystuje te nastroje, jak i rotacyjne przewodnictwo Turcji w Organizacji Współpracy Islamskiej, by kreować się na lidera muzułmańskiej ummy zarówno na użytek zewnętrzny, jak i wewnętrzny. W wielu miastach Turcji odbywają się protesty przeciw wydarzeniom w Strefie Gazy, nazywanym tu „ludobójstwem”, zajmujące dużą część czasu antenowego.

Największe takie zgromadzenie miało miejsce 18 maja w Stambule i zgromadziło co najmniej kilkadziesiąt tysięcy osób oraz wielu zagranicznych gości. Dziennik Sabah tak cytuje relacje jego uczestników: „Erdoğan jest ojcem muzułmanów. Będziemy go bronić. Dobrze, że jest jeszcze Turcja”; „Jesteśmy gotowi zostać męczennikami za sprawę Jerozolimy. Będziemy szli ścieżką Erdoğana”; „Oprócz Turcji nie ma nikogo, kto broniłby Palestyny”[4]. Należy podkreślić, że trwa także ramadan – miesiąc postu wśród muzułmanów – i prezydent nie unika okazji, by pokazać się publicznie podczas wieczornego iftaru, czyli łamania postu i modlitwy.

Ostatnia prosta do wyborów

Zacięta kampania wyborcza trwa cały czas, w dużym stopniu (z powodu zagarnięcia prawie całego czasu antenowego przez partię rządzącą) walka wyborcza przeniosła się do mediów społecznościwych. Najbardziej aktywna na twitterze i instagramie jest Dobra Partia. AKP tym razem wystartowała jakby ospale; gdy opozycja już zbierała podpisy, wrzucała posty, zdjęcia i filmiki, partia rządząca jakby zapomniała trochę o kampanii.

To wszystko ma miejsce w cieniu problemów ekonomicznych, z jakimi boryka się kraj znad Bosforu. Lira leci na łeb na szyję, od dłuższego czasu za 1 euro należy zapłacić ponad 5 TL, a za 1 dolara ponad 4 TL. Turcja wycofała złoto z Banku Światowego - podobno dlatego, że nie chce go trzymać w państwie, które udzieliło schronienia pewnemu panu na „G”, jednak trudno nie łączyć tego z opłakanym stanem gospodarki. Zagraniczni inwestorzy się wycofują, prezydent jest zaciekłym przeciwnikiem podniesienia stóp procentowych, a do tego podczas ostatniej wizyty w Sarajewie obiecał wybudować autostradę Belgrad-Sarajewo. Chyba nikt nie ma wątpliwości, że ma to służyć zdobyciu głosów Turków mieszkających na tych obszarach (oraz wszystkich tych, którzy przyjechali do Bośni z całej Europy, bo jedynie to państwo zgodziło się na przedwyborcze spotkanie). Pozostaje tylko pytanie, czy Turcję na to stać?

Nie ulega wątpliwości, że „przyszło nam żyć w ciekawych czasach”. Turcja jest krajem nieprzewidywalnym. Tutaj ludzie mają gorącą krew, co czuć również podczas kampanii wyborczej, tutaj walczy się na całego i o wszystko. Tylko czego w Turcji jest aktualnie więcej: zmęczenia i złości, czy dumy z pozornie silnego kraju? Na to pytanie odpowiedzą zbliżające się wybory.

Filip Majtyka

Karolina Wanda Olszowska

[1] https://www.sozcu.com.tr/2018/gundem/mecliste-tamam-polemigi-2397227/

[2] https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/05/turkey-best-opposition-motto-provided-by-erdogan.html

[3] https://secim.haberler.com/2015/cankaya-secim-sonuclari/

[4] https://www.sabah.com.tr/gundem/2018/05/19/erdogana-sahip-cikacagiz

On 12th May President Donald Trump is due to decide whether to pull his country out from the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPoA) treaty, signed in 2015 in Vienna, which aimed to limit and control the Iranian Nuclear Program. Latest statements made by Trump suggest that the potential withdrawal of US from the accord is more than possible, and thereupon might have a crucial impact on future developments in Middle East region. Many of political analysts and researchers try to understand – why the row over the JCPoA blows up right now and why US is so keen to withdraw or at least re-negotiate existing agreement? Below, I will try to explain and wrap up the major causes, which leads to “demonization” of Iranian pact.

