Afryka i Bliski Wschód
Określenie statusu muzułmańskich kobiet nie jest proste z wielu różnych względów. Jednym z nich jest olbrzymie zróżnicowanie świata islamu, zakorzenionego na kilku kontynentach. Ludy, które wędrowały od Półwyspu Arabskiego, przez Afrykę Północną, aż do Hiszpanii, wprowadzały na różnych terenach odmienne szkoły prawne islamu. Nie da się więc jednoznacznie określić pozycji muzułmanek w strukturach społecznych.
Już 24 czerwca w Turcji odbędą się przyśpieszone wybory prezydenckie i parlamentarne. Zgodnie z marzeniem urzędującego prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana, kraj ostatecznie przyjmie system prezydencki. O tym, jaką rolę odegrają w wyborach tureccy Kurdowie, zapytałem SeherAkçınar Bayar, byłą posłankę prokurdyjskiejDemokratycznej Partii Ludów (HDP).
Filip Majtyka: Spotykamy się w Diyarbakır, głównym kurdyjskim ośrodku w Turcji. Trzy lata temu na wiecu HDP, zaledwie dwa dni przed wyborami parlamentarnymi, miał tu miejsce zamach terrorystyczny. Co się właściwie stało 5 czerwca 2015 r.?
Seher Akçınar Bayar: W eksplozji zginęło wówczas kilka osób. Śledztwo w tej sprawie trwa do dziś, wciąż jednak bez rezultatów. Choć sprawcy już wówczas byli dobrze znani, próbowano zatuszować wyniki tego śledztwa. Lecz właściwie Kurdowie spodziewali się tego. Tu, w Kurdystanie, sprawcy ataków zwykle unikają pociągnięcia do odpowiedzialności.
Oczywiście nie był to przypadek, że do ataku doszło tuż przed wyborami. Stało się to w trakcie turecko-kurdyjskiego procesu pokojowego. W momencie, gdy HDP promowała swoją wizję lepszej Turcji. W chwili, gdy tak wiele można było jeszcze uczynić dla tureckiej demokracji.
Wówczas stało się oczywiste, że proces pokojowy wspierają Kurdowie, a nie rząd. Uważamy, że zamach z 5 czerwca nie był wyłącznie atakiem wymierzonym w HDP, lecz deklaracją zerwania procesu pokojowego.
Według mnie, jeśli miałby on być wznowiony, najważniejszym warunkiem jest ujawnienie sprawców zbrodni.
Mimo atmosfery strachu, 7 czerwca 2015 r. Kurdowie poszli do urn wyborczych. Był to historyczny moment – po raz pierwszy legalna partia skupiająca się na ich interesach – HDP – weszła do parlamentu, z Panią jako posłanką z miasta Erzurum. Co ten dzień oznaczał dla Kurdów i dla Pani?
Kurdowie po raz pierwszy poczuli, że żyją w swoim kraju. To było kluczowe: poczucie przynależności, które rozkwitło pierwszy raz. Rozmawiając z wyborcami, postrzegałam to wydarzenie jako wielki powrót Kurdów i ich ziem do nich samych. Następnego dnia rano Kurdowie obudzili się w zupełnie nowej Turcji.
7 czerwca miał również inne znaczenie: wszyscy spodziewali się, że odkąd Kurdowie postanowili wystartować w wyborach jako partia, nie zdołają pobić 10-procentowego progu wyborczego. Mimo to, wyrazili swoją wolę: chcemy pokoju dla tego kraju, chcemy uciszyć karabiny, chcemy rozwiązać nasze problemy w parlamencie. Mimo ryzyka porażki, chcieliśmy iść do wyborów, by dać na to dowód. I następnego ranka mieliśmy nadzieję, że prawdziwe rozwiązanie jest możliwe, czuliśmy siłę, by tego dokonać w parlamencie.
Kurdowie przesłali następującą wiadomość: możemy budować pokój bez chwytania za broń, możemy rozmawiać o demokratyzacji Turcji w jej obecnych granicach. Bez szukania rozwiązań poza nimi. Możemy żyć w zgodzie z rządem Turcji i wszystkimi jej obywatelami, o ile będziemy traktowani równo.
Jednak dziś poczucie przynależności zniknęło. Rankiem 8 czerwca je czuliśmy. Dziś już nie.
Jeśli chodzi o mnie, wyjaśnię to tak: 4 czerwca organizowaliśmy wiec w Erzurum. Tuż przed nim, jeden z naszych obywateli spłonął żywcem, gdy podpalono autobus z symbolami HDP. Kurdowie pytali mnie: czy my w ogóle możemy zrobić wiec na Placu Republiki? To ścisłe centrum Erzurum. Kurdowie zwykle organizowali swoje demonstracje na małym placyku na obrzeżach miasta. Wówczas właśnie to było ważne, ważniejsze nawet niż sam wybór posła: pokazanie się na Placu Republiki.
I tak, dzięki organizacji tego wiecu, w wyborach zwyciężyłam jako jedynka. Byłam bardzo szczęśliwa, gdyż to dowiodło istnienia Kurdów w ogóle. Ja dotrzymałam obietnicy, a Kurdowie poczuli się częścią Erzurum.
Kurdowie nie są monolitem. Czego oczekują od tureckiej polityki?
Oczywiście, Kurdowie pochodzą z różnych środowisk. Są jednostki religijne, lewicowcy, liberałowie i inni, z różnymi poglądami na to, jak rozwiązać kwestię kurdyjską. Nawet religijni Kurdowie mogą powiedzieć „rozwiązaniem będą kroki demokratyczne”, by później twierdzić „nie, to niemożliwe, jeśli mamy to rozwiązać, to tylko zbrojnie; musimy wyrysować nowe granice”.
Niektórzy lewicowcy i socjaldemokraci widzą rozwiązanie w pogodzeniu się z Turcją. Inni – wierzą w rewolucję. Więc cokolwiek myśli o nas świat, Kurdowie nie są zgodni co do tego, gdzie leży rozwiązanie. W tej kwestii są pośród nich głębokie podziały.
Jeśli już muszę ich sklasyfikować, to widzę dwie główne grupy. Jedna wciąż spotyka się z łamaniem ich praw przez rząd, a druga jest w stanie żyć stosunkowo wygodnie. Większość tych uciskanych jest potencjalną opozycją – tak, jak HDP, stawiają na opozycyjną retorykę. Ci, którzy nie mają problemów z tureckim państwem, mogą nawet zajmować pozycje rządowe. Jeśli oni – klasa średnia – spoglądają wówczas na problemy Kurdów z perspektywy własnej siły i potencjału – postrzegają je wyłącznie jako kwestie ekonomiczne. Lecz nawet wówczas, będącna uprzywilejowanej pozycji, popierają partie opozycyjne, apelujące o poszanowanie praw człowieka, demokracji, wolności.
Jednak część Kurdów głosuje na Partię Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) i Erdoğana. Dlaczego? Teraz też go poprą?
Podstawowym powodem jest tu religia. Jak dla wielu innych ludów Bliskiego Wschodu, ta kwestia jest dla Kurdów bardzo ważna. AKP przyciąga wyborców religijnych, konserwatywnych.
Wielu wierzących w rozwiązanie pokojowe, było także rozczarowanych postawą HDP, gdy doszło do stawiania barykad [podczas buntu w miastach na wschodzie Turcji w 2015 r. – red.].
Jednak nie sądzę, by dziś AKP skorzystała z tych odczuć. Nie chodzi wyłącznie o kwestię kurdyjską, ale też o załamanie się tureckiej gospodarki i kroki rządu AKP, które utrudniają ludziom życie. Duża część Kurdów, która poparła Erdoğana w ostatnich dwóch-trzech turach wyborów, dziś w kluczowym głosowaniu powie „nie”. Rośnie sprzeciw wobec niego.
Ale najważniejszym powodem utrzymującego się poparcia dla niego jest brak prawdziwej opozycji. Brak silnego kontrkandydata zdusza opozycję. Kemal Kılıçdaroğlu i jego Republikańska Partia Ludowa (CHP) to skostniała struktura, a nie poważny rywal dla Erdoğana.
Takim silnym przeciwnikiem byłby Selahattin Demirtaş. To on był najmocniej prześladowany i do dziś przebywa w więzieniu. Gdyby wybory były wolne, kandydatury jego i HDP byłyby realną alternatywą, z ich promocją praw człowieka, demokracji, reform gospodarki. Widać to było w sondażach: nawet wśród części twardego elektoratu MHP [Partii Ruchu Narodowego – red.] można było dostrzec aplauz dla Demirtaşa. Tak samo w gronie wyborców AKP.
Wszystko sprowadza się do narzędzi represji, jakie posiada AKP. A wraz z ogłoszeniem stanu wyjątkowego po próbie puczu z 15 lipca 2016 r., te represje weszły w nową fazę. Stąd nie ma dziś innej opcji. Wywierana jest silna presja na tureckie media. Jakby tego było mało, państwo próbuje nas edukować aresztowaniami, ludzie nie mogą dotrzeć do swoich liderów politycznych. Możemy się za nich co najwyżej modlić.
Jedyną silną amunicją AKP jest islam. Jednak ludzie dostrzegają to i w normalnych warunkach byliby w stanie zwrócić się w inną stronę. Teraz jednak nie ma do tego klimatu. Nie ma wolnej prasy, nie ma podstawowych wolności obywatelskich, nie możemy wyrazić się w otwarty sposób. W tej chwili nie ma dla nas możliwości, by odpowiedzieć na jego argumenty.
Kurdowie z niepokojem obserwują tureckie operacje militarne w Syrii, zwłaszcza „Gałązkę oliwną” w kurdyjskim regionie Afrin. Jak te wydarzenia wpłynęły na Kurdów w Turcji?
Operacja w Afrinie, tak jak wcześniej oblężenie Kobane [2014-15 – red.], pozwoliły odrodzić się kurdyjskiej tożsamości. Jest jednak pewna różnica – Kobane miało miejsce w trakcie procesu pokojowego, a Afrin już po jego załamaniu, podczas stanu wyjątkowego, kiedy rządzono na podstawie dekretów. Dlatego Afrin nie mógł wydobyć odpowiedniej odpowiedzi od Kurdów.
Jeśli chodzi o umiejscowienie czasowe operacji w Afrinie, Erdoğan widzi to w bardzo prosty sposób: jeśli w Turcji pojawia się nacjonalistyczna retoryka, daje to potencjał; jeśli on mógłby ją wykorzystać, by zyskać poparcie, zrobi to. To nie przypadek, że wkroczył do Afrinu w tym momencie. Z wielu powodów to nie był dobry czas na interwencję: napięte stosunki z innymi krajami, ich podejrzliwość… Ale z perspektywy polityki wewnętrznej, 15 lipca był iskrą. Kraj doświadczył próby przewrotu, wówczas zrodziła się nacjonalistyczna retoryka.
Erdoğan zrozumiał, że operacja militarnago wzmocni. Jednocześnie należało się spodziewać negatywnej reakcji Kurdów. Ostatnio Turcja zamknęła w Afrinie wiele szkół. Armia weszła na tereny, gdzie językiem ojczystym jest kurdyjski i pozbawiła dzieci możliwości edukacji w ich języku. To wywołało ogromny sprzeciw Kurdów.
Lecz tureckie społeczeństwo było zadowolone. Nacjonalistyczny dyskurs osiągnął sukces. Z kolei wśród Kurdów spowodowało to kolejny raz wzrost poczucia odrębnej tożsamości. Powodem były kroki AKP i z pewnością zobaczymy to przy urnach wyborczych.
Jakiego rezultatu może się zatem spodziewać HDP? Jakie są szanse jedynego kurdyjskiego kandydata – Selahattina Demirtaşa – w wyścigu o fotel prezydencki?
HDP spróbuje przynajmniej powtórzyć sukces z 7 czerwca 2015 r. [13,12% – red.].
Naszą największą przeszkodą są obecnie aresztowania sporej części naszych posłów i innych aktywnych członków partii, zasłużonych w wyborach 7 czerwca i 1 listopada 2015 r. Niemal wszyscy do dziś przebywają w więzieniach, mamy kłopoty kadrowe. Aresztowano naszych burmistrzów, zarządców prowincjonalnych i regionalnych, a później zastąpiono ich urzędnikami mianowanymi przez rząd. To wywołało najsilniejszy opór i HDP również przyjęła zdecydowaną postawę. Dlatego nie sądzę, by partia miała jakikolwiek problem z przekroczeniem progu wyborczego.
Głos na Demirtaşa będzie głosem rozsądnym. Jestem przekonana, że mimo obecnych okoliczności i braku możliwości prowadzenia normalnej kampanii, nie powinien uzyskać mniej niż 15%. Gdyby mógł działać aktywnie choć miesiąc, wynik byłby znacznie wyższy – jego, jak HDP.
Dlaczego tak ważne jest, by Kurdowie znaleźli się w tureckim parlamencie?
Kurdowie chcą rozwiązać kwestię kurdyjską w procedurach parlamentarnych, a nie zbrojnie. Zbyt wielu z nich już zginęło, nie chcą już umierać. Do rozwiązania potrzebna jest przestrzeń parlamentarna, dlatego jest to tak istotne.
HDP pozostaje poza dwoma głównymi blokami – prorządowym Sojuszem Ludu z rządząca AKP oraz opozycyjnym, egzotycznym Sojuszem Narodu, skupiającym zarówno zwolenników laickiego państwa, nacjonalistów, demokratów, jak i konserwatystów islamskich. Kurdowie zaś stanowią ok. 20% wszystkich wyborców. Kto przesądzi o losie Turcji?
Zdecydowanie, w drugiej turze to Kurdowie będą czynnikiem przesądzającym. Kandydat z poparciem Kurdów zostanie prezydentem.
Ostatni sondaż ośrodka Mediar wskazuje, że Erdoğan może liczyć w wyborach prezydenckich na 47,96% głosów i przewiduje jego konfrontację w drugiej turze z kandydatem Republikańskiej Partii Ludowej (CHP) Muharrememİnce (29,88%). Jeśli ten scenariusz się sprawdzi, kogo powinni poprzeć Kurdowie?
Z pewnością İnce.
Biorąc pod uwagę ostatnie kroki rządu, jak relokację lokali wyborczych uzasadnianą „troską o bezpieczeństwo”, co można powiedzieć o uczciwości zbliżających się wyborów?
Jestem absolutnie przekonana, że 24 czerwca nie będziemy mieli wolnych wyborów.
Nawet poprzednio, podczas procesu pokojowego, ingerowano w proces wyborczy, fałszowano głosy w urnach. Tak się stało 7 czerwca i 1 listopada 2015 r., jak też oczywiście podczas referendum w kwietniu 2017 r. podczas stanu wyjątkowego.
W rzeczywistości prezydenckich dekretów z mocą obowiązującego prawa, w kraju całkowicie kontrolowanym przez AKP z niesamodzielnym sądownictwem dyrygowanym przez rząd, jest to po prostu niemożliwe, by wybory były przejrzyste.
Co więc może zrobić HDP? Podjęliśmy własne kroki, obmyśliliśmy na przykład system transportu, który będzie przewoził wyborców z obszarów wiejskich do lokali wyborczych. Mimo to, wybory nie będą uczciwe.
Wszystkie grupy opozycyjne, w tym HDP, podjęły wspólne wysiłki, by zabezpieczyć proces wyborczy. Czy mimo przeciwności, wierzy Pani w zwycięstwo obozu przeciwnego Erdoğanowi?
Wierzę.
Dziękuję za rozmowę.
Seher Akçınar Bayar (ur. 1982 w prow.Adıyaman) – socjolożka, działaczka na rzecz praw człowieka, była posłanka w tureckim parlamencie z ramienia prokurdyjskiej Demokratycznej Partii Ludów (HDP). 7 czerwca 2015 r. jako pierwsza kobieta w mieście Erzurum otrzymała mandat poselski.
Wstąpiła na Uniwersytet Dicle w Diyarbakır w 1998 r. Po roku usunięto ją z uczelni w ramach czystek po tzw. postmodernistycznym puczu(28 lutego 1997 r.). Po 10 latach powróciła na uczelnię i ukończyła studia.