1. Future Korean Peninsula denuclearization deal

Many experts assume, that the latest US criticism over JCPoA is related to potential accord with North Korean leader Kim Jong Un over the denuclearization of Korean Peninsula. The agreement, which for decades seemed to be unachievable for every US administration, now is more likely to be completed than ever ago. Recent rapprochement of two Korean leaders - Kim Jong Un and South Korean President – Moon Jae-in, showed that the resolution of long-lasting  “cold war” between the fraternal nations is possible. Nonetheless, many says that the latest historically important meeting was more about courtesy than the real discussion of possible resolution and non-binding decisions were even made. Analysts expect that the real “breakthrough” meeting, which can eventually address the denuclearization process could be the one between the North Korean Principal and Donald Trump, which is set to happen later this year. Nobody tries even underestimate the importance of potential Korean Peninsula denuclearization pact, which – once achieved – will definitely be perceived as a major success of incumbent US administration. Therefore – analysts say – Trump doesn’t want to any other aspects might have negative impact on this deal and one of the possible threat for the Korean deal is – according to Trump and his advisers– JCPoA agreement. The Act signed by Iran and Western powers including US, France, Germany, UK, European Union and two other world’s powers – China and Russia, although significantly reduced the Iranian stockpile of enriched uranium, limited the Iranian capacity to build the lethal weapon and dropped back its nuclear program, yet does not eliminate the whole Iranian’s infrastructure for the potential development of nuclear weapon. Trump does not want to leave this possibility for North Korean regime in the future denuclearization agreement, therefore his administration pushes toward tougher stance on the Iranian deal.

2. Israel influence and propaganda

It is no mystery that the incumbent US administration has close relations with Israelis. The latest US diplomatic movements such as declaration of moving US Embassy to Jerusalem clearly shows that the Israeli influence on this administration remains very strong and both countries share the same approach toward future Middle East region prospect. Israel has long and widely known animosity with Iran, majorly because of the Palestinian conflict. Iran strongly supports the right for independence of Palestinian state by backing and funding Hamas – the biggest Palestinian political, fundamentalist organization, which is the robust enemy of Israeli state. Moreover, since the signing of the JCPoA, Israel doesn’t stop with its efforts to undermine the importance of the accord and criticize the framework of the deal, claiming it does not resolve all the threats arising from Iranian nuclear program. Currently, the negative rhetoric towards Iran and “demonization” of its leaders gains new area in the White House, which Israeli wants to materialize by pushing the current administration to pull back US from the agreement. Latest appointment of new secretary of state – Mike Pompeo, who supports the Israeli stance - only reinforce the hostile rhetoric in the cabinet. In his latest visit in Israel Pompeo and Israeli prime minister – Benjamin Netanyahu -  jointly denounced Iranian aggressive policy in the region and threatened nuclear deal withdrawal. Thus, will gain a pretext for Israelis to further build the stronger alliance against Iranian interest in the region and simultaneously preserve its right to continue next movements aiming at more limitation of Palestinian autonomy.

3. Sunni – Shia conflict and GCC crisis

Another crucial cause over the JCPoA crisis is lasting competition between Iran and Saudi Arabia over the regional supremacy. Both countries are currently locked in proxy war in Yemen, both support opposite sites in Syrian conflict and finally both have different interest in resolving the GCC crisis. Undoubtedly, Saudi Arabia with its newest crown prince has great ambitions to expand their area of influence on the whole Middle East region. Latest developments, including the Saudis engagement in Yemeni war, starting the diplomatic crisis with adjacent Qatar and rapprochement with Israel, indicates that Saudis don’t want to allow Iran to further expand their interest in the region. Newly appointed crown prince – Mohammed Bin Salman repeatedly denounced Iranian engagement into Yemen’s war and even alleged Iranians, that their supplied weapons are being used by Yemeni rebels to attack the Saudi territory. Moreover, almost 1 year lasting blockade of Qatar by Saudi Arabia, UAE, Bahrain and Egypt is another key factor, which differentiates both parties. Saudis pointed out the cutting ties with Iran as a one of the crucial requirement to pull out the blockade from Qatar, which the latter strongly opposed to do. Growing tensions between the two regional powers caused the “détente” between old enemies – Saudis and Israelis, which common rhetoric over Iranian policy making has led to the new opening in their relations. Mohammed Bin Salman is sincere friend of Jared Kushner, the Trump’s son-in-law, who has also big friend’s circle in Israeli government and therefore had played the important role in closing ties between two countries. His persona is also used by Saudis to raise concerns in the White House over Iranian growing engagement in the region, which threatens their interest. Any movement against Iran, including withdrawal from JCPoA and re-imposition of sanctions on Iranian regime could prop up the Saudis position in the region and allow them to further expand their political interest across the Middle East.

The above-mentioned factors might have big impact on further Trump’s decision, whether to stay, withdraw or maybe renegotiate the JCPoA. The latest efforts to persuade Trump not to pull out from the agreement, made by France leader Emmanuel Macron seems to be not enough to achieve this goal – in the latest comments Macron said: “I don’t know what the American decision will be but the rational analysis of all President Trump’s statements does not lead me to believe that he will do everything to stay in the JCPOA”.

The one thing is certain. On May 12^th in the White House the future prospect, on how the Middle East peace process will look like, will be decided. The decision announced by President Trump will pave the way to either attempt to normalization of the tight relations between opposing sites in the region or to further deepen the differences and turmoil in which Middle East is stricken since over a decade.

Jakub Küpçü

22 marca 2018, FMDWrocław zorganizowało spotkanie pt. „Geneza rewolucji islamskiej”. Zaproszoną ekspertką była Pani Sylwana Dimtchev, podróżniczka i pasjonatka tematyki bliskowschodniej. Uczestnicy wydarzenia, dzięki wielopłaszczyznowej analizie zależności natury społecznej, ekonomicznej i politycznej, mieli możliwość skonfrontować oraz poszerzyć własną wiedzę. W przeciągu ostatnich lat, światowa opinia publiczna wykształciła wiele mitów na temat sytuacji Iranu pod rządami Mohammada Rezy Pahlaviego. Czy rzeczywiście szach, ulubieniec krajów zachodnich i stały bywalec szwajcarskich kurortów narciarskich, był tak wspaniały, jak malują jego postać zachodnie narracje na temat Iranu? Wbrew pozorom, odpowiedź na wyżej przedstawione pytanie, nie była tak oczywista. Poprzez umiejętne wyjaśnienie różnorodnych procesów historycznych, Pani Sylwana rzuciła nowe światło na wydarzenia z 1979 roku. Nasza prelegentka położyła specjalny nacisk na standard życia zwykłych Irańczyków, wielką dysproporcję w podziale majątku narodowego, bezprecedensową skalę korupcji oraz potajemne powiązania finansowe Pahlaviego z Zachodem. Omówione zostały opresyjne działania tajnej policji politycznej – Savaku i jej wpływu na antagonizowanie sytuacji społecznej w Iranie. Poza tym został ukazany narastający sprzeciw społeczeństwa irańskiego, na postępujące uzależnienie od wpływów świata zachodu. Nie umknęło naszej uwadze, rozważenie odziaływania poglądów Ruhollaha Chomejniego, na szerokie masy ludności irańskiej. Po wysłuchaniu wystąpienia Pani Sylwany, członkowie widowni mieli możliwość zadać pytania ekspertce. Przeprowadziliśmy ciekawą dyskusję, która poruszyła dodatkowe kwestie leżące u źródeł wydarzeń z 1979 roku. Nie ulega wątpliwości, że uzyskane informacje staną się bezcennym doświadczeniem dla próby zrozumienia genezy Rewolucji Irańskiej.