Obecnie toczy się w jej sprawie postępowanie karne „za szerzenie propagandy terrorystycznej” za jej wypowiedzi nt. Partii Pracujących Kurdystanu (PKK) w czasie pełnienia mandatu poselskiego HDP.
Wywiad przeprowadził: Filip Majtyka
„Oni (opozycja) mają tylko jeden cel – zniszczyć Recepa Tayyipa Erdoğana. Jeśli nasz naród któregoś dnia powie ‘tamam’, to z pewnością odsuniemy się na bok” – takie słowa prezydent Turcji skierował 8 maja do parlamentarzystów[1]. Chciał w ten sposób ośmieszyć dość chaotyczną kampanię partii opozycyjnych przed zbliżającymi się wyborami prezydenckimi i parlamentarnymi.
Prezydent daje oręż opozycji
Tureckie słowo tamam oznacza ‘dobrze, w porządku, okej’, ale i ‘wystarczy, dość, koniec’.
Najwyraźniej Erdoğan nieopatrznie dał swoim przeciwnikom dokładnie to, czego im brakowało – mocnego, wyrazistego hasła wyborczego, łączącego Turków ponad podziałami. Zupełnie niespodziewanie hasztag #TAMAM stał się hitem Internetu, osiągając ponad 2 mln tweetów w 24 godziny.
Podchwyciły go też środowiska i z prawa, i z lewa, jak nacjonalistyczna Dobra Partia (İyi Parti, İP) czy prokurdyjska Demokratyczna Partia Ludowa (Halkların Demokratik Partisi, HDP). Kandydat z laickiej Republikańskiej Partii Ludowej (Cumhuriyet Halk Partisi, CHP) wykorzystał go w swoim haśle wyborczym Artık tamam (‘Już dość’), a konserwatywna religijnie Partia Szczęścia (Saadet Partisi) tweetowała Tamam inşallah (‘Dość, jak Bóg da’)[2].
Hasło tamam na banerach i koszulkach mogliśmy zaobserwować w Ankarze 19 maja przy okazji obchodów Dnia Atatürka, będącego też zgodnie z jego wolą Świętem Młodzieży i Sportu. Marsz upamiętniający twórcę republiki i „ojca Turków”, zorganizowany przez młodzieżówkę CHP przerodził się w wielotysięczny wiec poparcia dla tej partii oraz protest wobec prezydenta. Był też mocnym akcentem rozpoczynającym na dobre wyścig o fotel prezydencki, którego finał już 24 czerwca.
Mustafa Kemal (Atatürk) - ojciec narodu
Marsz odbył się pod hasłem „Młodzi maszerują do zwycięstwa”. Nic nie było przypadkowe. Święto Młodzieży i Sportu upamiętnia lądowanie Mustafy Kemala w Samsunie (19 maja 1919 roku). Otrzymał on od sułtana rozkaz rozwiązania tureckich sił zbrojnych, nie wykonał go, a postanowił walczyć przeciwko zachodniej okupacji i podległemu jej rządowi w Stambule na czele z sułtanem. Lądowanie w Samsunie uważa się za początek tureckiej wojny o niepodległość, a w jej następstwie proklamowania Republiki Turcji (1923). Mustafa Kemal został wybrany jej pierwszym prezydentem i sprawował tą funkcję aż do swojej śmierci w 1938 roku.
Również nieprzypadkowo sobotni marsz zorganizowała właśnie Republikańska Partia Ludowa, czyli ugrupowanie założone przez nikogo innego, jak tylko Mustafę Kemala. CHP zostało założone 9 września 1923 roku i rządziło do 1950 roku (do 1946 roku praktycznie w ustroju jednopartyjnym). 20 kwietnia 1931 roku został sformułowany program partii znany jako sześć podstawowych i niezmiennych zasad rozwoju Republiki Turcji. Pierwszy artykuł manifestu mówi, że CHP jest partią narodową, republikańską, ludową, świecką, kierującą się etycznymi zasadami oraz rewolucyjną. Obecnie CHP często w swojej polityce odchodzi od programu założyciela, jednak często się na niego powołuje i w dalszym ciągu nazywana jest „Partią Kemalistowską”.
Ankara mówi „tamam!”
Marsz ruszył ze skrzyżowania bulwarów Atatürka i Gazi Mustafy Kemala (sic!) w kierunku Anıtkabiru, czyli... Mauzoleum Atatürka. To ścisłe centrum Ankary i zarazem jej najbardziej liberalna dzielnica – Çankaya – tradycyjnie popierająca kemalistów. W wyborach w 2015 r. CHP otrzymała tu 55,9% głosów wobec zaledwie 22,4% AK Parti Erdoğana. Tu też kontrowersyjne konstytucyjne referendum z 2017 r., zmieniające system rządów na prezydencki, otrzymało aż 78,3% głosów na „nie”[3].
Nie dziwi zatem, że uczestnicy marszu na przemian skandowali hasła “Prawda, prawo, sprawiedliwość!”, “Jesteśmy żołnierzami Mustafy Kemala!” i śpiewali tzw. Marsz Izmirski z czasów wojny z Grekami, który w zeszłorocznym referendum stał się hymnem obozu na „nie”. Bohater dnia – którego obecny prezydent chce wymazać z historii – choć zmarł niemal 80 lat temu, wciąż jest żywym symbolem fundamentów laickiej republiki powstałej na gruzach Imperium Osmańskiego. Tym samym młodzi ludzie, w dniu jego (i swojego) święta, dali wyraźny sygnał władzy, że nie zgadzają się na odwrót Turcji od Zachodu, na religijną retorykę i neoosmańskie aspiracje nazywanego prześmiewczo padişahem (‘sułtanem’) Tayyipa Erdoğana.
Wszyscy za Jerozolimę
Turecki prezydent konsekwentnie zaś buduje swój wizerunek obrońcy wszystkich muzułmanów właśnie na wzór osmańskich sułtanów – i jednocześnie kalifów. Widać to dziś bardzo wyraźnie w dobie kryzysu związanego z przeniesieniem ambasady amerykańskiej do Jerozolimy i ogromnej liczby ofiar wśród Palestyńczyków protestujących na granicy Strefy Gazy. Mimo ogromnych podziałów w społeczeństwie tureckim w kwestii religijności, wściekłość na Stany Zjednoczone i Izrael jest wśród Turków powszechna.
Erdoğan zręcznie wykorzystuje te nastroje, jak i rotacyjne przewodnictwo Turcji w Organizacji Współpracy Islamskiej, by kreować się na lidera muzułmańskiej ummy zarówno na użytek zewnętrzny, jak i wewnętrzny. W wielu miastach Turcji odbywają się protesty przeciw wydarzeniom w Strefie Gazy, nazywanym tu „ludobójstwem”, zajmujące dużą część czasu antenowego.
Największe takie zgromadzenie miało miejsce 18 maja w Stambule i zgromadziło co najmniej kilkadziesiąt tysięcy osób oraz wielu zagranicznych gości. Dziennik Sabah tak cytuje relacje jego uczestników: „Erdoğan jest ojcem muzułmanów. Będziemy go bronić. Dobrze, że jest jeszcze Turcja”; „Jesteśmy gotowi zostać męczennikami za sprawę Jerozolimy. Będziemy szli ścieżką Erdoğana”; „Oprócz Turcji nie ma nikogo, kto broniłby Palestyny”[4]. Należy podkreślić, że trwa także ramadan – miesiąc postu wśród muzułmanów – i prezydent nie unika okazji, by pokazać się publicznie podczas wieczornego iftaru, czyli łamania postu i modlitwy.
Ostatnia prosta do wyborów
Zacięta kampania wyborcza trwa cały czas, w dużym stopniu (z powodu zagarnięcia prawie całego czasu antenowego przez partię rządzącą) walka wyborcza przeniosła się do mediów społecznościwych. Najbardziej aktywna na twitterze i instagramie jest Dobra Partia. AKP tym razem wystartowała jakby ospale; gdy opozycja już zbierała podpisy, wrzucała posty, zdjęcia i filmiki, partia rządząca jakby zapomniała trochę o kampanii.
To wszystko ma miejsce w cieniu problemów ekonomicznych, z jakimi boryka się kraj znad Bosforu. Lira leci na łeb na szyję, od dłuższego czasu za 1 euro należy zapłacić ponad 5 TL, a za 1 dolara ponad 4 TL. Turcja wycofała złoto z Banku Światowego - podobno dlatego, że nie chce go trzymać w państwie, które udzieliło schronienia pewnemu panu na „G”, jednak trudno nie łączyć tego z opłakanym stanem gospodarki. Zagraniczni inwestorzy się wycofują, prezydent jest zaciekłym przeciwnikiem podniesienia stóp procentowych, a do tego podczas ostatniej wizyty w Sarajewie obiecał wybudować autostradę Belgrad-Sarajewo. Chyba nikt nie ma wątpliwości, że ma to służyć zdobyciu głosów Turków mieszkających na tych obszarach (oraz wszystkich tych, którzy przyjechali do Bośni z całej Europy, bo jedynie to państwo zgodziło się na przedwyborcze spotkanie). Pozostaje tylko pytanie, czy Turcję na to stać?
Nie ulega wątpliwości, że „przyszło nam żyć w ciekawych czasach”. Turcja jest krajem nieprzewidywalnym. Tutaj ludzie mają gorącą krew, co czuć również podczas kampanii wyborczej, tutaj walczy się na całego i o wszystko. Tylko czego w Turcji jest aktualnie więcej: zmęczenia i złości, czy dumy z pozornie silnego kraju? Na to pytanie odpowiedzą zbliżające się wybory.
Filip Majtyka
Karolina Wanda Olszowska
[1] https://www.sozcu.com.tr/2018/gundem/mecliste-tamam-polemigi-2397227/
[2] https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/05/turkey-best-opposition-motto-provided-by-erdogan.html
[3] https://secim.haberler.com/2015/cankaya-secim-sonuclari/
[4] https://www.sabah.com.tr/gundem/2018/05/19/erdogana-sahip-cikacagiz
W poniedziałek 14 maja 2018 r. odbyła się III Międzynarodowa Konferencja naukowa
THE ROLE OF THE KURDS IN THE MIDDLE EAST.
Gości powitał Pełnomocnik Rządu Regionalnego Kurdystanu w Polsce Ziyad Raoof. Wykład otwierający pt.: Państwo i społeczeństwo w Regionie Kurdystanu 1991-2018 wygłosił profesor Miechiel Leezenberg z Wydziału Filozofii Uniwersytetu w Amsterdamie.
Kolejne wystąpienia zostały podzielone na pięć paneli:
- Różnorodne oblicza kurdyjskiej polityki;
- Tożsamość, społeczeństwo, kultura;
- Bezpieczeństwo i obronność;
- Wobec innych – różnorodne wymiary relacji międzynarodowych;
- Jezydzi. Tożsamość i walka o przetrwanie.
» Agenda
Organizatorzy
- Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas
- Stowarzyszenie Forum młodych Dyplomatów.
Konferencję objęło patronatem honorowym: Przedstawicielstwo Rządu Regionu Kurdystanu w Polsce.
Partnerzy konferencji
- Securitologia, Pracownia Studiów Kurdyjskich Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Kurdyjskie Centrum Informacji i Dokumentacji.
On 12th May President Donald Trump is due to decide whether to pull his country out from the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPoA) treaty, signed in 2015 in Vienna, which aimed to limit and control the Iranian Nuclear Program. Latest statements made by Trump suggest that the potential withdrawal of US from the accord is more than possible, and thereupon might have a crucial impact on future developments in Middle East region. Many of political analysts and researchers try to understand – why the row over the JCPoA blows up right now and why US is so keen to withdraw or at least re-negotiate existing agreement? Below, I will try to explain and wrap up the major causes, which leads to “demonization” of Iranian pact.
- Future Korean Peninsula denuclearization deal
Many experts assume, that the latest US criticism over JCPoA is related to potential accord with North Korean leader Kim Jong Un over the denuclearization of Korean Peninsula. The agreement, which for decades seemed to be unachievable for every US administration, now is more likely to be completed than ever ago. Recent rapprochement of two Korean leaders - Kim Jong Un and South Korean President – Moon Jae-in, showed that the resolution of long-lasting “cold war” between the fraternal nations is possible. Nonetheless, many says that the latest historically important meeting was more about courtesy than the real discussion of possible resolution and non-binding decisions were even made. Analysts expect that the real “breakthrough” meeting, which can eventually address the denuclearization process could be the one between the North Korean Principal and Donald Trump, which is set to happen later this year. Nobody tries even underestimate the importance of potential Korean Peninsula denuclearization pact, which – once achieved – will definitely be perceived as a major success of incumbent US administration. Therefore – analysts say – Trump doesn’t want to any other aspects might have negative impact on this deal and one of the possible threat for the Korean deal is – according to Trump and his advisers– JCPoA agreement. The Act signed by Iran and Western powers including US, France, Germany, UK, European Union and two other world’s powers – China and Russia, although significantly reduced the Iranian stockpile of enriched uranium, limited the Iranian capacity to build the lethal weapon and dropped back its nuclear program, yet does not eliminate the whole Iranian’s infrastructure for the potential development of nuclear weapon. Trump does not want to leave this possibility for North Korean regime in the future denuclearization agreement, therefore his administration pushes toward tougher stance on the Iranian deal.
- Israel influence and propaganda
It is no mystery that the incumbent US administration has close relations with Israelis. The latest US diplomatic movements such as declaration of moving US Embassy to Jerusalem clearly shows that the Israeli influence on this administration remains very strong and both countries share the same approach toward future Middle East region prospect. Israel has long and widely known animosity with Iran, majorly because of the Palestinian conflict. Iran strongly supports the right for independence of Palestinian state by backing and funding Hamas – the biggest Palestinian political, fundamentalist organization, which is the robust enemy of Israeli state. Moreover, since the signing of the JCPoA, Israel doesn’t stop with its efforts to undermine the importance of the accord and criticize the framework of the deal, claiming it does not resolve all the threats arising from Iranian nuclear program. Currently, the negative rhetoric towards Iran and “demonization” of its leaders gains new area in the White House, which Israeli wants to materialize by pushing the current administration to pull back US from the agreement. Latest appointment of new secretary of state – Mike Pompeo, who supports the Israeli stance - only reinforce the hostile rhetoric in the cabinet. In his latest visit in Israel Pompeo and Israeli prime minister – Benjamin Netanyahu - jointly denounced Iranian aggressive policy in the region and threatened nuclear deal withdrawal. Thus, will gain a pretext for Israelis to further build the stronger alliance against Iranian interest in the region and simultaneously preserve its right to continue next movements aiming at more limitation of Palestinian autonomy.
- Sunni – Shia conflict and GCC crisis
Another crucial cause over the JCPoA crisis is lasting competition between Iran and Saudi Arabia over the regional supremacy. Both countries are currently locked in proxy war in Yemen, both support opposite sites in Syrian conflict and finally both have different interest in resolving the GCC crisis. Undoubtedly, Saudi Arabia with its newest crown prince has great ambitions to expand their area of influence on the whole Middle East region. Latest developments, including the Saudis engagement in Yemeni war, starting the diplomatic crisis with adjacent Qatar and rapprochement with Israel, indicates that Saudis don’t want to allow Iran to further expand their interest in the region. Newly appointed crown prince – Mohammed Bin Salman repeatedly denounced Iranian engagement into Yemen’s war and even alleged Iranians, that their supplied weapons are being used by Yemeni rebels to attack the Saudi territory. Moreover, almost 1 year lasting blockade of Qatar by Saudi Arabia, UAE, Bahrain and Egypt is another key factor, which differentiates both parties. Saudis pointed out the cutting ties with Iran as a one of the crucial requirement to pull out the blockade from Qatar, which the latter strongly opposed to do. Growing tensions between the two regional powers caused the “détente” between old enemies – Saudis and Israelis, which common rhetoric over Iranian policy making has led to the new opening in their relations. Mohammed Bin Salman is sincere friend of Jared Kushner, the Trump’s son-in-law, who has also big friend’s circle in Israeli government and therefore had played the important role in closing ties between two countries. His persona is also used by Saudis to raise concerns in the White House over Iranian growing engagement in the region, which threatens their interest. Any movement against Iran, including withdrawal from JCPoA and re-imposition of sanctions on Iranian regime could prop up the Saudis position in the region and allow them to further expand their political interest across the Middle East.