Korzystając z okazji zorganizowanego przez Stowarzyszenie Polonii w Stambule, spotkania wigilijnego dnia 16.12.2017, postanowiłem porozmawiać z członkinią tej organizacji, Panią Sławomirą Kozieniec, wieloletnią działaczką społeczną na rzecz Polonii w Turcji. Tematy, które poruszyliśmy były poświęcone jej doświadczeniom z życia w Stambule, ocenie tureckiego społeczeństwa i historycznych relacji polsko-tureckich.

Miłosz Balcerzak: Czy mogłaby Pani opowiedzieć kilka słów o sobie? Jak znalazła się Pani w Turcji, co skłoniło Panią do zamieszkania w Stambule?

Sławomira Kozieniec: Do Turcji przyjechałam 11 lat temu. Stało się to za sprawą mojego męża, który z zawodu jest dziennikarzem zajmującym się tematyką Bliskiego Wschodu i jednym z wielu krajów w jego sferze zainteresowań była i jest Turcja. Aby ułatwić mu pracę, staram się pomagać jak tylko mogę. Z wykształcenia jestem aktorką blisko związana z teatrem, a w wolnych chwilach piszę również artykuły w języku polskim. Poza tym, jestem pasjonatką fotografii i pomimo ogromnej ciężkości przyswojenia języka tureckiego, staram się go opanować na tyle, na ile moje uzdolnienia lingwistyczne mi zezwalają.

Miłosz Balcerzak: Jak narodził się pomysł założenia Stowarzyszenia Polonii w Stambule? Proszę przedstawić czytelnikom krótką historię tej inicjatywy.

Sławomira Kozieniec: Pomysł założenia takiej organizacji powstał kilka lat temu. Naszą myślą przewodnią, była chęć lepszego zintegrowania i zorganizowania życia Polonii w Stambule. Niestety z różnych względów, na początku nie mogliśmy zrealizować tego celu i dopiero w ubiegłym roku w maju, przy współpracy z Konsulem Generalnym w Stambule, udało nam się rozpocząć działalność Stowarzyszenia, które miało być w zamyśle, swoistym centrum kultury polskiej. Naszym najważniejszym priorytetem, było stworzenie polskiej szkółki dla najmłodszych, gdyż wiele osób pytało się o możliwość posłania swoich dzieci do placówki, gdzie będą one mogły uczyć się ojczystego języka. Pomysł udało się wcielić w życie i w poprzednim roku szkolnym, na zajęcia uczęszczało już kilkanaścioro uczniów. W tym roku mamy zapisanych tylko siódemkę dzieci, niemniej jednak planujemy wciąż kontynuować naszą misję. Ponadto, organizujemy liczne wydarzenia kulturalne w ciągu całego roku, które również mają na celu ściślejsze integrowanie i zachęcanie Polaków do pielęgnowania własnych tradycji i tożsamości narodowej. Ostatnio w dzień mikołajek, udało się zgromadzić około stu osób.Wydajemy również Gazetę Polonii Tureckiej – Lehistan Sokağı, którą można otrzymać od nas w wersji elektronicznej. Niemniej jednakto co boli najbardziej to fakt, iż nasi rodacy nie chcą w większości przypadków brać udziału w tego typu inicjatywach. Zawsze znajdują jakieś „ale’’, byleby tylko usprawiedliwić swój brak zainteresowania w organizowanych akcjach, który najczęściej wynika niestety z obojętności, bierności w stosunku do spraw dla Polonii istotnych,. Dodatkowo, Polonia jest bardzo grymaśna i niechętna do wspólnej integracji ze sobą. Myślę że, jest to swego rodzaju „czkawka” i spuścizna psychologiczna w naszym społeczeństwie po latach komunizmu, gdzie zapisywanie się do większości publicznie działających instytucji czy organizacji było smutną przymuszoną koniecznością.