The above-mentioned factors might have big impact on further Trump’s decision, whether to stay, withdraw or maybe renegotiate the JCPoA. The latest efforts to persuade Trump not to pull out from the agreement, made by France leader Emmanuel Macron seems to be not enough to achieve this goal – in the latest comments Macron said: “I don’t know what the American decision will be but the rational analysis of all President Trump’s statements does not lead me to believe that he will do everything to stay in the JCPOA”.
The one thing is certain. On May 12th in the White House the future prospect, on how the Middle East peace process will look like, will be decided. The decision announced by President Trump will pave the way to either attempt to normalization of the tight relations between opposing sites in the region or to further deepen the differences and turmoil in which Middle East is stricken since over a decade.
Jakub Küpçü
Meczety są naszymi koszarami, a wierzący żołnierzami, to tylko jeden wers wiersza, który został wyrecytowany przez prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdoğana podczas wiecu w grudniu 1997 rok. Niespełna rok później aresztowano go z tego powodu. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego gdyby nie to, że od prawie 20 lat media powtarzają, że wyrecytowany fragment pochodził z wiersza znanego tureckiego poety Ziyi Gökalpa, jednak to nieprawda.
27 marca 1994 roku Recep Tayyip Erdoğan został wybrany na mera Stambułu (największego miasta Turcji). Podczas swojego urzędowania zyskał dużą popularność, nigdy również nie krył swoich islamistycznych poglądów oraz tego, że zasady, którymi kieruje się w życiu i polityce zaczerpnął od Necmettina Erbakana (1926–2011) nazywanego dyżurnym islamistą kraju[1]. W grudniu 1997 roku podczas jednego z wieców Partii Dobrobytu (tur. Refah Partisi, RP), wyrecytował fragment wiersza:
Minarety są naszymi bagnetami, ich kopuły hełmami,
Meczety koszarami, a wierzący żołnierzami[2],
Wygłoszony wiersz został uznany za uderzający w laickość państwa, a Erdoğanowi postawiono zarzuty podżegania do przemocy i nienawiści na tle religijnym. W konsekwencji tego, mer został aresztowany i skazany (6 listopada 1998 roku) na 10 miesięcy pozbawienia wolności (odsiedział 4 miesiące) oraz dostał zakaz działalności politycznej co uniemożliwiło mu wystartowanie w kolejnych wyborach parlamentarnych. 3 listopada 2002 roku odbyły się wybory do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji (tur. Türkiye Büyük Millet Meclisi, TBMM), Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (tur. Adalet ve Kalkınma Partisi – AKP) zdobyła 34,29 % głosów i możliwość samodzielnego rządzenia[3]. Stanowisko premiera objął Abdullah Gül, ponieważ Erdoğan w dalszym ciągu objęty był zakazem sprawowania funkcji publicznych. Ugrupowanie rządzące zmieniło obowiązujące przepisy, co doprowadziło do zniesienia nałożonego na przewodniczącego zakazu. W przeprowadzonych 14 marca 2003 roku wyborach uzupełniających[4], Erdoğan został wybrany na posła do parlamentu, a następnie objął stanowisko premiera.
Modlitwa Żołnierza czy Armia Boga?
W wielu artykułach pojawia się stwierdzenie, że wygłoszony fragment wiersza jest autorstwa tureckiego poety Ziyi Gökalpa. Taką informację można znaleźć w niektórych książkowych biogramach prezydenta. W ramach przykładu można wymienić książkę z 2017 roku o wymownym tytule Erdoğanofobia[5], czy biografię prezydenta z 2011[6]. Są one dowodem na to, że pomimo upływu lat wielu autorów nie zweryfikowało informacji. Co ciekawe w oficjalnej nocie biograficznej Recepa Tayyipa Erdoğana, która znajduję się na stronie Pałacu Prezydenckiego nie ma podanego autora wiersza[7]. Ta praktyka zmieniała się jednak przez lata. Obrońcy Recepa Tayyipa Erdoğana powoływali się w sądzie na wiersz Gökalpa uzasadniając, że niezgodny z prawem nie może być wiersz dopuszczony do obiegu przez państwo. W późniejszym okresie, podczas jednego z przemówień w parlamencie (w 2011 roku), ówczesny premier zapowiedział, że po raz „drugi przytoczy wiersz Ziyi Gökalpa”, po czym powtórzył fragment przytoczony w 1997 roku[8]. Kolejny raz Erdoğan wyrecytował ten wiersz już jako prezydent w 2015 roku, wtedy jednak nie zaznaczył kogo wiersz recytuje. Pomimo tego portale, które umieściły nagranie z przemówieniem na swoich stronach zawarły błędną informację o autorstwie Gökalpa[9].
W tym momencie warto w kilku słowach wyjaśnić kim był Ziya Gökalp, bo bez tej informacji ciężko zrozumieć wagę pomyłki jaka została popełniona. Ziya Gökalp żyjący w latach 1876–1924, uważany jest za twórcę tureckiego nacjonalizmu. Jego poglądy wywarły duży wpływ zarówno na Komitet Jedności i Postępu, jak i na twórcę Republiki Turcji Mustafę Kemala. To właśnie wpływ poglądów Gökalpa na kemalizm jest bardzo ważny w kontekście wyrecytowanego fragmentu i jego społecznego odbioru. Bo jakże można byłoby karać kogoś, kto powołuje się na słowa napisane przez osobę tak ważną dla „Nowej Turcji”.
Fragment o minaretach i meczetach miał być częścią wiersza Modlitwa Żołnierza (tur. Asker Duasi), który został opublikowany w czasie I wojny światowej najpierw w czasopiśmie Halka Doğru, a później w tomiku Kızıl Elma (Czerwone Jabłko)[10]. Problem polega jednak na tym, że mimo tego, iż wiersz Modlitwa Żołnierza jest częścią twórczości Gökalpa to wyrecytowany przez ówczesnego mera Stambułu fragment nie jest jego częścią. Gazeta Hürriyet kilkukrotnie zwracała uwagę na pomyłkę, pierwszy raz jeszcze w 1999 roku. Później w 2002 pojawiło się kilka artykułów Murada Bardakçıego mówiących o tym, że wymieniona strofa nie jest częścią wiersza Gökalpa i została „doklejona” podczas procesu, w którym prawnicy bronili Erdoğana powołując się na twórczość tego poety[11].
Na łamach tej samej gazety 23 września 2002 roku został opublikowany artykuł, który w końcu wyjaśnia do kogo należy fragment wiersza: Minarety są naszymi bagnetami, ich kopuły hełmami, meczety koszarami, a wierzący żołnierzami. Poszukiwany pisarz nazywa się
Cevat Örnek. Wyżej wymienione wersy składają się na pierwszą strofę wiersza Armia Boga (tur. İlahi Ordu), który znajduje się w tomiku Yedi Dağın Çiçeği[12].
W tym kontekście dużo ciekawszy od samej pomyłki jest sam fakt jej uporczywego powtarzania. Pomimo tego, że opublikowano artykuły, które korygują błąd, to w dalszym ciągu informacja, że Recep Tayyip Erdoğan wygłosił w 1997 roku fragment wiersza tureckiego poety Ziyi Gökalpa powtarzana jest w książkach oraz prasie. Może niniejszy artykuł przyczyni się do skorygowania tego stwierdzenia, przynajmniej w polskich mediach. Tym bardziej, że najprawdopodobniej, w kontekście zaplanowanych na 24 czerwca 2018 roku przyśpieszonych wyborów prezydenckich niejednokrotnie będą publikowane kolejne artykuły dotyczące prezydenta Erdoğana, bezsprzecznie najsilniejszego gracza na obecnej, tureckiej scenie politycznej.
Konkludując, trudno nie odnieść wrażenia, że powołanie się na twórczość tak ważnego dla współczesnej Turcji poety, prawnicy Recepa Tayyipa Erdoğana chcieli uzasadnić uniewinnienie swojego klienta. Warto jednak zauważyć, że od kilku lat sam prezydent nie powiela już błędnej informacji o autorstwie Gökalpa, zaś sama błędna informacja zniknęła z not bibliograficznych… Jeśli sam prezydent zdał sobie sprawę z pomyłki jaką popełnił, to nie ma już żadnego powodu, żeby tureccy dziennikarze i ich zagraniczni koledzy bezrefleksyjnie ją powtarzali...