Miłosz Balcerzak: Jak duża jest liczebność Polonii w Turcji? Ilu Polaków przebywa na stałe w Stambule?

Sławomira Kozieniec: Ciężko to stwierdzić, ze względu na rygorystyczne procedury prawne w kwestii zbierania danych osobowych na temat ludzi mieszkających w Turcji oraz bez wątpienia z powodu rozległości terytorialnej tego państwa. Lecz na pewno największe skupiska polskiej ludności można odnaleźć w Stambule, Alanyai i Antalyi. Można z dużą ostrożnością oszacować iż w Stambule jest to około 200-300 osób, wśród nich są przede wszystkim zamężne kobiety, studenci czy ludzie zajmujący się działalnością gospodarczą.

Miłosz Balcerzak: Jakie można znaleźć wspólne związki historyczne na polsko-tureckich kartach historii?

Sławomira Kozieniec: Niedawno obchodziliśmy 600-lecie stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Turcją, sam ten fakt świadczy o długoletniej współpracy w różnorodnych dziedzinach i wzajemnych powiązaniach. Jedną z niezwykłych ciekawostek historycznych, o której zdecydowanie warto pamiętać, jest wciąż istniejąca mała miejscowość pod Stambułem o nazwie Polonezköy (w tłumaczeniu: polska wieś). Jej pierwotna nazwa to Adampol, który został założony w 1842 roku. W tym roku minęło dokładnie 175 lat od powstania wioski, założonej przez prawą rękę Adama Czartoryskiego, Michała Czajkowskiego. Był on bardzo barwną postacią, o wielowymiarowym życiorysie. Był to pisarz, romantyk i działacz niepodległościowy oddany idei odzyskania niepodległości przez Polskę przy wsparciu wojskowym Kozaków. Wziął udział w powstaniu listopadowym, dowodząc kozackim oddziałem w walkach przeciwko carskiej Rosji. Po upadku narodowego zrywu, wyemigrował do Francji, gdzie zaangażował się w działania polityczne w ramach ugrupowania Hotel Lambert. Książe Czartoryski świadom jego zamiłowań do Orientu i zdolności perswazyjnych, zdecydował wyznaczyć Czajkowskiego na szefa Agencji Głównej Misji Wschodniej Hotelu Lambert, która miała za zadanie pełnić agencję dyplomatyczną Polski w państwie sułtanów. Po przyjeździe do Turcji, aby uniknąć wydalenia do Imperium Rosyjskiego, które takie żądanie Turcji postawiło, nasz rodak postanowił przejść na Islam przyjmując imię Muhammad Sadyk Pasza. Chciał w ten sposób uniknąć niechybnej śmierci lub zesłania w głąb Caratu, a co więcej dzięki konwersji mógł skuteczniej zabiegać o wpływy polityczne u sułtana dla sprawy polskiej. Co więcej, wykorzystywał swoją renomę i majątek Czartoryskiego dla wykupywania z niewoli tureckiej polskich jeńców oraz uwalniania ze służby wojskowej woddziałach czerskich, tych Polaków, którzy byli przymusowo włączani do armii rosyjskiej na Kaukazie. W celu stworzenia namiastki ojczyzny, dla oswobodzonych polskich wygnańców i tułaczy Czajkowski z inicjatywy Czartoryskiego wykupił ziemie w okolicach Stambułu i zlecił budowę wsi. Pierwszy budynek został poświęcony 19 marca 1842, a przez cały okres istnienia tej miejscowości mieszkali w niej Polacy, których potomkowie żyją po dziś dzień, stanowiąc już siódme pokolenie polskich rodzin. Są to obywatele tureccy wciąż umiejący mówić po polsku, pamiętający o swoich polskich korzeniach i bogatej historii. Niemniej jednak, większość mieszkańców Polonezköy używa w domach język turecki, gdyż są to często rodziny mieszane, a biorąc pod uwagę fakt, iżw ostatnich latach coraz więcej młodych ludzi wybiera życie za granicą, zmienia się tym samym charakter, niegdyś tak bardzo polskiej osady.