Autor: Karolina Wanda Olszowska
[1] H. B. Türk, Muktedir. Türk Sağ Geleneği ve Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul 2018, s. 161.
[2] Minareler süngü, kubbeler miğfer,
Camiler kışlamız, müminler asker, (tł. K. W. Olszowska) Başbakan Erdoğan'ın Siirt'te Okuduğu Şiir – 1997, https://www.youtube.com/watch?v=2drsdVS0r0A [dostęp: 1.05.2018].
[3] T.C. Yüksek Seçim Kurulu, 22. Dönem Milletvekili Genel Seçimi, http://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/2002MilletvekiliSecimi/gumrukharic/gumrukharic.pdf [dostęp: 26.04.2018].
[4] R. Çakır, F. Çalmuk, Recep Tayyip Erdoğan: Bir Dönüşün Öyküsü, İsanbul 2001, s. 188–189.
[5] A. Özkan, Erdoğanafobi Siyasette Erdoğan Korkusu, İstanbul 2017, s. 78–79.
[6] H. Besli, Ö. Özbay, R. Tayyip Erdoğan bir Liderin Doğuşu, İstanbul 2010, s. 203–204.
[7] Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Recep Tayyip Erdoğan Biyografi, https://www.tccb.gov.tr/receptayyiperdogan/biyografi/ [dostęp: 17.04.2018].
[8] Recep Tayip Erdoğan'ın okuduğu yasaklı şiir Mehmet Ali Birand anlatıyor, https://www.youtube.com/watch?v=LnHEkFKe52U [dostęp: 1.05.2018].
[9] Erdoğan Ziya Gökalp'in şiirini bir kez daha okudu, http://www.haber7.com/siyaset/haber/1359114-erdogan-ziya-gokalpin-siirini-bir-kez-daha-okudu [dostęp: 1.05.2018].
[10] Z. Gökalp, Kızıl Elma, İstanbul 2017, s. 102–103.
[11] M. Bardakçı, Şiiri böyle montajlamışlar, http://www.hurriyet.com.tr/siiri-boyle-montajlamislar-99109 [dostęp: 1.05.2018].
[12] C. Örnek, Yedi Dağın Çiçeği, Ankara 1966, s. 8.
22 marca 2018, FMDWrocław zorganizowało spotkanie pt. „Geneza rewolucji islamskiej”. Zaproszoną ekspertką była Pani Sylwana Dimtchev, podróżniczka i pasjonatka tematyki bliskowschodniej. Uczestnicy wydarzenia, dzięki wielopłaszczyznowej analizie zależności natury społecznej, ekonomicznej i politycznej, mieli możliwość skonfrontować oraz poszerzyć własną wiedzę. W przeciągu ostatnich lat, światowa opinia publiczna wykształciła wiele mitów na temat sytuacji Iranu pod rządami Mohammada Rezy Pahlaviego. Czy rzeczywiście szach, ulubieniec krajów zachodnich i stały bywalec szwajcarskich kurortów narciarskich, był tak wspaniały, jak malują jego postać zachodnie narracje na temat Iranu? Wbrew pozorom, odpowiedź na wyżej przedstawione pytanie, nie była tak oczywista. Poprzez umiejętne wyjaśnienie różnorodnych procesów historycznych, Pani Sylwana rzuciła nowe światło na wydarzenia z 1979 roku. Nasza prelegentka położyła specjalny nacisk na standard życia zwykłych Irańczyków, wielką dysproporcję w podziale majątku narodowego, bezprecedensową skalę korupcji oraz potajemne powiązania finansowe Pahlaviego z Zachodem. Omówione zostały opresyjne działania tajnej policji politycznej – Savaku i jej wpływu na antagonizowanie sytuacji społecznej w Iranie. Poza tym został ukazany narastający sprzeciw społeczeństwa irańskiego, na postępujące uzależnienie od wpływów świata zachodu. Nie umknęło naszej uwadze, rozważenie odziaływania poglądów Ruhollaha Chomejniego, na szerokie masy ludności irańskiej. Po wysłuchaniu wystąpienia Pani Sylwany, członkowie widowni mieli możliwość zadać pytania ekspertce. Przeprowadziliśmy ciekawą dyskusję, która poruszyła dodatkowe kwestie leżące u źródeł wydarzeń z 1979 roku. Nie ulega wątpliwości, że uzyskane informacje staną się bezcennym doświadczeniem dla próby zrozumienia genezy Rewolucji Irańskiej.
Czy poszukujesz bieżących informacji o świecie? Jeśli tak, to członkowie Grupy Regionalnej FMD Afryka i Bliski Wschód przychodzą z pomocą i mają zaszczyt oddać w Państwa ręce premierowy, skrupulatnie wyselekcjonowany przegląd prasy. Miniony tydzień obfitował w wiele znaczących wydarzeń z regionu dla całego świata. Zapraszamy do lektury!
Departament Stanu USA ogłosił datę przeniesienia amerykańskiej ambasady w Izraelu do Jerozolimy. Stanie się to 15 maja 2018, w 70 rocznicę ogłoszenia niepodległości przez Izrael. Wybrany termin przypadł również w tzw. Nakba Day, w którym Palestyńczycy upamiętniają masowe wysiedlenia ludności, dokonane przez siły izraelskie.
Skandalu korupcyjnego w Izraelu ciąg dalszy. Policja izraelska po poleceniu postawienia w stan oskarżenia premiera Benjamina Netanyahu, dołączyła w sprawie kolejne inkryminacje. Szef izraelskiego rządu, może zostać sądzony pod zarzutem obstrukcji wymiaru sprawiedliwości, popełnienia oszustw i nadużycia zaufania.
Według oszacowań Organizacji Narodów Zjednoczonych ponad 220 milinów ludzi w Afryce cierpi z powodu głodu. Organizacja NZ ds. Wyżywienia i Rolnictwa zebrała się w stolicy Sudanu, aby przeprowadzić dyskusje odnośnie kryzysu.
Mapa przedstawiająca rozmieszczenie głównych sił biorących udział w wojnie w Syrii. Wstępne szacunki mówią, iż od marca 2011 działania zbrojne pochłonęły około 465,000 syryjskich ofiar. Dodatkowo, w przybliżeniu 12 milionów mieszkańców kraju, zostało zmuszonych opuścić miejsca swojego zamieszkania.
Federalne siły rządowe Etiopii eskalują napiętą sytuację wewnętrzną. Po wprowadzeniu stanu wyjątkowego, doszło do kolejnych aresztowań przywódców opozycyjnej partii Oromo. Społeczni aktywiści wzywają władze do uwolnienia zatrzymywanych, w przeciwnym razie grożą wybuchem społecznych strajków.
Pro-syryjskie oddziały zbrojne wkroczyły do regionu Afrin, aby udzielić pomocy kurdyjskim Ludowym Jednostkom Samoobrony (YPG). Wywołało to natychmiastową reakcję sił tureckich, które ostrzelały syryjskie konwoje. Może to zwiastować nowy rozdział, krwawej wojny syryjskiej.
Korzystając z okazji zorganizowanego przez Stowarzyszenie Polonii w Stambule, spotkania wigilijnego dnia 16.12.2017, postanowiłem porozmawiać z członkinią tej organizacji, Panią Sławomirą Kozieniec, wieloletnią działaczką społeczną na rzecz Polonii w Turcji. Tematy, które poruszyliśmy były poświęcone jej doświadczeniom z życia w Stambule, ocenie tureckiego społeczeństwa i historycznych relacji polsko-tureckich.
Miłosz Balcerzak: Czy mogłaby Pani opowiedzieć kilka słów o sobie? Jak znalazła się Pani w Turcji, co skłoniło Panią do zamieszkania w Stambule?
Sławomira Kozieniec: Do Turcji przyjechałam 11 lat temu. Stało się to za sprawą mojego męża, który z zawodu jest dziennikarzem zajmującym się tematyką Bliskiego Wschodu i jednym z wielu krajów w jego sferze zainteresowań była i jest Turcja. Aby ułatwić mu pracę, staram się pomagać jak tylko mogę. Z wykształcenia jestem aktorką blisko związana z teatrem, a w wolnych chwilach piszę również artykuły w języku polskim. Poza tym, jestem pasjonatką fotografii i pomimo ogromnej ciężkości przyswojenia języka tureckiego, staram się go opanować na tyle, na ile moje uzdolnienia lingwistyczne mi zezwalają.
Miłosz Balcerzak: Jak narodził się pomysł założenia Stowarzyszenia Polonii w Stambule? Proszę przedstawić czytelnikom krótką historię tej inicjatywy.
Sławomira Kozieniec: Pomysł założenia takiej organizacji powstał kilka lat temu. Naszą myślą przewodnią, była chęć lepszego zintegrowania i zorganizowania życia Polonii w Stambule. Niestety z różnych względów, na początku nie mogliśmy zrealizować tego celu i dopiero w ubiegłym roku w maju, przy współpracy z Konsulem Generalnym w Stambule, udało nam się rozpocząć działalność Stowarzyszenia, które miało być w zamyśle, swoistym centrum kultury polskiej. Naszym najważniejszym priorytetem, było stworzenie polskiej szkółki dla najmłodszych, gdyż wiele osób pytało się o możliwość posłania swoich dzieci do placówki, gdzie będą one mogły uczyć się ojczystego języka. Pomysł udało się wcielić w życie i w poprzednim roku szkolnym, na zajęcia uczęszczało już kilkanaścioro uczniów. W tym roku mamy zapisanych tylko siódemkę dzieci, niemniej jednak planujemy wciąż kontynuować naszą misję. Ponadto, organizujemy liczne wydarzenia kulturalne w ciągu całego roku, które również mają na celu ściślejsze integrowanie i zachęcanie Polaków do pielęgnowania własnych tradycji i tożsamości narodowej. Ostatnio w dzień mikołajek, udało się zgromadzić około stu osób.Wydajemy również Gazetę Polonii Tureckiej – Lehistan Sokağı, którą można otrzymać od nas w wersji elektronicznej. Niemniej jednakto co boli najbardziej to fakt, iż nasi rodacy nie chcą w większości przypadków brać udziału w tego typu inicjatywach. Zawsze znajdują jakieś „ale’’, byleby tylko usprawiedliwić swój brak zainteresowania w organizowanych akcjach, który najczęściej wynika niestety z obojętności, bierności w stosunku do spraw dla Polonii istotnych,. Dodatkowo, Polonia jest bardzo grymaśna i niechętna do wspólnej integracji ze sobą. Myślę że, jest to swego rodzaju „czkawka” i spuścizna psychologiczna w naszym społeczeństwie po latach komunizmu, gdzie zapisywanie się do większości publicznie działających instytucji czy organizacji było smutną przymuszoną koniecznością.
Miłosz Balcerzak: Jak duża jest liczebność Polonii w Turcji? Ilu Polaków przebywa na stałe w Stambule?
Sławomira Kozieniec: Ciężko to stwierdzić, ze względu na rygorystyczne procedury prawne w kwestii zbierania danych osobowych na temat ludzi mieszkających w Turcji oraz bez wątpienia z powodu rozległości terytorialnej tego państwa. Lecz na pewno największe skupiska polskiej ludności można odnaleźć w Stambule, Alanyai i Antalyi. Można z dużą ostrożnością oszacować iż w Stambule jest to około 200-300 osób, wśród nich są przede wszystkim zamężne kobiety, studenci czy ludzie zajmujący się działalnością gospodarczą.
Miłosz Balcerzak: Jakie można znaleźć wspólne związki historyczne na polsko-tureckich kartach historii?
Sławomira Kozieniec: Niedawno obchodziliśmy 600-lecie stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Turcją, sam ten fakt świadczy o długoletniej współpracy w różnorodnych dziedzinach i wzajemnych powiązaniach. Jedną z niezwykłych ciekawostek historycznych, o której zdecydowanie warto pamiętać, jest wciąż istniejąca mała miejscowość pod Stambułem o nazwie Polonezköy (w tłumaczeniu: polska wieś). Jej pierwotna nazwa to Adampol, który został założony w 1842 roku. W tym roku minęło dokładnie 175 lat od powstania wioski, założonej przez prawą rękę Adama Czartoryskiego, Michała Czajkowskiego. Był on bardzo barwną postacią, o wielowymiarowym życiorysie. Był to pisarz, romantyk i działacz niepodległościowy oddany idei odzyskania niepodległości przez Polskę przy wsparciu wojskowym Kozaków. Wziął udział w powstaniu listopadowym, dowodząc kozackim oddziałem w walkach przeciwko carskiej Rosji. Po upadku narodowego zrywu, wyemigrował do Francji, gdzie zaangażował się w działania polityczne w ramach ugrupowania Hotel Lambert. Książe Czartoryski świadom jego zamiłowań do Orientu i zdolności perswazyjnych, zdecydował wyznaczyć Czajkowskiego na szefa Agencji Głównej Misji Wschodniej Hotelu Lambert, która miała za zadanie pełnić agencję dyplomatyczną Polski w państwie sułtanów. Po przyjeździe do Turcji, aby uniknąć wydalenia do Imperium Rosyjskiego, które takie żądanie Turcji postawiło, nasz rodak postanowił przejść na Islam przyjmując imię Muhammad Sadyk Pasza. Chciał w ten sposób uniknąć niechybnej śmierci lub zesłania w głąb Caratu, a co więcej dzięki konwersji mógł skuteczniej zabiegać o wpływy polityczne u sułtana dla sprawy polskiej. Co więcej, wykorzystywał swoją renomę i majątek Czartoryskiego dla wykupywania z niewoli tureckiej polskich jeńców oraz uwalniania ze służby wojskowej woddziałach czerskich, tych Polaków, którzy byli przymusowo włączani do armii rosyjskiej na Kaukazie. W celu stworzenia namiastki ojczyzny, dla oswobodzonych polskich wygnańców i tułaczy Czajkowski z inicjatywy Czartoryskiego wykupił ziemie w okolicach Stambułu i zlecił budowę wsi. Pierwszy budynek został poświęcony 19 marca 1842, a przez cały okres istnienia tej miejscowości mieszkali w niej Polacy, których potomkowie żyją po dziś dzień, stanowiąc już siódme pokolenie polskich rodzin. Są to obywatele tureccy wciąż umiejący mówić po polsku, pamiętający o swoich polskich korzeniach i bogatej historii. Niemniej jednak, większość mieszkańców Polonezköy używa w domach język turecki, gdyż są to często rodziny mieszane, a biorąc pod uwagę fakt, iżw ostatnich latach coraz więcej młodych ludzi wybiera życie za granicą, zmienia się tym samym charakter, niegdyś tak bardzo polskiej osady.
Miłosz Balcerzak: Mało osób zdaje sobie sprawę iż polski wieszcz narodowy Adam Mickiewicz umarł właśnie tutaj w Konstantynopolu w 1855 roku.
Sławomira Kozieniec: Zgadza się. Sama przypomniałam sobie o tym fakcie, kilka lat po przyjeździe do Stambułu. Często o tym się zapomina i niewielu o tym wie, iż możemy znaleźć w tym mieście muzeum Adama Mickiewicza. Jest ono cały czas czynne, lecz jest tak skromnie odwiedzane że strażnik, który tam pracuje nie ma za dużo obowiązków, ponieważ nikt tam w zasadzie nie przychodzi.
Miłosz Balcerzak:Jakie są największe pozytywy i negatywy życia w Stambule? Jak ocenia Pani mieszkańców tego kraju?