Miłosz Balcerzak: Mało osób zdaje sobie sprawę iż polski wieszcz narodowy Adam Mickiewicz umarł właśnie tutaj w Konstantynopolu w 1855 roku.

Sławomira Kozieniec: Zgadza się. Sama przypomniałam sobie o tym fakcie, kilka lat po przyjeździe do Stambułu. Często o tym się zapomina i niewielu o tym wie, iż możemy znaleźć w tym mieście muzeum Adama Mickiewicza. Jest ono cały czas czynne, lecz jest tak skromnie odwiedzane że strażnik, który tam pracuje nie ma za dużo obowiązków, ponieważ nikt tam w zasadzie nie przychodzi.

Miłosz Balcerzak:Jakie są największe pozytywy i negatywy życia w Stambule? Jak ocenia Pani mieszkańców tego kraju?

Sławomira Kozieniec: Myślę że na pewno można doznać tutaj, większej serdeczności niż by się człowiek mógł spodziewać. Miałam wiele takich przypadków, które byłyby w Polsce nie do wyobrażenia. Należy być świadom, że jest to kraj trzy razy większy od Polski, co za tym idzie każdy region Turcji jest odmienny i ma swoją własną charakterystykę. Ponadto, kraj zamieszkuje około sto mniejszości narodowych, wyróżniających się swoją kulturą, językiem czy też stylem życia, powodując że Turcja jest wielonarodową i wieloetniczną mozaiką społecznościową. Negatywną stroną życia w takiej metropolii jak Stambuł jest niewątpliwie fakt, że odległości pomiędzy różnymi miejscami są tak potwornie ogromne, że niekiedy podróż do swojego miejsca zatrudnienia, bądź chęć zobaczenia drugiej strony miasta zabiera więcej czasu, niż sama wykonywana praca lub inne zaplanowane czynności. Na szczęście komunikacja w mieście jest sprawnie zorganizowana i jest to niewątpliwie zaletą Stambułu. Dzięki wprowadzeniu elektronicznych kart ludzie mogą szybko uporać się z płatnością za środki transportu i przy tym obowiązuje jednolita cena na wszystkie połączenia autobusowe, tramwajowe, promowe i metrowe. Chwalę sobie również w Turcji szerokie o bardzo dobrej jakości drogi, które pozwalają szybko pokonywać znaczne dystanse. Z mojego życiowego doświadczenia mogę również powiedzieć, iż Turcy doskonale wiedzą jak i gdzie robić rentowny biznes. Jeśli istnieje jakaś zaniedbana sfera gospodarcza lub wolna nisza, która nie jest przez nikogo innego zagospodarowywana w sposób wystarczający, to natychmiast pojawia się ktoś z inicjatywą i wypełnia te zapotrzebowanie rynkowe. Na przykład, zakładają w takich miejscach małe sklepiki, przenośne uliczne stragany czy też świetnie działające busiki wypełniające wolne miejsce w lokalnym biznesie . To świadczy o ich tureckiej pomysłowości i zaradności. Należy również pamiętać że handel narodził się na Bliskim Wschodzie, co po części wyjaśnia skąd mamy tutaj tyle oddolnych przedsięwzięć gospodarczych. Są one często prowadzone nielegalnie, w szarej strefie. Choć służby tureckie doskonale zdają sobie z tego sprawę, to przymykają na to oko, gdyżwiedzą że często takie drobne uliczne usługi są jedynym źródłem utrzymania rodzin w Turcji. Podobnie jak w Polsce, tak i tutaj biurokracja jest bardzo skomplikowana, więc ludzie starają się jak tylko mogą zminimalizować negatywny wpływrestrykcji prawnych na własne życie. W przeciwnym razie jeśli chcieliby stosować się do przepisów, trwałoby to zapewne wiekami i być może nigdy nie dostaliby nawet zezwolenia, a tak to realia życia i pragmatyzm, weryfikują użyteczność urzędniczych decyzji.