Sławomira Kozieniec: Myślę że na pewno można doznać tutaj, większej serdeczności niż by się człowiek mógł spodziewać. Miałam wiele takich przypadków, które byłyby w Polsce nie do wyobrażenia. Należy być świadom, że jest to kraj trzy razy większy od Polski, co za tym idzie każdy region Turcji jest odmienny i ma swoją własną charakterystykę. Ponadto, kraj zamieszkuje około sto mniejszości narodowych, wyróżniających się swoją kulturą, językiem czy też stylem życia, powodując że Turcja jest wielonarodową i wieloetniczną mozaiką społecznościową. Negatywną stroną życia w takiej metropolii jak Stambuł jest niewątpliwie fakt, że odległości pomiędzy różnymi miejscami są tak potwornie ogromne, że niekiedy podróż do swojego miejsca zatrudnienia, bądź chęć zobaczenia drugiej strony miasta zabiera więcej czasu, niż sama wykonywana praca lub inne zaplanowane czynności. Na szczęście komunikacja w mieście jest sprawnie zorganizowana i jest to niewątpliwie zaletą Stambułu. Dzięki wprowadzeniu elektronicznych kart ludzie mogą szybko uporać się z płatnością za środki transportu i przy tym obowiązuje jednolita cena na wszystkie połączenia autobusowe, tramwajowe, promowe i metrowe. Chwalę sobie również w Turcji szerokie o bardzo dobrej jakości drogi, które pozwalają szybko pokonywać znaczne dystanse. Z mojego życiowego doświadczenia mogę również powiedzieć, iż Turcy doskonale wiedzą jak i gdzie robić rentowny biznes. Jeśli istnieje jakaś zaniedbana sfera gospodarcza lub wolna nisza, która nie jest przez nikogo innego zagospodarowywana w sposób wystarczający, to natychmiast pojawia się ktoś z inicjatywą i wypełnia te zapotrzebowanie rynkowe. Na przykład, zakładają w takich miejscach małe sklepiki, przenośne uliczne stragany czy też świetnie działające busiki wypełniające wolne miejsce w lokalnym biznesie . To świadczy o ich tureckiej pomysłowości i zaradności. Należy również pamiętać że handel narodził się na Bliskim Wschodzie, co po części wyjaśnia skąd mamy tutaj tyle oddolnych przedsięwzięć gospodarczych. Są one często prowadzone nielegalnie, w szarej strefie. Choć służby tureckie doskonale zdają sobie z tego sprawę, to przymykają na to oko, gdyżwiedzą że często takie drobne uliczne usługi są jedynym źródłem utrzymania rodzin w Turcji. Podobnie jak w Polsce, tak i tutaj biurokracja jest bardzo skomplikowana, więc ludzie starają się jak tylko mogą zminimalizować negatywny wpływrestrykcji prawnych na własne życie. W przeciwnym razie jeśli chcieliby stosować się do przepisów, trwałoby to zapewne wiekami i być może nigdy nie dostaliby nawet zezwolenia, a tak to realia życia i pragmatyzm, weryfikują użyteczność urzędniczych decyzji.
Miłosz Balcerzak:Jak ocenia Pani nastroje społeczne i kierunek światopoglądowy w jakim zmierza tureckie społeczeństwo i państwo?
Sławomira Kozieniec: Ciężko jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Uważam że są one bardzo różne, co jest rzeczą naturalną w tak wieloskładnikowym społeczeństwie jakie istnieje w Turcji. Z jednej strony znajdziemy wiele osób, które pochwalić się mogą zawodowym powodzeniem, satysfakcjonującą pozycją społeczną, czy spełnionymi potrzebami życiowymi, a z drugiej strony mamy również i tych, którzy borykają się z wieloma problemami i chcieliby aby wiele uległo zmianie na lepsze. Odnośnie drugiej części pytania to być może Turcja, po ostatnich niepowodzeniach głębszej integracji z Unią Europejską, będzie zmierzała do zacieśnienia relacji z krajami ościennymi i innymi krajami islamskimi. Ciężko jest przewidywać jak się to w rzeczywistości potoczy, ale myślę że w każdym kraju i w każdej epoce sfera religijności jest czasem bardziej natężona i eksponowana, a kiedy indziej, schodzi na dalszy plan. Nie ulega wątpliwości, że Turcja stara się wieść wiodącą role w przywracaniu ładu i porządku w burzliwym regionie Bliskiego Wschodu, więc jesteśmy pozytywnej myśli co do jej przyszłości.
Miłosz Balcerzak: Dziękuje bardzo za rozmowę.
Sławomira Kozieniec: Dziękuje również.
Autor: Miłosz Balcerzak
Przeprowadzone 25-ego września 2017 roku referendum niepodległościowe miało ponownie przynieść upragnioną od blisko wieku niepodległość nardowi kurdyjskiemu. Jednak po upływie miesiąca wydaje się, że referendum zamiast radości i dumy przyniosło rządowi regionalnemu w Irbilu więcej napięć i potencjalnych konfliktów tuż u jego granic. Głosowania nie poparły Stany Zjednoczone, Unia Europejska czy ONZ, a oprócz Izraela, każde z regionalnych mocarstw zagroziło poważnymi sankcjami, nie wyłączając sankcji militarnych, gdyby rząd regionalny próbował jednostronnie ogłosić niepodległość. Czyżby więc kurdyjski sen o niepodległości, który dzięki referendum miał stać się jawą nadal pozostanie tylko w sferze pragnień ?
Stambuł (dawny Konstantynopol) - jedyne miasto na świecie leżące na dwóch kontynentach, to tutaj znajduje się dawna rezydencja cesarzy bizantyjskich, a następnie wielkich sułtanów. Można tu odnaleść światowej sławy zabytki jak Hagia Sophia, Błękitny Meczet czy Pałac Topkapı. Każdego dnia można tu poczuć magię pradawnych cywilizacji i splendor nowoczesnego świata, tworzących niepowtarzalną mozaikę kultur, języków i religii. Na dodatek obecnie jestem tu i ja, zostawiając tym samym swój mały ślad w przebogatej historii tego miasta.
Problem małżeństw nieletnich na Bliskim Wschodzie i Afryce Północnej
Małżeństwo nieletnich to problem, który dotyczy wielu krajów świata. Szacuje się, że ok. 700 milionów kobiet żyje aktualnie w związkach, które zostały zawarte przed osiągnięciem przez nie osiemnastego roku życia. W krajach rozwijanych się 1 na 3 panny młode nie osiągnęła progu pełnoletności.
Na Bliskim Wschodzie i Afryce Północnej szacuje się, że problem dotyczy 1 na 5 dziewczyn. Największy odsetek tego typy małżeństw występuje w Jemenie (32%) a najmniejszy w Algierii (2%).
Podczas szczytu G20 w Chinach doszło do spotkania między prezydentem Turcji Recepem Tayypem Erdoğanem oraz prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Było to drugie spotkanie głów tych państw w przeciągu miesiąca.
W ostatnich dniach Turcja swoim zachowaniem pokazała zmianę w polityce zagranicznej. Postanowiła zwiększyć ilość przyjaciół i zmniejszyć liczebność wrogów. Uspokojenie sytuacji międzynarodowej pozwoli rządzącym Turcją skupić się na polityce wewnętrznej oraz poważnych problemach z Państwem Islamskim i Partią Pracujących Kurdystanu.
12 lutego minister spraw zagranicznych Francji – Laurent Fabius ogłosił, że jego kraj odblokuje proces unijnych negocjacji akcesyjnych z Turcją. W cotygodniowym przesłaniu wideo 23 lutego z kolei Kanclerz Angela Merkel mówiła o konieczności „otwarcia nowego rozdziału w negocjacjach z Ankarą”, dokąd to wybiera się w niedzielę na rozmowy z premierem Recepem Tayyipem Erdoganem. Jakby tego było mało do naszych uszu dochodzą słuchy o planach stworzenia strefy wolnego handlu UE-USA. Czyżby Europa Zachodnia przypomniała sobie magiczne słowo „geopolityka”?
W ostatnich dniach Turcja swoim zachowaniem pokazała zmianę w polityce zagranicznej. Postanowiła zwiększyć ilość przyjaciół i zmniejszyć liczebność wrogów. Uspokojenie sytuacji międzynarodowej pozwoli rządzącym Turcją skupić się na polityce wewnętrznej oraz poważnych problemach z Państwem Islamskim i Partią Pracujących Kurdystanu.
Podczas szczytu G20 w Chinach doszło do spotkania między prezydentem Turcji Recepem Tayypem Erdoğanem oraz prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Było to drugie spotkanie głów tych państw w przeciągu miesiąca.
Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /home/diplo/domains/diplomacy.pl/public_html/templates/moviedom/html/com_k2/default/category.php on line 209
Wszelkie prawa zastrzeżone © przez Forum Młodych Dyplomatów.