Miłosz Balcerzak:Jak ocenia Pani nastroje społeczne i kierunek światopoglądowy w jakim zmierza tureckie społeczeństwo i państwo?

Sławomira Kozieniec: Ciężko jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Uważam że są one bardzo różne, co jest rzeczą naturalną w tak wieloskładnikowym społeczeństwie jakie istnieje w Turcji. Z jednej strony znajdziemy wiele osób, które pochwalić się mogą zawodowym powodzeniem, satysfakcjonującą pozycją społeczną, czy spełnionymi potrzebami życiowymi, a z drugiej strony mamy również i tych, którzy borykają się z wieloma problemami i chcieliby aby wiele uległo zmianie na lepsze. Odnośnie drugiej części pytania to być może Turcja, po ostatnich niepowodzeniach głębszej integracji z Unią Europejską, będzie zmierzała do zacieśnienia relacji z krajami ościennymi i innymi krajami islamskimi. Ciężko jest przewidywać jak się to w rzeczywistości potoczy, ale myślę że w każdym kraju i w każdej epoce sfera religijności jest czasem bardziej natężona i eksponowana, a kiedy indziej, schodzi na dalszy plan. Nie ulega wątpliwości, że Turcja stara się wieść wiodącą role w przywracaniu ładu i porządku w burzliwym regionie Bliskiego Wschodu, więc jesteśmy pozytywnej myśli co do jej przyszłości.

Miłosz Balcerzak: Dziękuje bardzo za rozmowę.

Sławomira Kozieniec: Dziękuje również.

Autor: Miłosz Balcerzak

Stambuł (dawny Konstantynopol) - jedyne miasto na świecie leżące na dwóch kontynentach, to tutaj znajduje się dawna rezydencja cesarzy bizantyjskich, a następnie wielkich sułtanów. Można tu odnaleść  światowej sławy zabytki jak Hagia Sophia, Błękitny Meczet czy Pałac Topkapı. Każdego dnia można tu poczuć magię pradawnych cywilizacji i splendor nowoczesnego świata, tworzących niepowtarzalną mozaikę kultur, języków i religii. Na dodatek obecnie jestem tu i ja, zostawiając tym samym swój mały ślad w przebogatej historii tego miasta.

Podczas szczytu G20 w Chinach doszło do spotkania między prezydentem Turcji Recepem Tayypem Erdoğanem oraz prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Było to drugie spotkanie głów tych państw w przeciągu miesiąca.

12 lutego minister spraw zagranicznych Francji – Laurent Fabius ogłosił, że jego kraj odblokuje proces unijnych negocjacji akcesyjnych z Turcją.  W cotygodniowym przesłaniu wideo 23 lutego z kolei Kanclerz Angela Merkel mówiła o konieczności „otwarcia nowego rozdziału w negocjacjach z Ankarą”, dokąd to  wybiera się w niedzielę na rozmowy z premierem Recepem Tayyipem Erdoganem. Jakby tego było mało do naszych uszu dochodzą słuchy o planach stworzenia strefy wolnego handlu UE-USA. Czyżby Europa Zachodnia przypomniała sobie magiczne słowo „geopolityka”?

Podczas szczytu G20 w Chinach doszło do spotkania między prezydentem Turcji Recepem Tayypem Erdoğanem oraz prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Było to drugie spotkanie głów tych państw w przeciągu miesiąca.